Forumi Horizont - Komente...

Forumi Horizont (http://www.forumihorizont.com/index.php3)
- Diskutime te ngjarjeve nga Shqiperia (http://www.forumihorizont.com/forumdisplay.php3?forumid=307)
-- Komente... (http://www.forumihorizont.com/showthread.php3?threadid=17050)

Diten qe Gjykata Kushtetuese hodhi poshte paktin e fshehte per ti dhene hapesire detare Greqise, me kujtohet Zef Brozi, kryetar i gjykates se kasacionit qe i tregoi vendin Berishes ne vitet e qeverise 92-97.

Ku eshte ai? Duke kerkuar gjeta nje interviste te tij qe flet pikerisht per perplasjen e qeverise me institucionet e tjera. Behet fjale per luften per te hequr kryeprokurorin Sollaku, qe me vone u zbulua se Berisha kishte bere duke luftuar njekohesisht edhe presidentin Alfred Moisiu.

Zëri i Amerikës: Zoti Brozi, parlamenti vendosi sot (e hënë) të ngrejë një komision hetimor për çështjen Sollaku. Përse bëhet kaq debat i madh për ngritjen e një komisioni të pavarur hetimor për të gjykuar punën e Prokurorit të Përgjithshëm?

Zef Brozi: Së pari unë do të theksoja se ky problem mund të ishte evituar. Në Shqipëri institucionet duhet të mësojnë të punojnë së bashku. Nuk mund të luftohet korrupsioni, as ndërtohet demokracia vetëm nga një degë e pushtetit. Shteti përbëhet nga tre degë dhe do të funksionojë shumë mirë, vetëm në se Parlamenti, Qeveria, dhe Gjyqësori e Prokuroria do të punojnë së bashku, në bazë të kompetencave që u jep kushtetuta dhe ligjet, do të ndihmojnë njeri tjetrin dhe nuk do t’i kundërvihen njeri tjetrit. Për fat të keq, kundërvënia ndaj institucionit, po kthehet në një mentalitet të politikës shqiptare. Por meqënëse komisioni i ligjeve vendosi ta ngrejë komisionit e hetimit, unë do të kërkoja dhe do të jetë mirë, që të zbatohet një procedurë e ndershme. Ai është Prokuror i Përgjithshëm dhe ka procedurë të ndershme edhe për një kriminel, jo më për atë që është kreu i një institucioni të lartë. Pra, kam dëgjuar që prokurori kërkoi 10 ditë për t’u përgatitur. Janë 83 të ashtuquajtura akuza të renditura. Ato kërkojnë një punë shumë voluminoze për t’iu përgjigjur. 10 ditë mua më duket një afat shumë minimal për një përgjigje korrekte para parlamentit.

Zëri i Amerikës: Ju thatë se, “që të luftohet krimi dhe korrupsioni duhet që të funksionojnë të tre institucionet”. Egzekutivi po kritikon pikërisht një prej tyre, Prokurorinë, se nuk e ka bërë këtë punë, pra luftën kundër krimit dhe korrupsionit. Me sa jeni ju në dijeni, a e justifikojnë akuzat ngritjen e një komisioni hetimor kundër Prokurorit të Përgjithshëm? A shikoni prova tek akuzat?

Zef Brozi: Përderisa çështja ka ardhur deri këtu, fakti i ngritjes së komisionit nuk ka ndonjë të keqe. Unë kam qënë dhe të gjithë duhet të jenë për daljen e së vërtetës. Por nuk mund të pajtohem me faktin që 83 fakte të renditura, ose mendime të qeverisë, në gjuhën ligjore të përbëjnë akuza. Në fakt aty unë nuk pashë asnjë akuzë konkrete, ku të thuhet që Prokurori i Përgjithshëm ka marë para, ose u ka bërë favorizime të pandehurve. Ato përbëjnë akuza të cilat do të meritonin vërtetë një shqetësim parlamentar dhe të popullit në tërësi. Është e domosdoshme që prokurorit t’i jepet e drejta e fjalës, dhe e mbrojtjes, që populli ta gjykojë. Unë insistoj, që dëgjimi që do të bëhet në parlament, t’i jepet publikut shqiptar dhe njerëzit t’i gjykojnë pastaj të dy palët.

----------------------------------------------
Kane kaluar vite nga kjo interviste. Sollaku nuk u akuzua kurre penalisht, ai thjesht duhej te hiqej me urdher te Berishes. Madje pas akuzave te para Berisha e propozoi te spostohej ne nje detyre tjeter, gje qe habiti presidentin Moisiu, sesi ka mundesi qe nje i akuzuar per bashkepunime kriminale te propozohet per nje detyre tjeter pikerisht nga ai qe e akuzon.

Made in Albania... Politikane destruktive qe s'kane ç'i bejne gomarit dhe i bien samarit.

Edi Rama, me shansin historik ne dore dhe dy fjale te tjera...

Deklarata e Edi Rames per te hapur kutite,pa me te voglen terheqje pas,eshte nje nder kapital qe do t'i mbetet Shqiperise, ne historine e saj demokratike.

E verteta, pas kesaj hapje kutish,eshte nje tjeter mundesi per te ditur si te ndeshkohet rende mashtrimi, nese veretohet,(pika 9 e europianeve) dhe te ecet perpara duke vendosur nje ligj qe kutite, kur kontestohen nga parti politike dhe 10 a 20 perqind e zgjedhesve, me komision special dhe avokati, kutite hapur,hapen....

Natyrisht, kjo do te jete ecje perpara,por pa kete klase te vjeter politike,ramiziste, ku dy merhume, njeri kryeminister e tjetri zevendes kryeminister,prodhuan maskarade,bllokim total,papergjegjshmeri dhe, pikerisht nga ky ngerç i tyre,duhet te vij dhe ndeshkimi politik, nese shqiptaret dine te kuptojne dhe te largojne maskaraden 20 vjeçare...

