Forumi Horizont (http://www.forumihorizont.com/index.php3)
- Video Muzikore (http://www.forumihorizont.com/forumdisplay.php3?forumid=357)
-- Lindja e Rock-ut, influencat e tij ne muzike e ne shoqeri (http://www.forumihorizont.com/showthread.php3?threadid=15969)

Nga rrënjët, te Rock

(te gjitha materialet ne vijim jane pregatitur nga G.M)

Jehonat e brezit Beat përshkruajnë të gjitha format e tjera alternative të kundër-kulturës që po lindte pas Luftës së Dytë Botërore – hipitë, artistët “progresivë”, më tej ekstremistët e punk-ut e deri tek Hip-hop. Brezi Beat mund të shihet si nën-kultura e parë, madje në gjithë Kulturën Perëndimore.

Së brendshmi, historia e Rock-ut ka një cilësi mistike sepse flet për diskriminimin racial dhe “përleshjen” që po ndodhte midis dy rrymave – stilit afro-amerikan dhe muzikës së të bardhëve në Amerikën e viteve 50-të. Megjithë rezistencën negative të të bardhëve për invazionin e kulturës së “zezë”, nuancat e muzikës afro-amerikane, të cilat kishin rrënjë më të thella shpirtërore, po dominonin në periudhën pre-Rock, të pas-luftës. Shumë të bardhë filluan ta admironin këtë muzikë të re, pavarësisht nga diskriminimi social që shoqëronte“muzikën racore”.
Nga gjiri i të bardhëve doli një rrymë që e përqafuan aktin e krijimit të Rock-ut – rrymë që ecte paralel me atë burimoren. Ky brez lindi si një ndasi midis dy brezave, si protestë apo rebelim i adoleshentëve ndaj prindërve të tyre që preferonin të dëgjonin stilin e dalë mode Tin Pan Alley, në dallim me të rinjtë që ishin të joshur nga muzika racore e mbarsur me nota ndjellëse seksuale dhe clirimtare të qenësishme.

Rock’n’roll-i i viteve 50-të do të ndryshonte muzikën folk/popullore përgjitmonë. Në mars të 52-it Alan Freed nga Cleveland dha koncertin e parë të rock’n’roll-it, ku audienca përbëhej nga një përzierje racash. Në fund të dhjetëvjecarit që pasoi, Rock-u ishteshpërhapur në mbarë botën, deri në Australinë e largët. Ishte po Alan Freed që e emërtoi rock’n’roll për të përshkruar më mirë muzikën “argëtuese” Rhythm & Blues të të zinjve.

Termi rock’n’roll është i gjerë, me kufij të shtrirë, shpesh të papërcaktueshëm – nga shtrati zanafillor kanë dalë shumë rryma bijëza: muzika soul, heavy metal, punk-u, rock-u progresiv, rock-u alternativ, rock-u klasik, instrumental, madje dhe hip-hop.

Rockabilly

Ka shumë debate se cili nga muzikantët e kohës regjistroi hitin e parë të Rock-ut. Disa nga kandidatët janë: Bill Haley me këngën e famshme Rock Around the Clock, Chuck Berry apo Fats Domino, të dy të zinj, Louis Jordan apo Benny Carter – për të përmendur disa prej pionierëve të parë. Rock Around the Clock ishtë një risi që trazoi skenën muzikore, duke arritur vendin e parë në klasifikimin Amerikan, si dhe u bë disku më i shitur për kohën e tij.
Në gjithë historinë e zanafillës së Rock-ut muzika afro-amerikane luajti një rol të rëndësishëm. Chuck Berry u quajt si “poeti laureat i lëvizjes së Rock-ut, i cili bashkë me përfaqësues të tjerë të Blues dhe Rhythm & Blues shtroi rrugën për një duzinë artistësh që përshtatën elementë të muzikës country.

"Nëse do të gjeja një të bardhë që të këndonte si i zi, nga kjo do të fitoja një mal me para”.






Nga viti 1954 një yll i Rock-ut filloi të debutonte, për t’u bërë një nga më të ndritshmit e yllësisë. Amerika kishte nevojë për një hero të bardhë, dhe ky ishte Elvis Presley, që në fillimet e karrierës së tij u prezantua me hitin That’s all Right Mama. Presley lindi si kundërpeshë e famës së muzikantëve me ngjyrë, të cilët në atë kohë shiheshin me armiqësi, dhe shpesh dhunoheshin në forma të ndryshme nga publiku i bardhë. Elvis-i interpretoi një përzierje Rock-u me country, që u quajt rockabilly, duke u bërë kështu një nga muzikantët më të famshëm të kohës.

Rhythm & Blues e përfaqësuar nga Fats Domino dhe Johnny Otis, të cilët i dhanë një ritëm më të fortë dhe një stil agresiv, fitoi popullaritet në publik dhe ndikime të fuqishme pjesën tjetër. Po ndërkohë muzika me ngjyrë ende ishte një tabu që nuk transmetohej në shumë radio. Shpesh thuhet se muzika afro-amerikane e shpëtoi shoqërinë e bardhë nga mërzia ose të paktën, amerikanët e bardhë i janë borxhlinj atyre për pasurimin kulturor që morën nga amerikanët e zinj.

Tema e rebelimit rinor ishte e pranishme midis heronjve të parë të Rock-ut, të cilët imponuan një gjuhë dhe vetëdije të re sociale. Rock’n’roll-i i krijoi mundësi të rinjve që të protestonin kundër konformizmit të kohës, mendësive konservatore të brezit të vjetër, dhe ky mbeti lejtmotivi që do të frymëzonte brezat që do vinin.

Rock-u britanik

Rock-u amerikan do të kishte një efekt zinxhir, të menjëhershëm në mbarë botën, sidomos në Mbretërinë e Bashkuar ku ekzistonte një mjedis i përshtatshëm kulturor, rinor, dhe pa probleme të mprehta të dallimeve raciale. Shumë prej të rinjve britanikë dëgjonin dhe ishin tifozë të Rock-ut dhe muzikës Rhythm & Blues nga përtej oqeanit. Disa syresh filluan të krijonin grupet e para sipas një modeli origjinal, duke u bërë shpejt qendra botërore e Rock-ut që pasoi dyndjen britanike nga 1958 deri më 1969.

