Forumi Horizont
Trego 4 mesazhet nė njė faqe tė vetme

Forumi Horizont (http://www.forumihorizont.com/index.php3)
- Politika Shqiptare (http://www.forumihorizont.com/forumdisplay.php3?forumid=45)
-- Rrefimi i ish-presidentit Moisiu: Presionet e Berishės pėr shkarkimin e Sollakut (http://www.forumihorizont.com/showthread.php3?threadid=17199)


Postuar nga Fajtori datė 26 Korrik 2009 - 14:01:

Rrefimi i ish-presidentit Moisiu: Presionet e Berishės pėr shkarkimin e Sollakut

Kjo eshte nje nga intervistat me spektakolare qe kam lexuar ndonjehere, ku goja e te vertetes eshte ... ish-PRESIDENTI shqiptar. Vlen vertet te lexohet.


---------------------------------------------

Pėr ta studiuar sa mė mirė dhe pėr tė dalė nė konkluzione tė sakta mbi raportin e Kuvendit pėr ēėshtjen Sollaku, porosita qė tė punohej nė dy drejtime kryesore: E para, tė ngrihej njė grup vendor ekspertėsh tė drejtėsisė dhe tė Kushtetutės, por ndėrkohė kėrkova qė kėtij grupi vendas t'i jepej njė konsulencė ekspertėsh tė huaj. E dyta, pėr t'i sqaruar gjėrat sa mė mirė dhe deri nė fund, i dhashė porosi kėshilltarit tim juridik, tė bisedonte dhe tė konsultohej me anėtarėt e misionit "Euralius", si dhe me juristėt amerikanė, tė cilėt vinin shpesh pranė gjyqėsorit tonė pėr ndihmė juridike. I mora kėto masa, se po shihja qė komisioni i Kuvendit mė shumė po merrej me argumente politikė, sesa me ato juridike dhe kushtetuese.

Kuvendi, mė 24 korrik, mori nė shqyrtim raportin e komisionit "Sollaku". Nė fakt ishin dy raporte, ai i shumicės dhe ai i opozitės. Ishte mė se e kuptueshme qė tė dy do t'i kundėrviheshin njėri-tjetrit. Gjatė diskutimit, fjalėn mė tė ashpėr e mbajti Berisha, i cili duke argumentuar nevojėn e shkarkimit tė Prokurorit tė Pėrgjithshėm, arriti deri aty sa ta akuzojė se ai ėshtė i lidhur me krimin dhe gjėra tė tjera tė padėgjuara ndonjėherė, qė ai, siē e ka zakon, i pėrdor lehtėsisht dhe pa asnjė pėrgjegjėsi, kur dėshiron tė nxijė diēka me qėllim, pėr tė plotėsuar synimin e tij. Mė befasoi me ato qė thoshte pėr tė, sepse nė qoftė se Sollaku ishte anėtar i krimit, atėherė me ēfarė pafytyrėsie nė muajin janar mė propozoi, qė pasi ta largonim nga ajo detyrė, ta emėronim nė instancat e larta tė gjykatave tona?! Sigurisht kjo do tė thotė se ai ėshtė i papėrgjegjshėm pėr ato qė nxjerr nga goja, ndaj kujtdo qė e quan kundėrshtar tė tij, qė pėr ēudi, tek ne, kjo, jo vetėm nuk ndėshkohet, por quhet aftėsi. Pas kėtij pseudodebati nė Kuvend, kuptohet qartė se shumica me votat e saj mori vendim pėr shkarkim tė Thedhori Sollakut nga detyra e Prokurorit tė Pėrgjithshėm.