Edi Rama, me forcon besimin se kjo do te behet dhe, ne teresi edhe emigracioni shqiptar i testuar nga Agjencia e shtypit Europa 1,Genova, Itali,pret hapjen e kutive sepse 90 perqind e tyre,ne Genova, Rome, Milano, Bolonja,shprehen hapur se zgjehjet jane te manipuluara dhe qeveria aktuale eshte nje qeveri ilegjitime...(trasmetuar ne Radio Due, publikuar ne gazetat "La Stampa""Corriera della Sera"Lego" Janar 2010...

I ketij testimi besoj se eshte edhe mendimi i emigranteve ne Greqi, dhe me kete rast,pershendes mikun tim te vjeter,nje nga iniciatoret e pare te Fresh,ne Berat,Ilir Konomi, qe me pershendet, ne kete rubrike,me nje koment te shkelqyer.

Desha t'i rikujtoj sakrificen e tij dhe gjakun e dershur nga kelyshet e shpellarit Berishe,ne vitet 9o,qe ate kohe prodhuan jo vetem vulg politik,por dhe dhune karshi mendimit te lire.

Gazeta "Berati",qe une pata nderin ta drejtoj, i dashur Ilir Konomi, ka edhe emrin tend te gdhendur mire dhe opsionet e tua qytetare dhe demokratike...Do ritakohemi, mesiguri...

Nderkohe, nje "vezhgusi" me drejtim tjeter,i them se eshte e drejte e tij te thote ato qe thote,dhe une e respektoi fjalen e lire, por desha t'a sqaroj se metaforat qe une perdor dhe shpesh jane edhe agresive, jane gjithmone ne kontekst te veprimtarise qe zhvilohet dhe veprimtareve kushdo qofshin keta.

Gazetaria moderne nuk eshte nje furçe piktori ku te vendosen ngjyrat e spektrave politike, por nje arme,per te goditur te keqen...

E keshilloj vezhguesin, te ndjek gazetarin e pavarur italian, mikun tim Vitorio Zgarbi, ne TV, (RAI-2,KANALE 5)dhe te degjoje se si shprehet, pershembull,per Aleksadra Musolinin..."Capra! Capra! Capra!Capra!...!(..perkthehet Dhi!..Dhi!...)ne shtyp,por edhe balle perballe.

Po keshtu edhe i mirnjohuri i "L'Anno Zero!" Marco Travalio...degjoje, nese di italisht, se ç'epitete te ashpra, vulgare,perdor per kryeministrin, kur ky e meriton...

Zgjohu, gjumash, nese je gazetar!

Sa per kritiken perse perdor une "Pal Melyshin" qe, sinqerisht, une e respektoj,sepse ai ka qene vertete, nje hero i heshtur; por une e perdor ne kontekst te asaj qe prodhoi dje dhe vazhdon sot, e vjetra ,ne Shqiperi; qe eshte nje maskarade e tmerrshme e politikes,per te penguar lirine normale dhe demokracine...

Natyrisht,perdoret ky sinonim nga une por, realisht, ate e ka gjetur dhe thene, me mençuri,nje figure e larte, shume e respektuar e artit shqiptar,Pellumb Kulla.

Me te njejtin kontekst,bukur, e quajti edhe Meta,Berishen, para zgjedhjeve,Hamza Kastriot...Por, skaloi dite e, çuditerisht, ai Meta, nuk u rendit me "Skenderbeun", por shkoi pikerisht tek Hamzaj...Mos genjej une?..

Dhe kjo eshte, ne te vertete, nje loje e vjeter e diktuar mire, ne erresirat e politikes se nates tiranase...

Ndaj "Pal Melyshi",ky sinonim i shkelqyer politiko-artistik qe acaron "vezhguesin" eshte, ne fakt, nje realitet i vjeter ramizist ne PD dhe ne shume politikane te qelbur,djathtas por dhe majtas.

Ai,"Pal Melyshi" i Ramizit,figurativisht,eshte kthyer ne kancer shqiptar qe duhet "operuar" dhe Rama ka shansin historik ta bej,duke hapur kutite e vjedhjes, per te mire te Shqiperise!

Luan Shmilli,gazetar dhe Drejtor i sektorit te jashtem ne Agjencine e shtypit Europa 1, Genova, Itali

Ish-kryeministri Nano, në një rrëfim për fëmijërinë dhe politikën

Fevziu: Zoti Nano, si ka qenë fëmijëria juaj...?

Unë e kalova fëmijërinë dhe rininë në shtëpinë e një ish-tregtari këpucësh dibran, të sekuestruar nga pushteti i pasluftës, për arsye se nuk kishte paguar tatimin e jashtëzakonshëm të luftës.

Jetova aty, (pa tre vjet qe i kalova në një apartament në Elbasan (1975-1978)), deri në një periudhë që më lëshoi në jetën publike, në moshën 39 vjeç, pra, deri në vitin 1991, kur u bëra drejtues i Qeverisë shqiptare për herën e parë.

Në atë lagje të vjetër tiranase, sigurisht, krijova shoqëritë e para të fëmijërisë, bëra arsimin parashkollor dhe fillor, njoha zënkat dhe dashuritë e para, u rrita dhe ndesha vështirësitë e para të jetës...

Unë jam lindur në shtator të vitit 1952... Unë u linda në periudhën e triskës, - natyrisht, kishte tre kategori të triskës, ishte triska A për nomenklaturën e lartë, nomenklaturën e lartë politike të kohës, apo Qeverinë, derisa u legalizua Partia Komuniste më 1948.

Ishte triska B, për rangun e dytë, intelektualë, nëpunës, drejtues institucionesh, siç ishte ATSH, apo me vonë edhe RTSH, ku im atë ka qenë drejtuesi i parë dhe themelues. Nëna ime, Maria, mësuese anglishteje e dalë nga shkolla e mesme amerikane e Kavajës, pas luftës, në rangun më të lartë, arriti pedagoge e anglishtes në shkollën ushtarake "Skënderbej".