Në vitin 1958 tre të rinj krijuan një grup Rock-u, dhe e quajtën Cliff Richard and the Shadoës. Grupi incizoi këngën Move It duke shenjuar fillimin e një tingulli ndryshe, atë të Rock-ut britanik me disa elemente të reja si psh. prania e kitaristit kryesor dhe atij bas. Grupi frymëzoi shumë të tjerë duke paraprirë kështu epokën e Beatlemania ose manisë për grupin Beatles.

Nga fillimi i viteve 60-të, grupet britanike po dominonin skenën botërore të Rock-ut. Fillimisht ata ripërshtatën meloditë amerikane, për të kapërcyer në kompozime të reja që do të revolucionarizonin thellësisht thelbin origjinal. Më të shquarit midis tyre ishin The Beatles që u bënë të vetmit dhe më ndikuesit në historinë vijuese të Rock-ut. The Beatles sollën një frymë të re duke pleksur imazhe, stil muzikor dhe personalitet individual dhe grupor. Pas suksesit të menjëhershëm në Mbretërinë e Bashkuar, grupi u drejtua për nga Amerikë ku u prit nga një publik i dalldisur, fenomen që shpejt do të quhej Beatlemania.
Pas Beatles pasoi një nga grupet legjendarë britanikë që u hodhën në Amerikë për të korrur sukses, këta ishin The Rolling Stones, që përcmuan anëtarët e grupit The Beatles si djem mamash të krehur me kujdes. Ata paraqitën një imazh më të errët dhe agresiv. Shumë shpejt u krijuan grupe po aq legjendarë si: The Animals dhe The Yardbirds.
Përgjatë viteve 60-të Amerika dukej se ishte mahnitur nga Rock-u britanik. Me Rolling Stones dhe Beatles u bashkuan grupe të reja si The Ëho dhe The Kinks që paraprinë dallgën e dytë të dyndjes britanike drejt Amerikës në fund të viteve 60-të.
The Beatles dhe grupe të tjera të Rock-ut që pasuan zbuluan një mënyrë të re të krijimit të muzikës ku e tëra, në një fuqizim sinergjik, ishte më e madhe se shuma e pjesëve përbërëse. Grupet e Rock-ut përfituan nga talentet individuale të cdo pjestari duke krijuar një njësi krijuese, të ndërthurur, ku cilido kontribuon në kompozimin e cdo kënge.
Të punoje sëbashku kësisoj, do të thoshte të bije dakort mbi disa qëllime themelore dhe vlera artistike që duheshin arritur. Pastaj, dhe simpatia midis anëtarëve të grupit kishte një rol të rëndësishëm në cilësinë e produktit dhe në jetëgjatësinë e grupit.
Prania dhe puna në grup ka të bëjë me temën e ngahershme të lirisë së Rock-ut. Në këtë rast bashkëpunimi në grup krijonte një mundësi për t’u cliruar nga izolimi dhe për të ndjerë një formë komuniteti.

Bob Dylan dhe Rock folk-u

Ndërsa dyndja britanike e udhëhequr nga Beatles ishte në pikën më të lartë, një rrymë tjetër autoktone e iniciuar nga Bob Dylan po fillonte të dukej në Amerikë. Rreth vitit 1963, njëzetedy vjecari Dylan kishtë përshtatur disa stile të muzikës vendase, duke krijuar një zhanër të ri që shpesh njihet si: rock-folk. Ndikimet e tij të hershme ishin Buddy Holly, Little Richard, Ëoody Guthrie apo Robert Johnson, si paradigmat ku do të projektohej heroi më i ri në historinë e Rock-ut.
Dylan dhe disa të tjerë e shikuan fenomenin Beatles në një këndvështrim komercial, po natyrisht duke vlerësuar meloditë origjinale, stilin energjik dhe popullaritetin e tyre. Më 1963 Dylan nxorri albumin The Times They are A-Changin (Kohët ku ata po ndryshojnë), i cili ishte një cast vendimtar në lindjen e një rryme të re në Rock, me lirika poetike dhe bashkëshoqërim idealesh me më të mëdhënjtë e brezit Beat.

The Beatles e dëgjuan këtë album pareshtur – mbresat nga këngët e albumit i cuan ata përtej temave romantike, ndërpërsonale të krijimeve të tyre, të mëparshme. Dylan, ndërkohë futi një lloj ritmi novator dhe instrumenta elektrikë – e tërë kjo risi kulmoi në superhitin Like a Rolling Stone (Si Gur në Rrokullimë), që e shtyu Rock-un në zona të reja, të lirikave pasionante dhe strukturave eksperimentale, të cilat do t’a ndryshonin rrënjësisht panoramën në të dy brigjet e Atlantikut.

Bob Dylan bashkëpunoi edhe me artistë që nuk ishin muzikantë të mirëfilltë, por mbase më shumë se aq. Shkrimet dhe poetika e Brezit Beat patën një ndikim të pamasë në krijimtarinë e Dylan, që me imazhet dhe transhendencën ndryshoi cilësisht traditën e muzikës së mëparme.
Kjo ishte puna e një artisti të vërtetë e të realizuar – aftësia për të krijuar një zonë ndarëse midis gjendjes së brendshme të vetëdijes dhe asaj të jashtme, objektive apo realitetit të jashtëm.

“Krijimtaria ka të bëjë shumë me përvojën, vëzhgimin dhe përfytyrimin, dhe nëse njëri prej këtyre elementeve mungon, nuk ecën. Tashmë është e pamundur për mua të vëzhgoj dicka pa qenë i vëzhguar”.Bob Dylan

Lindja e një nën-kulture (1967-1974)

Si pjesë e procesit shoqëror që po ndodhte në Amerikë dhe Europë, Rock-u solli ndryshime në shumë rrafshe të dukshme dhe të padukshme.
Nga viti i viteve 60-të, imazhi i rock’n’roll-it fitoi një dimension të ri nga format e tjera të mëparshme të artit. The Rolling Stones njihen si grupi i parë që në skenë vishnin lloj-lloj rrobash të cuditshme, gjë që ngjalli shumë reagime në publik. Flokët e tyre ishin të gjata dhe të shpupurisura – kjo mënyrë e re e paraqitjes ishte një thyerje e traditës bashkëkohore të grupeve të hekurosur dhe të kostumosur.