Ndėrkohė, situata po rėndohej. Sulmet dhe presionet direkte dhe indirekte ndaj meje po shpeshtoheshin nė mėnyra nga mė tė ndryshmet, pėr tė cilat mė shumė ndjeja neveri sesa i vlerėsoja. Ēuditesha me ta qė nuk mė kishin njohur ende, sepse nė se do tė isha i atillė qė tė shihja interesat personale, shenjat do t'i kisha dhėnė me kohė gjatė jetės sime, kur kam kryer detyra jo pak tė rėndėsishme. Pra, shqetėsimi im i vetėm ishte ēfarė tė bėja mė mirė dhe mė shumė, pėr tė forcuar shtetin ligjor dhe demokracinė shqiptare.
Por pėrsėri presionet dhe ngacmimet e tyre s'kishin tė sosur. Nė muajin gusht, kur isha me pushime nė Vlorė, mendja e tyre e mbrapshtė polli njė sajesė tjetėr. Sapo kisha mbėrritur nė vilė, kur prefekti i qarkut erdhi mė takoi. Nė bisedė e sipėr mė tha se ishin nė dispozicionin tim pėr tė mė krijuar kushte sa mė tė mira pushimi. E falėnderova pėr respektin dhe kujdesin qė tregoi.
Tė nesėrmen, "Top-Chanel" jep njė reportazh, se nė Vlorė po pengohej turizmi, pasi Presidenti ka ndaluar qė pub-et, nė afėrsi tė vilės ku ndodhet, tė kenė aktivitete pas mesnate. U befasova nga ky lajm! Menjėherė kėrkova tė komunikohej me prefektin, pėr tė sqaruar se kush e kishte dhėnė atė porosi, por kontakti me tė nuk u arrit. Ndėrkohė, policia mohonte tė kishte dhėnė ndonjė urdhėr pėr diēka tė tillė. Tė nesėrmen shtypi i djathtė u mbush me kėtė "sensacion"! Nė mbrėmje u takova me drejtuesit vendorė. Bashkė me ta ndodhej edhe prefekti, i cili, pasi e pyeta, mė sqaroi se kėtė e kishte bėrė ai, "pėr tė ruajtur qetėsinė pėr mua natėn". I them faleminderit, por mua nuk mė shqetėsojnė pub-et dhe po tė kisha nevojė do ta kisha kėrkuar vetė njė gjė tė tillė. Mė pas m'u kujtua se e njėjta taktikė u pėrdor nga sejmenėt e Nanos nė vitin 2002, kur kisha shkuar pėr pushime nė Dhėrmi.

Atėherė, tė nesėrmen e mbėrritjes sime, u dha lajmi nė media se Presidenti ka ndaluar qė pub-et tė kenė aktivitet pas mesnatės, nė njė kohė qė mbesat e mia, qė i kisha me vete, qėndronin atje bashkė me shoqėrinė e tyre, deri vonė pas mesnate! Pra, qėllimi i kėtyre lajmeve tė rreme, si nė kohėn e qeverisė sė majtė ashtu edhe nė atė tė djathtėn, ishte i njėjtė, pėr tė krijuar nė opinionin publik njė imazh sa mė negativ ndaj meje, si Kryetar i Shtetit. Megjithatė, njerėzit e thjeshtė nuk gėnjeheshin aq lehtė, sa mendonin strategėt e kėtyre makinacioneve mashtruese. E them kėtė, sepse, sipas njė sondazhi qė kishte bėrė shoqata amerikane "Global", i shpallur tri ditė pas sensacionit tė Vlorės, rezultonte qė besimi tek Presidenca ishte rritur me 4.7%, kurse nota vlerėsuese ishte 7.6, mė e larta nė krahasim me tė tjerėt.
Por Berisha nuk mendonte ta ndalte hovin e presionit ndaj meje, pėrkundrazi e shtoi atė sė tepėrmi, duke iu afruar sa mė shumė atyre tė tipit mafioz. Konkretisht aty nga mesi i gushtit, nipave tė mi filloi t'u bėhej presion maksimal, pėr tė influencuar tek unė pėr firmosjen e shkarkimit tė Kryeprokurorit! Duke qenė mashė e Berishės, Gazmend Dibra, drejtori i Drejtorisė sė Aviacionit Civil, i kish kėrkuar nė telefon Sashės, nipit tim tė madh, qė tė vinte nė Sarandė tek unė, ku ndodhesha me pushime, pėr tė mė kėrkuar largimin e Sollakut! Kur e mora vesh kėtė veprim skandaloz tė drejtorit tė Aviacionit, nuk po e besoja! Si ishte e mundur tė arrihej deri nė presione tė shėmtuara tek Kryetari i Shtetit?! Me thėnė tė drejtėn, m'u kujtuan ndodhitė nė Republikat e Amerikės Latine, ku komandon mafia!