Dhe prandaj, një numër i madh gjeneralësh të pluralizmit, të të gjitha shtabeve të përgjithshme që kanë drejtuar procesin e reformave të integrimit tonë në NATO, e kanë mësuar anglishten nga nëna ime, të cilën e vlerësonin si mësuese rigoroze dhe kërkuese. Edhe unë prej saj e kam mësuar, por ata kanë pasur më shumë favore sepse e njihnin nënën time vetëm si mësuese.

Kurse, në familje, nënat nuk kanë asnjëherë kohën e nevojshme që ta ushtrojnë të gjithë profesionin tek fëmijët e tyre. E treta, ishte triska e kategorisë C, për punëtorët dhe popullin e thjeshtë.

1987-1990. ... Një nga biçikletat kineze të kohës, se në rrethin e atëhershëm familjar, pavarësisht se regjimi i priste duart vjedhësve, na kanë vjedhur 7 biçikleta nëpër vite.

Unë ju mbaj mend me një biçikletë shumë të bukur në atë kohë...
Ishin ato të kohës, por nuk e di cila nga ato që na u vodhën ju kujtohet juve.

Natyrisht biçikleta kineze 26 ose 28-she. Unë ngrihesha në orën 2, një herë në tre ditë dhe me aq "hile" sa të lejonte kjo situatë, për shkak të biçikletës vendosja shishe bosh të qumështit në radhë në tre dyqane, duke kuptuar përpara se cilat ishin oraret e furnizimit të lokaleve.

Pra ndiqja edhe unë makinën e furnizimit, nga "Shkolla e Kuqe" ku ishte dyqani më i afërt, deri diku tek rruga e Elbasanit dhe arrija të merrja deri në orën 4 e 30 të mëngjesit, 9 shishe qumësht. Ne ishin një familje prej 8-vetash, familja konsumonte rreth 3 litra në ditë.

Dy herë në javë ju punonit turni i tretë, siç quhej në atë kohë...
Po. Kjo përfundoi papritmas dhe pa parashikuar, në detyrën time të Kryeministrit...
Është një episod unikal, kur pasi u mor vendimi, tani unë nuk dua ta përmend në këtë rrëfim për jetën aspektin zyrtar të historisë që njihet, por dua të them se si u bë dorëzimi i detyrës së Kryeministrit nga Adil Çarçani tek unë.

Merrte vendime Adil Çarçani?

Ishte i detyruar brenda zyrës dhe orarit të tij zyrtar që të merrte vendime, të cilat shkonte i konsultonte tek godina përballë, tek Ramiz Alia. Unë isha sekretar i Përgjithshëm i një kabineti që kishte filluar të ndryshonte me disa personazhe apo me personalitete aspak të së njëjtës kategori me byroistët tradicionalë, si për shembull, Skënder Gjinushi, Ismail Ahmeti, Farudin Hoxha apo Pajtim Ajazi, etj. Pra, që vinin nga teknicienët dhe shkencëtarët jo detyrimisht të politizuar dhe që kuptuan që jo vetëm regjimi, por edhe Tao -Tao ishte në fund të resurseve...

Gjendja ishte katastrofike dhe unë këtë e kuptova plotësisht ditën kur mora në dorëzim kasafortën e Kryeministrit.

Që kishte brenda?

Që kishte brenda dosjen e rezervave valutore të shtetit, jo ndonjë gjë tjetër të madhe. Pra, unë isha në dijeni dhe po menaxhoja për shkak të detyrës si sekretar i Përgjithshëm i Qeverisë së fundit komuniste, situatën e vështirë të sigurimit të ushqimeve për popullin, për tregun, kryesisht vaj, grurë, sheqer, pra nga vaj gatimi deri te vajguri etj.

Tetë milionë dollarë, shteti shqiptar i 25 shkurt i vitit 1991, kishte vetëm 8 milionë dollarë...
Që nga pikëpamja e sigurisë ushqimore të tregut, ishte vetëm 5 javë ushqime. Ishin "më mirë" se sa gjashtë ditë të Ylli Bufit më vonë.

Duhet të kemi parasysh se në atë kohë, gjithë sistemin ushqimor të vendit duhet ta përballonte shteti, jo si sot që e rregullon tregu privat me lëvizjet e tij ...

...Në adoleshencën e vonë dhe në vitet e para të rinisë, a e kishit ndjerë që po jetonim në një sistem dhe regjim absurd, apo ende jo?

Të kthehemi tek fëmijëria, unë jam rritur në një lagje që i ka pasqyruar në një mënyrë shembullore dhe nuk se është e vetmja lagje që i ka pasqyruar në mënyrë të tillë, por meqë ishte larg bllokut, i ka pasqyruar në mënyrë shembullore të gjitha paradokset dhe fenomenet e bashkëjetesës midis paradokseve që ka pasur ajo periudhe.

Një lagje tiransish autoktonë në një fare mase...
Sigurisht, lagje tiransish, dibranësh, oficerë që hynin dhe dilnin, vinin dhe shkonin, madje tani më thotë Xhoi, 10 vitet e fundit, që edhe gjyshi i saj ka qenë banor i asaj lagjeje dhe përshëndetej me babanë tim...

A qëllonte që të flisnit për pakënaqësitë që kishte prodhuar koha?

Kishte 1001 gjëra që sot je në gjendje t'i klasifikosh ose t'i formulosh si pakënaqësi, apo rezerva për politikën zyrtare, pasi është jeta e përditshme. Ka qumësht, s'ka qumësht, më dënoi zysha të rri me një këmbë tek cepi i klasës...

Nuk të linin të luaje futboll...
Ekzakt. Do të vij tek kjo gjë. Një aspekt tjetër i kësaj bashkëjetese paradoksesh, në lagjen time, diku tek "shtëpia e çifutit" i thoshin, banonte Maks Velo përpara se të internohej.