Por më 1967-ën, një album do të sillte një shtysë thelbësore për Rock-un: Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band i Beatles nuk ngjante me asnjë album tjetër që kishte dalë më parë. Ishte e qartë se horizonte të reja ishin hapur për të ardhmen e Rock-ut.

Rock-u psikedelik

Muzika kishte arritur një nivel të lartësuar të vetëdijes shoqërore – nuk bëhej më fjalë për kërcim apo tundje-e-shkundje, por arena u shtri edhe në drejtësinë sociale. Kundër-kultura që po shpalosej dhe rinia e asaj kohe, e përshtati Rock-un për të protestuar ndaj ngjarjeve politike të kohës p.sh. lufta në Vietnam, si dhe për të eksperimentuar me drogat e larmishme nga marijuana tek LSD.
Në Amerikë kjo rrymë muzikore u quajt Rock-u psikedelik me përfaqësues te tillë si: Jimi Hendrix, Jefferson Airplane, Iron Butterfly dhe Grateful Dead. Forma më ezoterike të kësaj rryme u zhvilluan dhe në Britani si psh: Canterbury Sound, Pink Floyd dhe Soft Machine. Pink Floyd u shtynë më tej duke hyrë në zonat e një tjetër rrymë që pasoi: Rock-u progresiv.

Rock-u progresiv

Rock-u ishte zgjeruar si kurrë më parë duke u bazuar mbi skemën kitarë-bas-bateri; kishte dhe disa grupe që kishin përdorur saksofonin dhe tastierën si p.sh. The Beach Boys dhe The Beatles. Shumë grupe shkuan përtej skemave klasike duke eksperimentuar me këngë të gjata, duke sofistikuar akordet që deri atëherë ishin të kufizuara në Jazz dhe pop-n e orkestruar.

Duke kuturisur në truallin e klasikes, të Jazz-it, elektronikës dhe muzikës futuriste, disa artistë të Rock-ut zbuluan atë që quhet Rock-u progresiv. Rock-u progresiv mund të jetë i harlisur dhe i mrekullueshëm, apo dhe jo harmonik në formë, por shumë kompleks – në shumë raste të gjitha këto që përmendëm ndodhin brenda një kënge të vetme. Këto vecori e bëjnë rrymën në fjalë të mos ngjajë me Rock-un prej të cilit derivoi. Disa nga më të njohurit janë: King Crimson, Genesis, Gentle Giant, The Nice, Yes, Emerson Lake & Palmer, Magma, Can dhe Faust.

Lindja e Heavy Metal-it

Një dallgë e dytë e artistëve dhe grupeve britanike fitoi mjaft popullaritet në këtë periudhë – këto grupe ishin frymëzuar më shumë nga blues-i amerikan, sesa nga paraardhësit të orientuar kah pop-i. Këto grupe binin në sy për kitaristët që luanin një rol qendror të tillë si: Cream apo Led Zeppelin që u ndoqën nga të tjerë më të rëndë: Black Sabbath dhe Deep Purple. Ky stil i vecantë do të njihej si muzika heavy metal apo metal i rëndë.

Rock-u klasik shfaqet

Rock-u klasik si koncept u promovua nga disa stacione për të përcaktuar muzikën e grupeve që ishin krijuar nga fillimet e viteve 60-të deri në fund të 70-ës. Struktura e grupeve klasikë të Rock-ut përbëhej nga një këngëtar dhe kitarist kryesor, një kitarë bas dhe bateristi. Në disa grupe ndodhej dhe një muzikant në tastierë.
Ndër shembujt e parë janë katër albumet e Pink Floyd, midis tyre: The Ëall dhe Dark Side of the Moon. Dy operat rock të grupit The Ëho: Tommy dhe Quadrophenia. Disa nga grupet më të shquar të Rock-ut klasik janë: Led Zeppelin, Queen, The Ëho, Queen, the Rolling Stones, AC/DC, dhe The Doors. Grupe si: INXS, Mötley Crüe dhe Soundgarden, shpejt mund të bëhen pjesë e panteonit.
P.sh. albumi i Peter Frampton, “Frampton Come Alive”, shpejt kapi vendet e para në klasifikim duke u bërë një best seller me këngë si Shoë Me The Ëay dhe Baby, I love Your Ëay. Kënga himn e grupit Aerosmith Ëalk This Ëay u bë shumë popullore midis të rinjve dhe studentëve të shkollave. Ishte koha kur të dyja zhanret e Rock-ut të butë dhe atij të fortë bashkëjetonin në harmoni. Emblemat më të ndritura ishin superhite si: Stairëay To Heaven e Led Zeppelin dhe Bohemian Rhapsody e Queen.

Rock-u klasik është një term që ka të bëjë me një lloj të vecantë zhanri që kombinon muzikën klasike me muzikën Rock – zakonisht kur Rock-u përpunohet dhe interpretohet nga orkestra simfonike. Disa nga shembujt janë albumet e prodhuara nga Orkestra Simfonike e Londrës në vitet 70-të, të cilat u bënë shumë popullore me tingullin e pranueshëm për një spektër të gjerë dëgjuesish.

Ajo që quhet klasike nuk është se i përket një kohe tjetër – është muzika që dëgjohet dhe kuptohet në ditët e sotme. Ngjashmërisht, Rock-u klasik preferohet dhe pranohet nga brezat e rinj.

Disko, Punk dhe Dallga e Re

Ndërsa muzika funk u bë pjesë e skenës së Rock-ut në fillim te viteve 70-të, kjo gjë i parapriu disa këngëve me një ritëm të kërcyeshëm. Modeli disko u zhvillua nga grupe si: K.C. and the Sunshine Band, MFSB, The Three Degrees, The O'Jays, Barry Ëhite, Gloria Gaynor, Chic, dhe The Trammps.Befas shumë hite u bënë të njohura në diskoteka, jo vetëm në Europë, por dhe në Amerikë.