Pas katėr ditėve tė telefonatės qė kishin marrė nipat e mi, nė gazetėn "Panorama" citohej kėshilla qė kishte dhėnė z. Godo, pėr firmosjen e shkarkimi tė Prokurorit tė Pėrgjithshėm! "Ndryshe do tė ndodhte pėrkeqėsimi i marrėdhėnieve midis Presidentit dhe Kryeministrit"! Mandej, duke kaluar pa asnjė ngurrim nė kėrcėnimin e paskrupullt: "Kujdes, mazhoranca i ka 84 votat pėr Presidentin"! Se pėr ēfarė pėrkeqėsimi tė mėtejshėm fliste Godo, kjo u kuptua kur, pėrveē presioneve tė shumta nėpėrmjet organeve zyrtare e atyre mediatike, kishte filluar edhe presioni maksimal ndaj familjarėve tė mi. Duke parė kėto veprime, pėr ditė e mė shumė po bindesha se Berishės aq i bėnte pėr dėmtimet e padrejta qė i shkaktoheshin tjetrit dhe tė ardhmes sė vendit. E rėndėsishme pėr tė pėrherė ka qenė dhe ėshtė mbajtja e pushtetit me ēdo kusht dhe pėrfitimi sa mė shumė prej tij. Kėtė po e tregojnė mė sė miri edhe ngjarjet paszgjedhore nė vitin 2009, veprime tė cilat po e izolojnė Shqipėrinė pėr ditė e mė tepėr nga Bashkimi Evropian.
Ēuditėrisht, presioni i Gazmend Dibrės ndaj nipave tė mi vazhdonte tė rritej nė mėnyrėn mė skandaloze! Pas sugjerimit qė u bėri pėr tė ardhur tek unė dhe pėr tė mė bindur tė firmosja shkarkimin e Sollakut, mė vonė filloi t'i kėrcėnonte se do t'u mbyllte biznesin, qė faktikisht mė pas e bėri! Pėr momentin mendova se ishte thjesht njė nismė militante e Dibrės nė shėrbim tė Doktorit. Ama, mė pas, u pa qartė se ai vepronte direkt me porosi tė Berishės, qėllimshėm pėr tė dėmtuar njerėzit e mi, qė tė mė detyronte pėr t'u tėrhequr nga mbrojtja e Kushtetutės dhe pėr t'u hapur rrugėn dėshirave tė tij! Pra, e njėjta metodė qė pėrdor mafia nė tė gjitha vendet ku ajo vepron, e cila nė rast se nuk ia arrin dot qėllimit me mėnyrat e zakonshme, pėrdor sekuestrimin e personave tė familjes ose shantazhin, pėr tė thyer rezistencėn qė bėhet kundėr arritjes sė objektivave tė saj! Megjithatė, qėndrova indiferent, vazhdoja punėn time bazuar nė ligjshmėrinė kushtetuese, duke mos u marrė me mafiozllėqet qė po kryheshin.

Aq i pėrkushtuar ishte Gazmend Dibra, sa qė nga Varshava ku kish shkuar me shėrbim, nė fillim tė shtatorit, dha urdhėr me telefon qė tė pezullohet aktiviteti i kompanisė ajrore "Albatros", me pretekstin absurd qė ata i kishin borxh njė sasi tė hollash njė institucioni tė tretė, problem qė ishte dėrguar pėr zgjidhje nė gjyq. Kėshtu, duke shkelur tė gjitha rregullat e etikės dhe tė drejtėsisė, nė marrėdhėnie me njė biznes privat, nė mėnyrė absolutisht tė padrejtė dhe tė paligjshme, pėrdorėn nė mėnyrė tepėr abuzive forcėn e ekzekutivit, vetėm dhe vetėm pėr tė mė detyruar mua qė tė tėrhiqesha nga pozicioni im kushtetues! Sigurisht, ky veprim i paskrupullt solli njė reagim tė furishėm nė shtyp dhe nė Parlament.
Por, prapė se prapė Kryeministri nuk u tund nga e vetja, duke vėnė nė jetė atė qė thuhet: "Jo Ligji, por Maliqi", deri sa e detyroi "Albatros"-in tė falimentonte. Me kėtė rast, si pa u ndjerė, iu hap rruga kompanisė tjetėr ajrore, "Bellair", tė operonte suksesshėm e vetėm dhe pa konkurrent, ku njė nga pronarėt kryesorė ėshtė njeriu i Bashės, tė lidhur njė dreq e di me kė nė kėtė shoqėri, qė mė shumė i ngjan njė karteli mafioz sesa njė shteti ligjor evropian.