I cili është një personazh po kaq piktoresk i kësaj lagje...
Po kaq i njohur edhe në pluralizëm. Maks Velo në 1999-2000, ose pak më vonë, kur unë e mora në një rrugë dhe bisedonim në avionin e Berluskonit, - e mora një rrugë tek Berluskoni, si përfaqësues të mjedisit të gjerë, që përfaqësonte Qeveria - më tregon: Fatos, e di pse të respektoj unë ty, për shkak të nënës tënde.

I them, Maks çfarë po më thua. Më thotë, në momentin që është mbledhur organizata e Frontit dhe Partisë së lagjes për të marrë vendimin për internimin tim, e vetmja që më ka mbrojtur ka qenë nëna jote, më thotë, që ishte Zëvendëssekretare e Organizatës Bazë të PPSH së lagjes, pensioniste, ish-mësuese dhe një aktiviste e frontit në lagje.

Ajo, me dhembshurinë qe na kishte rritur ne, katër fëmijët e saj, duke sakrifikuar tërë jetën e saj, tregohej e dhembshur edhe me një njeri të dashur për lagjen, siç ishte Maksi dhe thotë do të bëni gabim, janë njerëz të mirë, janë familje e mirë, mos e internoni. Maksi e merr vesh këtë gjë dhe nuk ma harron këtë "borxh" njerëzor.

Kishte dyzim në familjen tuaj, apo kishte besnikëri? A qëllonte që babai juaj ta kuptonte që tashmë ky regjim nuk shkonte më dhe të fliste me ju duke ju thënë që kini kujdes, mos flisni jashtë, ruhuni, apo ishit të bindur deri në fund që ky ishte një regjim që funksiononte dhe ishte i mirë?

Ishin një pjesë të rinjsh të periudhës së Luftës Antifashiste, edhe intelektualë, sidomos, edhe njerëz të thjeshtë, zanatçinj, im atë ishte shumë specifik në këtë mes, sepse ishte rritur si jetim dhe ishte shkëputur nga fshati, Nokovi i Lunxhërisë, që në moshën 8 vjeç.

Natyrisht që e kishte fituar shkollën e mesme ku doli mësues, për shkak të një njohjeje të priftit të fshatit me prefektin e Zogut për qarkun e Gjirokastrës, që i siguroi një bursë në Normalen e Elbasanit.

Pra kishte një mori të rinjsh dhe intelektualësh, të shkëputur nga fshati, në fund të fundit të gjithë nga fshati jemi dhe shyqyr që jemi, - në sensin që duhet urbanizuar politika, pastaj duhet urbanizuar fshati, - të cilët hynë me idealizëm në jetën dhe sfidat e luftës antifashiste...

...Cili ishte mendimi që ai kishte për drejtuesit e lartë të kohës?

Do të vij edhe aty. Dua të them se në familjen time ka pasur ngjarje të gëzueshme dhe ngjarje gati tragjike për shkak të këtij pozicioni që ka pasur babai gjatë asaj kohe.

Për shembull, në 1973 kur ishte festivali i 11-të, u largua Thanasi për shkak të një raporti jo preferencial me Ramiz Alinë dhe festivali i 11-të, me rol tashmë të klasifikuar si liberalizëm i mbytur në historinë komuniste të vendit, u drejtua dhe u organizua nga Todi Lubonja.

Në momentin që Todi e "hëngri" për shkak të eksperimentit të dështuar, - ka shumë interpretime, edhe për eksperiment të tentuar nga Enver Hoxha për pak liberalizim të jetës intelektualo-kulturore në kushtet e atij regjimi, - u rikthye Thanasi në RTSH.

Midis këtyre episodeve, ju e mbani mend që u ndaluan edhe transmetimet RAI-t që përforcoheshin nga antenat e Dajtit. Pas një periudhe ndalimi absolut, pjesa tjetër e nomenklaturës, i kërkoi byrosë politike që kishte kabllo dhe i vinte sinjali i vetëm në bllok, që: "ne s'e bëjmë dot punën nëse nuk shohim edhe ne pak informacion nga bota".

Filluan të lejoheshin lajmet e orës 20-20.30, por me disa prerje që kishin të bënin me Papën e Romës, me lajme nga Uashingtoni apo të tjera si këto.

Një ditë të diel të vitit 1973, babai sapo ishte kthyer nga puna dhe ne do të hanim darkën tradicionale të së dielës, filluan lajmet e RAI-t dhe në 20.05, nga lajmet e para, ishte mesha e së dielës në Vatikan, që duhej të ndërpritej, mirëpo kjo nuk ndodhi!

Filloi kronika e meshës së Vatikanit dhe babai ngriu ne vend! Unë isha i vetëdijshëm që të kapja pak a shumë se çfarë "hataje" po ndodhte: Papa vazhdoi të flasë pa censurë! Thanasi u ngrit menjëherë kur bie telefoni që e kishim në sallon.

(Në të njëjtin telefon, në mënyrë paradoksale unë kam dhënë intervistën për Zërin e Amerikës në 2 gusht 1990.) Telefoni ishte përballë dhomës së ndenjes ku ne kishim aparatin televiziv. Dhe Enver Hoxha kërkoi Thanas Nanon...

Direkt Enver Hoxha?

Direkt. Thanasi vjen pasi bisedoi, nuk dëgjohej se çfarë thuhej. Vjen i tronditur. Kaq e pat kjo histori, na thotë ne në familje. Çfarë ndodhi? Ishte shoku Enver. Çfarë ka ndodhur, më pyeti?

As unë e nuk e di, do informohem, i kishte thënë im atë. Ishte një gjë banale, përgjegjësi i antenës të dielën në mbrëmje kishte shkuar të bënte ujin e hollë, të parakorduar me orarin e Papës në lajme. Nuk kishte arritur të hiqte fishën.

Përse ka një përshtypje që ju ishit nga të preferuarit e Ramiz Alisë diku rreth vitit 1987?
Historia e fundit të viteve 1980 dhe viteve 1990 është shumë më intensive se gjithë historia e 50 vjetëve të komunizmit.