Grupi më i shquar i epokës së Diskos është The Bee Gees, muzika e të cilëve u bë kolona zanore e filmit Saturday Night Fever. Shumë grupe qendrore të Rock-ut, duke përfshirë The Rolling Stones, Rod Steëart, Queen dhe Grateful Dead ndërfutën elementë të ritmeve disko në muzikën e tyre, dhe shumë radio filluan të përshtasnin formatin disko.

Nga fundi i 70-ës u përhap një lëvizje anti-disko; gjë që coi madje edhe në një përleshje në Cikago në verë të 1979-ës, midis dy grupimeve që mbronin dy ide të ndryshme.

Punk Rock

“Bëhuni si fëmijë, jini të papërgjegjshëm. Bëhuni si cdo gjë që shoqëria urren”.

Punk Rock-u nisi si një reagim i muzikës komerciale disko, dhe pjesërisht kundër komercializmit të perceptuar të Rock-ut progresiv, që në atë kohë mbizotëronte skenën. Punk-u i hershëm huazoi nga grupet e bodrumeve që nuk shquheshin për mjeshtëri muzikore. Shumë nga këto grupe kishin për qëllim që të shkundnin disa aspekte “normale” të shoqërisë apo të shpotisnin imazhin e “paqes dhe dashurisë” që tashmë dukej e largët dhe e dalë mode. Muzika Punk iu prezantua publikut njëkohësisht në Britani me Sex Pistols dhe në Amerikë me The Ramones.

Sex Pistols zgjodhën emra agresivë në skenë për anëtarët e grupit si: “Sidi i Mbrapshtë” për kitaristin, apo “Xhon Kalbësira” për këngëtarin. Muzika e tyre dekadente, qëllimisht sulmonte cdo gjë që lidhej me hipitë – flokët e gjatë, muzikën e butë, veshjet e lirshme dhe politikën liberale. Shfaqja e tyre ishte anarkiste, shpesh konfrontuese dhe provokuese – shumë mirë e shqueshme në dy hitet e njohura: Anarchy in the U.K dhe God Save the Queen. Sex Pistols paraprinë suksesin e një grupi tjetër të famshëm punk, The Clash, jo aq nihilistë, por me nota të hapura politike dhe idealiste.

The Ramones u bënë shembulli tipik i stilit amerikan të Punk-ut; po aq agresivë dhe të alienizuar, por apolitikë. The Ramones ishin mbretërit e skenës Punk në Neë York, bashkë me pak grupe të tjera si Richard Hell dhe Television.

New Wave – apo dallga e re

Punk shënoi një pikë tjetër kulmore në historinë e Rock-ut – duke cituar shprehjen e The Clash, “… ne e luftuam ligjin, por ligji fitoi…” – kjo moto ishte dhe rënja apo transformimi i Punk-ut në një zhanër më artistik me përfaësues si: Talking Heads dhe Devo. Kjo shënoi dhe lindjen e të ashtuquajturës Dallga e Re.

Në ndryshim nga grupet Punk që s’para canin kokë për marketingun e muzikës së tyre, grupet e Dallgës së Re u treguan shumë agresivë në tregun muzikor dhe në përfshirjen e firmave të fuqishme në produksionin muzikor. Shumë grupe të llojit si: The Cars dhe The Go-Gos apo The Police dhe The Pretender e shndërruan rrymën e Dallgës së Re në një lëvizje jetëgjatë dhe artistike.

Grupe post-punk vazhdonin të mbinin aty-këtu, por në përgjithësi Punk-u e kishte mbyllur ciklin e tij duke u vetëshkatërruar dhe u asimiluar në rrjedhën kryesore të dallgës së Re me ngjyrime pop. Lëvizja grunge që do të pasonte i detyrohet shumë Punk-ut. Punk-u do të gjeneronte zhanre të tjera si: hardcore, goth apo atë që quhet “muzika industriale.”

Hard Rock-u dhe metali i flokëgjatëve

Heavy Metal humbi në harresë pothuaj përgjatë viteve 70-të. Pak grupe ia dolën mbanë të ruanin formën dhe ndjekësit e tyre të tillë si: Queen, AC/DC, Led Zeppelin dhe Aerosmith, apo dhe grupe më të “padukshëm” nga publiku i gjerë si Blue Oyster Cult apo Grand Funk Railroad. Në pjesën më të madhe kritikët e muzikës Rock, e kanë urryer zhanrin në fjalë, dhe shumë dëgjues normalë zakonisht e shmangin apo e anashkalojnë, sepse i duket muzikë e padëshiruar për veshin. Por ky mendim filloi të ndryshonte rrotull 1978-ës kur grupi i hard rock-ut i quajtur Van Halen debutoi, duke u bërë shumë i njohur për muzikën energjike, dhe të pranueshme edhe për një audiencë më të gjerë. Ndërkohë që grupe si Metallica dhe Van Halen sollën mjaft risi, sëbashku me disa grupe të spikatura të dallgës së Re në Britani, një degë e re shkëputet duke krijuar atë që më vonë u quajt hair metal me përfaqësues si Mötley Crüe, Bon Jovi, dhe Ratt. Ata u bënë të njohur për jetën e shthurur dhe stilin e të kënduarit agresiv, me tema për seksin, alkolin, drogat dhe okulten.

Nga viti 1985 Van Halen ndahen, dhe për një farë kohe krijohet një vakum, por që shpejt u zëvendësua nga Appetite for Destruction e Guns’n’Roses në vitin 1987, që korri shumë sukses. Më tej Guns’n’Roses vazhduan të ishin grupi etalon i hard rock-ut deri nga fillimet e 90-ës me muzikën e tyre që bashkonte ndikime nga punk dhe thrash metal.