Për pasojë, dominon me ngjarje, që kanë krijuar efekte, që do të thotë unë kam punuar rreth e rrotull institucioneve të kohës dhe i tillë ishte edhe... kombinati metalurgjik.

Në momentet e para që i them tim ati që nesër më duhet të takoj Ramiz Alinë, ishte fundi i vitit 1989, më thotë: Ki kujdes djalë, sepse siç të kam thënë, nuk e lexon dot drejtpërdrejt.

Ai kishte një eksperiencë pune të gjatë me Ramiz Alinë...
Po, dhe e pyes, ku e ke fjalën? E detyrohem ta them publikisht, është skile - më tha babai.

Ishte realisht?

Le të themi që ishte skile e plakur.

Ky ishte takimi i parë i juaj me Ramizin, cila ishte përshtypja juaj për të?

Nuk mund të krijohej që në këtë takim përshtypja, sepse pastaj filluan një numër kontaktesh, kur m'u kërkua në fund të vitit 1990 të krijoja një grup ekonomistësh që do të shkonin për të marrë përvojën e reformave ekonomike, në tre vende të ish-bllokut lindor: Poloni, Hungari dhe Çeki dhe unë krijova grupin që do të kryesoja vetë. Në përbërje të të cilit ishin, përveç meje, Bakllamaja, Cuci, Shehu dhe Angjeli.

Ditën që grupi do të nisej, mua më thonë: ti nuk do të nisesh dhe këta do të ikin vetëm. Sepse u ftova të hyj në qeveri dhe udhëtimi i tyre do të ishte tre javë. Unë jam bashkuar me ta në javën e fundit në Budapest, në detyrën e Sekretarit të Përgjithshëm për të na pritur zëvendës kryeministri Hungarez.

Ishte i lirë Ramiz Alia në vendimet e veta? Ka një teori se ishte i kontrolluar nga e veja e Enver Hoxhës...

Ai ishte mjeshtër i manipulimit të mendjeve. Bënte atë që vendoste të bënte. Askush nuk e kufizonte dot, as Nexhmie Hoxha nuk e kufizonte dot sepse ka pasur më shumë kulturë dhe buonsens se Ramiz Alia apo anëtarët e tjerë të byrosë, si Lenka, Pali etj.

Nexhmie Hoxha, pasi i vdiq i shoqi, sidomos me largimin nga data e vdekjes së të shoqit, me afrimin ndaj viteve '90, u zhvesh nga nostalgjia e humbjes së themeluesit të shtetit komunist dhe nisi të dëgjojë me vëmendje zëra të rinj të nevojës për ndryshim.

Për shembull, kur unë dhashë intervistën në 2 gusht 1990 tek Zëri i Amerikës, të nesërmen, dokumenti i parë ku u pasqyrua intervista ishte Buletini rezervat i ATSH. Harilla Papajorgji, zv.drejtori i Nexhmijes, i shkon në zyrë asaj të nesërmen: Ja çka thënë ky revizionisti! Për çudi, Nexhmija përgjigjet: Ore, është larg koha kur burgosnim dhe largonim njerëz për krime verbale.

Zoti Nano, në 2 gusht 1990 ju dhatë një intervistë për Zërin e Amerikës, dhjetë ditë më pas në 12 gusht, në takimin me intelektualët ju nuk reaguat, si shpjegohet që nuk përsëritët tezat tuaja atje?

Unë nga profesioni, jam kërkues, ekonomist dhe kërkuesi punon më mirë në kushte të ballafaqimit me informacionin, dokumentacionin dhe trurin e tij për të formuluar rekomandime me vlerë për publikun. Unë kam folur tek Zëri i Amerikës, sapo isha kthyer nga plazhi, në piskun e vapës dhe kur bie telefoni në sallonin e shtëpisë sonë, unë isha vetëm me pantallona të shkurtra kur e kapa receptorin...

Kush ju propozoi për të qenë kryeministër i Shqipërisë në shkurt të vitin 1991, në vitet më të vështira të Shqipërisë?

Natyrisht ma kërkoi Ramiz Alia, me një mandat si Sekretar i Përgjithshëm i Këshillit të Ministrave dhe më pas si zëvendëskryeministër, kur u duk qartë se nuk funksiononte në qeverinë e Adil Çarçanit, as një mandat i precizuar për reforma ekonomike. Në 25 shkurt unë mora qeverinë në kushte emergjence.

Kur ju e morët mandatin duke e lidhur me reformat ekonomike, mbi të gjitha në vend mbetej çështja e sigurisë.

Ministri i Brendshëm në atë kohë u emërua Sekretari i Parë i Tepelenës, Gramoz Ruçi. Ju nuk e njihnit deri në atë kohë?

Njohja e parë me të ndodhi kur unë shkova me një grup pune që do të shihte gjendjen e tregut në Tepelenë, dhe ai ishte sekretar i propagandës. Ky labi Gramoz, që ka pasur tangërllëk që atëherë, nuk më priti dhe më nxori një instruktor...

Por grupi i bllokmenëve që u dënuan në kongresin e 10-të, çfarë reagimi patën ndaj transformimit të partisë së punës?

Unë mora vendim si Kryeministër për t'i nxjerrë nga blloku. Ikën me bisht ndër shalë në shtëpi të tjera me përjashtim të Spiro Kolekës dhe ndonjë tjetri. E kini parasysh Spirua, ndërtuesi i të gjitha "kutive" 50 m2 të strehimit në komunizëm, që kishte një vilë super të bollshme, me thënë të drejtën nuk e di se kush e ka sot.

Më shkruan një letër, fletore aritmetike me katrore, 16 faqe me shkrim dore, ku më thoshte se jo vetëm se nuk duhet të dilte, por kishte nevojë për strehim suplementar se ishte bërë gjysh dhe po i rriteshin fëmijët e fëmijëve.

Si përfundim, në bashkëpunim me gardën e shtetit, me hir e me pahir, u shoqëruan në apartamentet e reja normale, ku u futën edhe familje të persekutuar në të njëjtën kohë.