Rock-u alternativ

Termi muzikë alternative (shpesh njihet si Rock-u alternativ u përdor për të përshkruar grupe që nuk mund të klasifikoheshin në zhanret e njohura të kohës. Grupet e cilësuara si alternative shpesh nuk dëgjoheshin në radio, por debutonin në skena të tjera. Muzika e tyre ngjasonte me punk-un me nuanca të spikatura hard rock, por struktura nuk ishte aq e shkatërruar dhe e alienizuar.
Dy nga grupet më të famshme të llojit ishin R.E.M dhe Red Hot Chilli Peppers.

Grunge dhe lëvizja anti-korporatë e Rock-ut

Nga fundi i viteve 80-të Rock-u i radios sundohej nga artistë të plakur, muzikantë komercialë apo metali i flokëgjatëve. MTV kishte sjellë një perceptim në publik se stili ishte më i rëndësishëm se thelbi. Cdo gjurmë e mbetur nga rebelimi i rock’n’roll-it, apo kundër-etika e punk-ut, ishin gëlltitur nga produkti i sponsorizuar i korporatave të mëdha në treg.
Të paprekur nga kjo prirje, disa muzikantë të rinj filluan të refuzonin mënyrën e rafinuar, me lustër dhe pompozitet të grupeve metalarë, dhe krijuan një lloj muzikë plot indinjatë. Vendlindja e kësaj muzike të re, që më vonë mori emrin grunge, ishte Seattle në Amerikë.
Grupet më të hershme të grunge ishin Mudhoney dhe Soundgarden të cilët i huazuan shumë nga tingujt e tyre nga heavy metal dhe nga punk-u, por në ndryshim nga punk¬-u politik dhe radikal, ata mbajtën një qëndrim nihilist. Grunge mbeti një fenomen lokal deri kur në skenë shpërthyen grupe si Nirvana me albumin e tyre Nevermind. Efekti i tyre ishte pothuaj i menjëhershëm në mbarë botën dhe muzika bajate e metalit flokëgjatë u shkërmoq. Pastaj pasuan grupe të tjera që i përkisnin zonës së fjalë si: Pearl Jam dhe Stone Temple Pilots.

Muzika grunge mund të shihet si dicka e kufizuar në shtrirje, por ndikimi i saj u ndje jo vetëm në rrafshin gjeografik, por dhe në atë artistik. Shumë grupe dhe muzikantë nisën të kompozonin mbi këtë shtrat dhe shpejt grunge bashkë me atë alternative u projektuan lart, që nga nëntoka.

Britpop

Ndërsa Amerika ishte populluar nga grunge dhe hip-hop-i, Britania prezantoi një lëvizje rigjallëruese nga mesi i viteve 90-të me grupe si: Oasis, Radiohead, Pulp dhe Blur. Këto grupe adaptuan një seri stilesh nga Rock-u britanik, underground i 80-ës, si dhe nga alternative rock-u. Për një farë kohe Blur provuan të ndiqnin grupe të së shkuarës si: Small Faces dhe The Kinks, ndërsa Oasis krijuan një muzikë mikse me pak Rolling Stones dhe melodi nga The Beatles. Radiohead u lëshuan në skenën muzikore duke marrë frymëzime nga personazhe si: Elvis Costello, Pink Floyd dhe R.E.M. Rock-u i tyre progresiv, më së miri u manifestua në albumin OK Computer. Këto grupe u bënë shumë të suksesshëm, dhe për një farë kohe Oasis u konsideruan si “grupi më i madh në botë”, por fama e tyre filloi të binte pas ndarjes së tyre. Në krijimet e tyre të fundit Radiohead eksperimentuan me muzikën elektronike.

Nga 1995 – deri më sot

Me vdekjen e Kurt Cobain-it, rock’n’roll-i ishte në kërkim për një fytyrë, tingull dhe drejtim të ri. Një dallgë e dytë grupesh alternative u bënë shumë të njohur pas rënjes së grunge nga mesi i viteve 90-të. Foo Fighters, Green Day dhe Radiohead ishin nga më të dëgjuarit në radio. Më 1995 një yll kanadez i pop-it, Alanis Morissette u shfaq me albumin Jagged Little Pill që përmbante lirika vetë-realizuese të një personaliteti të fortë.
Suksesi i këtij albumi i dha shtysë shumëzimit të disa artisteve femra: Jeëel, Tori Amos, Fiona Apple dhe Liz Phair. Shumë syresh kompozonin mbi një shtrat të muzikës alternative, sëbashku me Tracy Chapman.
Fundi i 90-ës solli një grupim tjetër më homogjen me grupe si: Blink 182 dhe Green Day që ripërcaktuan pop punk-un e asaj kohe. Një përzierje e grunge, metal-it dhe hip-hop-it e quajtur nu-metal ¬u bë shumë popullore me grupet Linkin Park, Slipknot, Static-X, Creed dhe Disturbed.
Fillimet e 2000-ës e gjetën Rock-un të ngërthyer në industrinë globale të muzikës, më këngët që shkarkoheshin nga Interneti p.sh. Napster apo faqe të tjera të ngjashme.
Pas ekzistencës së nëndheshme, rock-u i garazheve, më në fund rigjallërohet në këtë periudhë me grupet: The Ëite Stripes, The Strokes, Jet, The Vines, The Libertines dhe The Hives. Kjo rrymë shpesh trajtohet si rikthim në origjinë për shkak të tingullit që ngjan më motivet zanafillore.
Në ditët e sotme Rock-u ka prirje drejt një zone emocionale, që e gjen stilin në një punk të butë, apo dhe me ngjyrime të alternative Rock-ut. Shumë grupe janë të mirë-njohur si: Jimmy Eat Ëorld, My Chemical Romance, Dashboard Confessional dhe Taking Back Sunday.
Ndërkohë rock’n’roll-i sot i detyrohet shumë orkestrimit me sintetizatorë dhe muzikës pop/R&B me përfaqësues si: Jessica Simpson, Janet Jackson, Destiny's Child, Nelly, Kelly Clarkson, dhe Alicia Keys. Rap/Hip-Hop-i ka ngjitur shkallët në klasifikimin amerikan.
0

Rock-u dhe efekti shoqëror

Rock 'n' roll-i, si cdo ngjarje e madhe në shoqërinë njerëzore, i përket një trashëgimie, të vetme dhe kuptimplotë: pikëtakimit të njerëzve.