Një nga kuriozitetet në këtë histori është se shkresën e firmosur në vendimin e qeverisë nga unë, ma kthejnë me shënimin e Pali Miskës, ku thoshte se nuk lëviz nga shtëpia edhe sikur topat të bien. Vetëm topa s'kishte Pali, se duhen topa për të përballuar topa.

Shekulli

Ndërkohë që në Shqipëri flitet aq shumë për hapjen e kutive të votimit ka nisur edhe një debat tjetër i cili, edhe pse jo aq i nxehtë sa i pari, është goxha i mprehtë. E kam fjalën për debatin mbi projektin e qeverisë për “hapjen e kutive” të përkatësisë etnolinguistike dhe të besimit fetar të shqiptarëve.
Ajo që vihet re është një frikë e shqetësim i madh ndaj hapjes së këtyre kutive nga një pjesë jo e vogël e njerëzve publikë. Them “e njerëzve publikë” sepse popullsia “jo publike” duket shumë më indiferente ndaj këtij debati. Frikërat janë rreth të të dy temave të regjistrimit: si përsa i përket asaj të grupit etnolinguistik ashtu edhe të përkatësisë fetare. Këto dy frikëra herë shkrihen në një dhe herë ndahen, por, gjithsesi, mendoj se janë dy tema që meritojnë të trajtohen veçmas. Në këtë shkrim do të merrem vetëm me njërën syresh, regjistrimin etnolinguistik, duke i rezervuar një shkrim tjetër frikërave të regjistrimit të përkatësisë fetare.
Ndonëse kundërshtimi ndaj regjistrimit etnolinguistik shpesh mbulohet me interpretime kushtetuese, apo mbrojtjeje të drejtash të njeriut, nuk është e vështirë të dallosh në të një gjuhë nacionaliste: sikur, pra, ky regjistrim të jetë një rrezikim i kombit. Dhe, po ashtu, nuk është vështirë të dallosh se frika kryesore në këtë aspekt është ndaj asaj që mund të ndodhë me regjistrimin në jug të vendit ku mund të na dalë një numër më i madh, nga ç’e duam, i minoritetit grek. Pra është frika e atyre që bëhen, si të thuash, zëdhënësit e maxhorancës etnolinguistike shqiptare për të regjistruar një minorancë etnolinguistike në vend. Një tjetër gjë që bijë në sy gjatë debatit është se këto frikëra nacionaliste sot i kalëron politikisht më së shumti e majta në opozitë duke akuzuar qeverinë se po tradhëton interesa kombëtare duke shfaqur, kësisoj, edhe një herë paradokset e politikës shqiptare. Së fundi vura re se deri G99 kishte organizuar një tryezë me këtë synim. Jam i bindur se sikur në qeveri të ishte e majta dhe ta bënte këtë akt nën kërkesën e ndërkombëtarëve, siç duket se po e bën e djathta, do të ishte kjo e fundit që do ta kundërshtonte me të njëjtat argumente nacionaliste.
Por, përpara se të jap mendimin tim se pse mendoj se duhet bërë kjo transparencë, le të shtjelloj më parë nja dy koncepte që, duke lexuar debatin, kam konstatuar se tek shumica janë ende konfuzë.
Së pari, desha të them se shpesh në debate ngatërrohet koncepti i kombësisë apo nacionalitetit të një individi, si përkatësi në një shtet kombëtar, me konceptin e etnicitetit apo etnolinguicitetit si përkatësi në një grup të caktuar etnolinguistik. Ky keqkuptim, që shtrihet deri në përdorimin e termave, buron nga mungesa e vetëdijes se ne jetojmë në kohën e shteteve kombe, çka do të thotë se ajo që në anglisht quhet nationality dhe në frëngjisht nationalité, e që në shqip përkthehet me fjalën kombësi, përcaktohet nga shteti komb qytetar i të cilit je dhe jo nga grupi etnolinguistik të cilit i përket. Mirëpo në pasaportat tona nuk është përdorur termi kombësi, që do të ishte ekuivalenti, i nationality, por fjala shtetësi. Madje në këto pasaporta, përbri fjalës shqipe shtetësi, figurojnë fjalët cityzenship në anglisht dhe citoyenneté në frëngjisht ndërkohë që nuk janë këto fjalët që përdoren në Angli SHBA dhe Francë për të treguar përkatësinë e qytetarit në këto shtete kombe. Vetëm në pasaportën biometrike kemi, më në fund, zëvendësimin e fjalës angleze cityzenship me fjalën nationality që përdorin amerikanët dhe anglezët për të përcaktuar përkatësinë në shtetin e tyre komb. Dhe kjo është më e saktë sepse një shtet komb mund të jetë një federatë shtetesh, siç janë pesëdhjetë të tillë në SHBA psh., apo si në Zvicër, ku çdo kanton është shtet më vete. Në fakt në pasaportat amerikane kjo fjalë është në tre gjuhë : nationality/nationalitè/nationalidad (spanjisht kjo e fundit). Kurse në një pasaportë si ajo zvicerane, ku, siç dihet, ka katër grupe të mëdha etnolinguistike, e gjejmë ne pesë gjuhë : nationalität (gjermanisht), nationalité (frëngjisht), citadinanza Iitalisht), naziunalitad (romanisht), nationality (anglisht). Vlen të vihet në dukje se edhe në italisht nuk përdoret fjala nazionalit�_, por fjala citadinanza që mund të përkthehet si qytetari në një shtet. Por, po te vesh re pasaportat italiane, fjalët koresponduese ndaj saj në anglisht dhe frëngjisht janë nationality në anglisht dhe nationalité në frëngjisht.
Ky problem që kemi ne në mospërdorimin e fjalës kombësi lind nga identifikimi ynë i gabuar i grupit etnolinguistik me kombin çka e ka origjinën në dallimin midis kombit të kulturës dhe kombit të shtetit. Ne kemi thënë gjithmonë se jemi i njëjti komb me shqiptarët e Kosovës dhe të Maqedonisë duke krijuar kështu barazinë midis grupit etnolinguistik dhe kombit, që, thellë thellë, ka përmbajtur aspiratën për të krijuar shtetin etnik shqiptar si shtet komb të shqiptarëve. Kohët e fundit edhe Berisha bëri një deklaratë që reflekton këtë konfuzion duke thënë për Shqipërinë dhe Kosovën se janë dy shtete, por një komb. Por nisur nga koncepti sipas të cilit kombësinë ta jep shteti komb, ne duhet të themi se jemi të të njëjtit grup etnolinguistik me shqiptarët e Maqedonisë dhe ata të Kosovës, por jo të së njëjtës kombësi. Në fakt në pasaportat e shqiptarëve të Maqedonisë përbri fjalës nationality nuk shkruhet shqiptar, por meqedonas. E njëjta gjë do të vlente edhe për një Kosovë të njohur nga Kombet e Bashkuara ku për shqiptarët edhe serbët etj. ndonëse do të thuhet se i përkasin grupeve etnolinguistike të ndryshme, (dhe grupe etnolinguistike në botë ka shumë shumë më tepër sesa kombe) do të thuhet se i përkasin të njëjtës kombësi, asaj kosovare.