Ndikimi i Rock-ut është i gjerë dhe mbulon shumë sektorë të shoqërisë: modën, filmin, stilin e jetës dhe qëndrimet ndaj seksit/seksualitetit dhe përdorimit të drogave.
Origjina e Rock-ut megjithë kontekstin mistik, ka dhe një pjesë faktike që lidhet me rolin e rinisë si rebele apo anti-konformistë të përjetshëm. Rrënjët afro-amerikane, që shpesh janë anashkaluar nga historianët, janë të rëndësishme sidomos në frymën e rikonsiderimit të lindjes së Rock-ut – cështjet raciale dhe ato të skllavërisë ishin më kryesoret në shfaqjen e muzikës së pazakontë, Blues, që këndohej para fillimit të Big Bang-ut.
Mijëra afrikanë u shpërngulën me forcë nga toka e tyre amtare dhe u transplatuan në botën e re; familjet u ndanë, skllevër nga tribu të ndryshme punonin në të njëjtin plantacion dhe sigurisht të gjitha këto ndodhën në prani të zinxhirëve, prangave, kamzhikëve dhe vrasjeve (cfarë është i aftë të bëjë njëriu i bardhë).
Ky element i fundit, Blues-i, është shumë domethënës sepse skllevërit e importuar forcërisht nuk këndonin blues më parë në tokë të vet. Rock’n’roll-i është në të vërtetë një produkt hibrid, por rrënja jetësore është vuajtja dhe mbijetesa e brezave të tërë skllevërish, që mësuan se si muzika të ndihmon të kapërcesh mjerimin njerëzor për pak kohë. Blues-i i këndonte trishtimit, mundimit dhe humbjes, dhe si balsam magjik, blues-i ia lehtësonte plagët e hapura dhe dhimbjen e paskaj.

Blues-i me ritmin e tij të thjeshtë dhe përsëritës, frazat lirike dhe akordet e improvizuara, transmetonte një mesazh ngushëllues për publikun. Interpretuesit e blues-it ishin shumë popullorë gjatë periudhës së Depresionit, sidomos në Jug. Muzika blues, më tej Rhythm & Blues, Soul dhe Gospel shpesh i thurnin lavde Zotit për t’u lartësuar, dhe më tej për të rënë poshtë në tokë si një shi i butë shpirtëror.

Shumë nga amerikanët e bardhë kishin pak interes për muzikën, ndërsa vendit i kërcënohej shkatërrimi nga kriza e thellë e pas luftës. Ajo që ata dëgjonin më shumë, ishin tinguj nga shfaqjet e Hollyëood¬-it dhe Broadëay-it, por ende muzika nuk ishtë një element thelbësor në jetët e amerikanëve të zakonshëm. Nuk kishte impjante stereo apo paisje cilësorë për incizimin e këngëve në studio, dhe lirikat ishin të thjeshta për të rrokur mendjet e publikut. Nuk mund të hamendësohet se cfarë efekti do të kishte kitara elektrike e Jimi Hendrix apo lirikat poetike të Morrison-it.
Ishte mungesa e sfidave të mëdha, lufta apo kriza, industrializimi apo ndryshimet politike që nxitën rebelimin e të rinjve amerikanë nga vitet 50-të? Simboli i brezit James Dean, rebeli pa një kauzë, mishëronte nevojën e adoleshentëve për të gjetur një qëllim në jetë.
Sigurisht në skenë mbinë kompanitë muzikore që kishin një vizion dhe një shije për t’a bërë Rock-un masiv, si dhe për të nxjerrë fitime.

Tema e clirimit

Vitet 60-të ishin vitet e një revolucioni, dhe vrulli rinor të paparë që përfshiu shumë nivele të shoqërisë, por sidomos i dha një dimension të ri mënyrës së të menduarit. Megjithëse brezi nuk e kishte vuajtur direkt Luftën e Dytë Botërore, lufta në Vietnam mbizotëronte në atmosferën e atyre viteve me zymtinë e humbjes së shumë të rinjve. Por brezi kishte ide dhe vegime të tjera për të ardhmen, dhe Rock-u ndihmoi në realizimin e këtyre qëllimeve. Ishte një ndjesi lirie që Rock-u e mbrunte brenda vetes – dhe kjo kuptohej sepse zanafilla buronte nga Blues-i, si një lloj muzike që kundërshtonte shtypjen. Kjo liri duket shumë qartë në lirikat që flasin për vuajtje dhe dhimbje që shkaktoheshin nga njerëz të tjerë. Struktura e muzikës përcillte notat e trishtimit dhe të prangosjes – frazat dhe akordet përsëriten, të njëjta si për të përforcuar mesazhin.

Dhe vetë tema e jazz-it, përfaqësonte lirinë. Muzikantët e jazz-it shpesh nisnin nga një këngë popullore, duke vazhduar pastaj me improvizime si për të thënë qartë: “mund të jem i lirë të bëj c’të dua me gjendjen e muzikës, mund të shpreh veten dhe personalitetin tim, edhe pse struktura nuk është imja”.
Si rrjedhojë tema e muzikës Rock është vetë liria, e pakufizuar nga pengesa të cdo lloji. Rock-u, në një farë mënyre ze një pozicion midis blues-it dhe jazz-it. Rock¬-u nuk qëndron në zona fikse, por priret të kapë zona ndërmjetëse – dhe kjo lëvizje dinamike nga një gjendje në tjetrën është thelbi i lirisë në muzikë.