Dua të them, pra, se në këtë debat duhet të kemi parasysh se tjetër gjë është grupi etnolinguistik dhe tjetër gjë është kombësia e se, në projektin e debatuar, bëhet fjalë për regjistrimin e grupit etnolinguistik dhe jo të kombësisë apo shtetësisë. Kjo duhet pasur parasysh edhe kur debatojmë për të drejtën e vetëdeklarimit. Një qytetar nuk mund të vetëdeklarojë kombësinë, por vetëm grupin etnolinguistik, sepse, që të deklarojë një kombësi të caktuar, për këtë duhet të ketë njohjen e shtetit komb që e njeh si qytetar të tijin. Ashtu sikurse një grup etnolinguistik nuk mund të vetëdeklarohet anëtar i Kombeve të Bashkuara, pasi një e drejtë e tillë i përket vetëm shteteve kombe të njohur ndërkombëtarisht.
Pas këtij sqarimi le të hidhem në temën në fjalë. Nga sa jam informuar regjistrimi i popullsisë, përsa i përket grupimeve etnolinguistike dhe fetare, është një kërkesë e Evropës. Dhe gjykoj se kjo kërkesë lind pikërisht për të mbrojtur ata grupe etnolinguistike që janë minoritare në një vend. Sepse, siç dihet, një nga problemet e shkeljes së të drejtave të njeriut në vendet jo demokratike, siç ka qenë edhe regjimi nacional – komunist shqiptar, është diskriminimi i këtyre grupeve nëpërmjet mohimit të shumë të drejtave. Ndër këto shkelje bëjnë pjesë edhe politikat e asimilimit ku mund të futet edhe mosnumërimi i tyre nga maxhorancat etnolinguistike, pakësimi i numrit të tyre që lidhet, pastaj, edhe me të drejtat e shkollimit të tyre etj. Dihet se pretendimin më të madh për këtë e ka pasur minoriteti grek, i cili ka pasur edhe mbështetjen e shtetit grek. Të pëlqen s’të pëlqen kjo është një e drejtë e tyre sepse në këto gjëra duhet, minimumi, të jesh parimor. Sikur të bëhej fjalë që maqedonasit e grupit etnolinguistik sllav, që janë maxhorancë, të mos i lejonin shqiptarët e Maqedonisë sot të numëroheshin kjo nuk do të na pëlqente, do ta konsideronim shkelje. Pra, nëse bëhet fjalë, siç thonë disa, për diskriminim, ky nuk qëndron në regjistrimin, por në mosregjistrimin për shkak të presionit të grupit më të madh.
E këtu vlen të komentohen edhe argumentet që kemi njëzet vjet që i dëgjojmë kur preket kjo temë sipas të cilëve kjo mund të ishte e drejtë në kushte normale, por jo në kushtet kur shqiptarët, nga varfëria dhe nga halli, janë të detyruar të shkojnë të punojnë në Greqi dhe atje të ndërrojnë edhe emrat edhe përkatësinë etnolinguistike, shoqëruar ky me argumentin se ky ndërrim nuk mund të quhet i vlefshëm sepse ai tjetri e ka kthyer nga halli emrin nga Muhamet në Kristo dhe, meqënëse ne e kemi të regjistruar si Muhamet, nuk duhet ta lejojmë të quhet Kristo e as të vetëdeklarohet minoritar. Së pari, pyetja që shtrohet është: edhe sa vjet do të vazhdojmë ta quajmë vendin tonë anormal? Së dyti, kjo ideja se po e ruajmë shqiptarësinë duke mos regjistruar njerëzit sipas deklarimit të tyre është si të bësh strucin. Sepse, ndërkohë që këtu bëhet fjalë për regjistrimin e grupit etnolinguistik, numri i shqiptarëve që e kanë ndërruar apo janë të gatshëm ta ndërrojnë atë që është më e rëndësishmja: kombësinë/shtetësinë në kuptimin që i dhashë më lart, është shumë më i madh. Ai shqiptari musliman që e bën emrin Kristo në zyrat e gjendjes civile, e bën këtë nga halli se shtetësinë/kombësinë e ka shqiptare, sepse, po të kishte marrë tashmë shtetësinë/kombësinë greke, këtë veprim ndoshta nuk do ta bënte fare apo do ta bënte në shtetin grek me gjithë të drejtat që i lejon ligji që për fat është po ai edhe tek ne, sepse e drejta e ndërrimit të emrit vetëm në diktaturat më të egra mund të ndalohet. E megjithatë kjo nuk është thjesht çështje ndërrimi emri. Sa shqiptarë janë bërë gjermanë dhe e kanë humbur automatikisht kombësinë/shtetësinë shqiptare. Sa të tillë janë bërë italianë, amerikanë apo grekë, britanikë, belgë etj. Nuk e dimë, dhe as këtë nuk duam ta dimë. Sepse, ashtu siç thuhet për gomarin, ne na pëlqen të mbetemi në ëndërr. Madje paradoksalja është se një pjesë të këtyre shqipëtarëve i gjen të shkruajnë nëpër internet, dhe me sinqeritet madje, se po na rrezikohet kombi me këtë regjistrim. Dhe problemi nuk është as thjesht se ata kanë ndërruar kombësinë/shtetësisë, por sepse në brezin e dytë do t’u lindin fëmijë që as nuk do të dinë shqip, kurse fëmijët e fëmijëve të tyre do të përmendin vetëm në tryeza me miqtë origjinën e tyre shqiptare, siç ka ndodhur me shumë e shumë emigrantë.
Sipas gjykimi tim kjo hemorragji nuk mund të ndalohet me retorikat nacionaliste që përdorin diskutantët e debatit në fjalë e as duke mos u dhënë njerëzve të drejtën e vetëdeklarimit. Këto tingëllojnë sa anakronike aq edhe hipokrite, veçanërisht kur ke parasysh se një pjesë e atyre që i mëshojnë këtyre retorikave, kanë përgjegjësi direkte për katandisjen e Shqipërisë në një vend që shqiptarët vazhdojnë ta braktisin.
E gjithë kjo energji do të duhej të derdhej, mundësisht, për të mbyllur plagët që e prodhojnë hemoragjinë në fjalë duke ndërtuar një Shqipëri ku njerëzit të duan të rrisin fëmijët e tyre dhe jo të ikin.
Nuk është vështirë të kuptosh nga debati se frika ndaj deklarimit të përkatësisë etnolinguistike tek disa shkon deri tek një frikë e vjetër se, duke dalë një numër i madh minoritarësh grekë, nesër Greqia do të ketë të drejtë të ndryshojë kufijtë e shtetit tonë kombëtar – pra teza e vjetër e Vorio Epirit. Besoj se në kushtet e sotme një ndryshim i tillë i kufirit është fantapolitikë që mund të vihej në diskutim vetëm nëse shqiptarët një ditë të bukur, pas shumë hyneresh, si ato që kanë bërë deri më sot, do të deklarojnë se janë të paaftë të qeverisen vetë dhe do të kërkojnë të shpërbëhet shteti i tyre. Nuk e përjashtoj që edhe kjo ka gjasë të ndodhë me këtë lemeri politikanësh që kemi. Por edhe atëhere them se do të jetë e vështirë të ndërrohen kufijtë pasi askush nuk do t’i marrë kaq lehte përsipër shqiptarët. Më e mundëshmja është të na sjellin ndonjë trojkë protektorësh.
Prandaj gjykoj se më mirë se sa të mbajmë poza pseudopatriotike ia vlen të punojmë për të përmirësuar kushtet e jetës së njerëzve në këtë vend, të të gjitha grupeve etnolinguistike, e, në këtë kontekst, të bëjmë edhe regjistrimin etnolinguistik që do të ishte një radiografi e mirë e shoqërisë sonë që do të na ndihmonte për të njohur edhe më mirë veten e për të kapërcyer një tjetër trashëgimi të keqe të nacional – komunizmit. (Korrieri, 7 shkurt 2010)

Te lutem a mund te beje 1 permbledhje shume e gjate per ta lexuar.

Faleminderit per mirekuptimin.

Nuk me duket me i gjate se ai nje me pare, por nese nuk ke kohe nuk eshte e thene ta lexosh.
Un lexoj libra brenda dites kjo nuk me duket gje.

Une lexoj libra kur me terheq autori Agata-1

por ta thashe si keshille se spara i lexon njeri postimet e gjata prandaj.

Rregjistrimi fetar, premtimi i Berishës për njeriun-kyç të 'Vorio Epirit'

Arkivi i shtypit shqiptar ka nje date interesante lidhur me rregjistrimin e popullsise me baze etnike dhe fetare. Ne nje interviste me Nikolas Gejxh, njeriun simbol te perpjekjeve greke per Vorio Epirin, thuhet se regjistrimi me baze fene, i eshte premtuar atij (Gejxhit) nga Berisha.
Gejxh dhe Berisha u takuan pas 10 vitesh armiqesi reciproke, me ndermjetesine e ambasades amerikane. Gejxh ishte shpallur nga vete Berisha person non grata ne Shqiperi, por pas takimit Berisha deklaroi:
"Per hir te se vertetes, ceshtja eshte pak me ndryshe... Nuk ia vlen shume qe te rremosh. Ndersa gjykoj se asgje, asnje cope toke e planetit, nuk ka ndryshuar me shume se Ballkani. ..Takimi qe une bera me Ambasadorin Jeffrey dhe publicistin, shkrimtarin Nikolas Gage, u perqendrua teresisht pothuajse ne respektivat e integrimeve ballkanike dhe europiane. Nga ana tjeter nuk e fsheh dhe dua ta rikonfirmoj qendrimin tim ndaj pakicave. Do respektohen dhe te garantohen plotesisht standartet nderkombetare te pakicave ne Shqiperi", tha Berisha.
Kurse Gejxh deklaroi se "Berisha ka ndryshuar dhe se te gjithe ne jete bejme gabime.."
'Ne diskutuam kryesisisht për të ardhmen e Shqipërisë, si ta përmirësojmë atë, përfshi dhe situatën e minoritetit grek. Ai tha se ishte i vendosur që minoriteti grek dhe minoritetet e tjera të kenë të drejtën për të deklaruar identitetin etnik dhe fetar në një regjistrim të pritshëm. Ne nuk disktuam për të kaluarën, sepse unë mendoj se ishte një keqkuptim prej të cilit të dy kemi nxjerrë mësime, - tha Gejxh

Agata-1,

Ne se Shqiperia do te kish nevoje per nje prift fill pas 1990-tes perse nuk u soll nje prift i zakonshem por nje nga kolonelet me te kualifikuar te zbulimit grek, Anastas Janullatosi?