Në shumë aspekte Rock-u është një produkt i kohës dhe ngjarjeve shoqërore. Amerika e atyre viteve aspironte për një hop cilësor dhe kudo ndihej dëshira për liri. Industria moderne i cliroi njerëzit nga mundimi i punës së rëndë që bëhej me dorë. Teoria e psikologut Masloë rendiste hierarkinë e nevojave, nga më të ulëtat, që janë ato biologjike të mbijetesës, të cilat pasi kapërcehen të cojnë në nivele më të larta drejt sublimimit të energjive, ndjenjave të dashurisë, vetë-vlerësimit dhe estetikës artistike.
Në Amerikë dhe Angli studentët arsimoheshin në shkolla arti apo universitete, duke u krijuar mundësi të ndiqnin ambicjet e tyre.
Ishte gjithashtu koha e një clirimi seksual të jashtëzakonshëm – pilulat kontraceptive, kontrolli i lindjeve, dhe të tjera metoda i dhanë mundësi brezit të shijonte kënaqësitë e seksit pa shumë pasoja të dëmshme. Aventura seksuale i jepte mundësi të rinjve të ishin të pavarur dhe të vetë-kënaqur, pa ndjerë shumë përgjegjësi për jetën.
Gjatë viteve 50-të, 60-të shumë zhvillime në teknologji i dhanë mundësi njerëzve të shijonin një lloji të paparë lirie – transporti publik, manjetofonët, radio me tranzistorë, televizioni dhe filmat, u bënë pjesë e jetës së përditshme. Paisjet elektronike i lejuan grupet e vogla muzikore të interpretonin për një publik të madh, dhe instrumentistëve të aftë i krijoi hapësira për manipulime me tingujt, duke krijuar kështu gjendje të reja në muzikë.
Kjo periudhë kishte ndikime të mëdha nga politika e kohës. Amerika ndodhej para krizës së vështirë kubane për raketat bërthamore. Presidenti John F. Kennedy solli një mendësi rinore në politikën amerikane – të zinjtë po fitonin shumë të drejta që i ishin mohuar më parë, integrimi racial kishte marë një hov të paparë. Pas mbarimit të luftës në Vietnam, ishte radha e presidentit Nikson të jepte dorëheqjen pas skandalit Ëatergate. Pavarësisht nga disa ngjarje të rënda që ndodhën, shoqëria perceptonte se e mira mund të triumfonte dhe se njerëzit kishin mundësi të kundërshtonin inercinë politike dhe konservatorizmin.

Rock’n’roll-i kishte filluar si një përzierje e rhythm dhe blues me muzikën e bardhë country dhe ëestern. Interpretues të zinj si Chuck Berry dhe Bo Diddley sollën një stil të ri, bashkë me artistë të tjerë si Elvis Presley dhe Buddy Holly. Grupe si Rolling Stones dhe muzikantë si Eric Clapton promovuan dhe bënë të njohur për publikun ndikimet në muzikën e tyre nga bluesmen-ët e zinj.
Një nga arritjet më të mëdha të kohës ishte aftësia e muzikantëve për të dalë mbi pengesat raciale duke punuar sëbashku mbi një trashëgimi kulturore. Shumë nga grupet e viteve 60-të kishin anëtarë nga raca të ndryshme si psh: Jimi Hendrix Experience. Sly and the Family Stone, the Paul Butterfield Band, Bruce Springsteen’s E Street Band.

Drogat që përdoreshin në atë kohë: marijuana dhe LSD i cliruan disa muzikantë nga modelet të cilat konsideroheshin si normale nga mendimi drejtvizor dhe ai shqisor – këto substanca i ndihmuan ata për të kapërcyer disa nivele të vetëdijes, dhe të arrinin një lloj realizimi mistik të njësimit të gjërave. Amfetaminat merreshin nga anëtarët e grupeve muzikore për të përballuar ngarkesën e lodhjes gjatë koncerteve apo turneve të gjatë. Heroina dhe droga të tjera gjithashtu abuzoheshin nga shumë artistë – disa prej tyre humbën jetën dhe disave iu desh të kalonin vite rehabilitimi të dhimbshëm për të hequr dorë nga vesi vetë-shkatërrues.
Në shumë raste, sic ndodhi me Beatles, përvoja të ngjashme me drogat i cuan djemtë në zonat e largëta shpirtërore të Lindjes dhe meditimit transhedental, si mënyra të shëndetshme drejt niveleve të lartë të vetëdijes.

Në përfundim mund të thuhet se muzika Rock ishte një mjet clirues edhe për praktikuesit e artit në përgjithësi. Rock-u të jepte mundësi të bëheshe i njohur edhe pse mund të vije nga rruga apo të ishe një njeri i zakonshëm.
Përvec lirisë psikike, Rock-u krijoi mundësi edhe për të arritur liri fizike të cilat ndihen në imazhet e fuqishme të lirikave, si një premisë për të shkuar drejt lirisë së premtuar shpirtërore. Shumë nga këngët më të mira të Rock-ut shprehin drejtpërdrejt dhe qartë aspiratën për të fituar lirinë, duke lënë pas zinxhirët robërues të së shkuarës.

Bruce Springsteen flet në një intervistë në ABC Neës në vitin 2003:

“Për mua gjëja më e madhe e muzikës pop ishte tema e clirimit: Bob Marley, Bob Dylan, Elvis Presley, James Broën, Public Enemy, Sex Pistols dhe të tjerë ishin artistët që sollën një frymë lirie te njerëzit – për t’u bërë ajo që ata dëshirojnë të jenë.”

Springsteen ka dhe një thënje tjetër të njohur “Nëse Elvis Presley cliroi trupat tanë, Bob Dylan na cliroi mendjet.”

Përshëndetje, përshëndetje rock’n’roll
Cliromë nga ditët që ikën dhe vanë
Jetë të gjatë rock’n’roll!
Ritmi i baterisë, i lartë dhe guximtar.
Rock, rock, rock’n’roll.
Ndjenja është atje, trup dhe shpirt.

Chuck Berry

Këto shembuj transmetojnë fuqinë e muzikës Rock: duke kombinuar ritmin me tingujt, ti je i aftë të lëvizësh në dinamikë me lirikën dhe vokalin, të cilat të bëjnë të mendosh, të ndjesh dhe të transmetosh një realitet magjik. Muzika më e mirë e Rock-ut të jep mundësi të shtegtosh në zona të reja, më të thella dhe të vërteta të vetes.

Rock-u dhe poezia

Poezia është pjesë e qënësishme e muzikës Rock. Shpesh janë të pandashëm imazhet e poetit-këngëtar apo e anasjellta në personazhe të shquar si: Bob Dylan, Leonard Cohen, Neil Young, Jim Morrison, Jimi Hendrix, Joan Baez, Jackson Browe, Joni Mitchell dhe te tjerë personazhe të viteve 60-të, 70-të. Për më tepër edhe shumë grupe apo artistë të klasifikuar si hard rock apo heavy metal janë po aq poetikë në shumë nga lirikat e këngëve. Disa nga grupet më fine të Rock-ut muzikalizuan krijime poetike të mirëfillta nga poetë të mëdhenj si Blake, Coleridge, Shelley, Ginsberg dhe të tjerë. Kënga poetike ka avantazhin e të qenit e artikuluar në tinguj - të formëzojë në hapsirë kuptimin e fjalëve, dhe të krijojë një efekt të menjëhershëm tek dëgjuesit.

Fjalët dhe lirikat kanë një rol themelor në muzikën Rock, pavarësisht nga nga kitarat e zhurmëmëdha, baterisë gjëmuese dhe vokalit shpesh të pakapshëm. Shumë grupe dinë si t’i përdorin fjalët të kombinuara me muzikën apo përbërës të tjerë si një formë të kulluar të artit. Disa mjeshtra si Jimi Hendrix, Eric Clapton, Sting, Black Sabbath apo Jim Morrison dinin si të komunikonin me monologje në kitarë, me gjuhën e trupit, klithma apo pasthirma në dukje të pakuptueshme. Ata patën dhuntinë të formonin mozaikun e madh harmonik, shumë dimensional, duke bashkuar me zotësi copëzat e së tërës.

Në këtë mënyrë muzika Rock i cliroi artistët nga konceptet e ngushta të lirikave të blues¬-it. Bob Dylan ishte nga të parët që debutoi në këtë fushë duke shkruar këngë proteste, antipolitike, për të arritur pastaj në subjekte më ndër-personale.
Mund të thuhet se muzika Rock kombinoi një spektër të gjerë të shprehjes vokale dhe asaj instrumentale, me poezinë tradicionale. Rezultati ishte një lloj i ri poezie në të cilën të gjitha forcat janë në funksion të fjalëve që këndohen.

Daedal tema jote eshte shume interesante prandaj ska nevoje te bashkohet me te tjerat, i mblodha gjithe postimet ne nje te vetme

Mund ta zgjerojme me tej. I ndryshova titullin ne nje tjeter me shume pergjithesues por nese s'te pelqen ma thuaj.

Citim:

---

Po citoj ato që tha Tulipani
Daedal tema jote eshte shume interesante prandaj ska nevoje te bashkohet me te tjerat, i mblodha gjithe postimet ne nje te vetme

Mund ta zgjerojme me tej. I ndryshova titullin ne nje tjeter me shume pergjithesues por nese s'te pelqen ma thuaj.

---

Citim:

---

Po citoj ato që tha daedal


keto jane pjese te nje libri te nje mikur tim ne te cilin kontributi im eshte modest. meqe ai nuk ka qejf te publikohet ne forume une i kam vene vetem inicialet.
PS: Mire ke bere por mos na merzitet lezhiani Dhe dicka...mendoj se nenforumi videot muzikore nuk eshte i pershtatshem.
Tung

---

Citim:

---

Po citoj ato që tha daedal


keto jane pjese te nje libri te nje mikur tim ne te cilin kontributi im eshte modest. meqe ai nuk ka qejf te publikohet ne forume une i kam vene vetem inicialet.
PS: Mire ke bere por mos na merzitet lezhiani Dhe dicka...mendoj se nenforumi videot muzikore nuk eshte i pershtatshem.
Tung

---

Citim:

---

Po citoj ato që tha Tulipani

Pershendetje

---

Teme e bukur.

Ne vitet 90 pati nje fare lulezimi te rock-ut ne Shqiperi me formimin e disa grupeve, por qe nuk zgjati shume. Ai pak qyteterim qe ishte krijuar ne kohen e komunizmit, ku zente vend kjo muzike u zhduk.
Sot lulezojne Shyqyriu, Halili, Bajrami, Hajrie (etj vendos emra vete ketu), qe argetojne masa te medha te djersiturish qe enden rrugeve me duar ne xhepa qyteteve qe kane zaptuar.

Citim:

---

Po citoj ato që tha raid
Teme e bukur.

Ne vitet 90 pati nje fare lulezimi te rock-ut ne Shqiperi me formimin e disa grupeve, por qe nuk zgjati shume. Ai pak qyteterim qe ishte krijuar ne kohen e komunizmit, ku zente vend kjo muzike u zhduk.

---

Kosovaret bejne muzike 100 here me te bukur se arrnautet e Shqiperise, si ne rap ashtu edhe metal.
Ndoshta ngaqe kane qene te lire gjithmone krahasimisht me ne.

Por keta muzikantet tane, duhet t'i kishin qendruar kohes si grupe dhe te mos ishin kthyer ne muzikante me rroge tek top channel, apo muzikante klubesh. Problemi eshte qe artistet ne Shqiperi ne pergjithsi kane mentalitetin e lemoshes, "s'na japin shancet" qahen. A thua sikur ne bote te jep njeri shance per t'u bere i zoti dhe i degjuar.

Citim:

---

Po citoj ato që tha raid
Kosovaret bejne muzike 100 here me te bukur se arrnautet e Shqiperise, si ne rap ashtu edhe metal.
Ndoshta ngaqe kane qene te lire gjithmone krahasimisht me ne.

Por keta muzikantet tane, duhet t'i kishin qendruar kohes si grupe dhe te mos ishin kthyer ne muzikante me rroge tek top channel, apo muzikante klubesh. Problemi eshte qe artistet ne Shqiperi ne pergjithsi kane mentalitetin e lemoshes, "s'na japin shancet" qahen. A thua sikur ne bote te jep njeri shance per t'u bere i zoti dhe i degjuar.

---

Jam i sigurte qe do jesh ne kundershtim 100% me mendimin tjeter, tek mendimet e castit

Citim:

---

Po citoj ato që tha raid
Jam i sigurte qe do jesh ne kundershtim 100% me mendimin tjeter, tek mendimet e castit

---