Ndėrkohė, pėr ēėshtjen "Sollaku", si Euralius ashtu edhe pėrfaqėsuesi i Kėshillit tė Europės nė Tiranė, pasi studiuan raportin e Kuvendit, dhanė opinionin e tyre se nuk shikonin ndonjė arsye kushtetuese pėr shkarkimin e Prokurorit tė Pėrgjithshėm. Edhe juristėt amerikanė, qė vizitonin kohė pas kohe gjyqėsorin tonė nė Shqipėri, jepnin tė njėjtin mendim. Vėshtirėsia qėndronte se Euralius nuk pranonte qė tė shprehej publikisht, duke deklaruar se ata nuk kishin mandat pėr atė veprim. Po pėr tė njėjtat arsye edhe juristėt e KE-sė nė Tiranė, hezitonin pėr t'u prononcuar publikisht. Mė vjen mirė qė kohėt e fundit kėto institucione e kanė kuptuar gabimin e tyre dhe kanė filluar tė reagojnė hapur ndaj shkeljeve tė qeveritarėve tanė tė pėrfshirė nga qėllime jo tė pastra nė ushtrimin e detyrave tė tyre. Po kėshtu shoh me kėnaqėsi qė diplomatėt e huaj nė Tiranė kanė vendosur tė flasin pa dorashka pėr shkeljet e shumta qė po bėhen nė vendin tonė nga pushteti aktual.
Pėr tė krijuar njė bindje ligjore edhe mė solide, nė shtator, kur shkova pėr tė marrė pjesė nė sesionin e radhės sė OKB-sė, shfrytėzova mundėsinė e njė konsulence mė tė gjerė edhe me Kryetarin e Gjykatės sė Lartė tė SHBA-sė, me zotin Xhon Roberts, i cili dha po tė njėjtin mendim, qė nuk shihte asnjė arsye kushtetuese pėr shkarkimin e Sollakut. Dua tė pėrmend kėtu prononcimin e Presidentit Bush nė "Forumin mbi Demokracinė", qė u mbajt nė Nju Jork nė atė shtator, me pjesėmarrje tė njėzet e njė kryetarėve tė shteteve dhe kryeministrave, i cili ėshtė bėrė publik nė atė kohė. Po e sjell nė kujtesė, qė kur m'u drejtua mua, tha: "Ju pėrshėndes dhe ju inkurajoj, pėr kurajėn dhe pėr punėn qė po bėni, sidomos pėr pėrpjekjet tuaja pėr tė ruajtur dhe konsoliduar pavarėsinė e sistemit gjyqėsor nė Shqipėri, gjė pėr tė cilėn mė kanė folur juristė tė shquar amerikanė, qė janė takuar me ju dhe kanė vizituar Shqipėrinė". Kjo ishte njė mbėshtetje mė se e hapur nė lidhje me qėndrimet e mia pėr tė mbrojtur drejtėsinė shqiptare nga sulmet politike tė Berishės.
Pas kthimit nga SHBA-ja, e kisha mė se tė qartė se ē'duhet tė vendosja pėr propozimin qė mė kish ardhur pėr Prokurorin e Pėrgjithshėm. Ndaj, pėr ta bėrė sa mė transparente se ku mbėshtetej vendimi im pėr refuzimin e propozimit tė Parlamentit, dekretin e shoqėrova me njė letėr tė detajuar, drejtuar anėtarėve tė Parlamentit, tė cilėn e dėrgova mė 13 tetor. Pėr opinionin publik u shpreha njė ditė mė vonė, nė njė konferencė shtypi para medias shqiptare dhe asaj tė huaj qė operonte nė vendin tonė, ku shpjegova se krizėn ndėrinstitucionale, e kisha trajtuar me shumė pėrgjegjėsi, duke respektuar me pėrpikėri Kushtetutėn dhe ligjet e shtetit. Theksova se nė thelb tė bashkėpunimit institucional qėndron pavarėsia dhe autonomia e tyre nė kryerjen e funksioneve kushtetuese. Mandej sqarova se nė vendimin e Kuvendit nuk ėshtė dhėnė njė propozim i drejtpėrdrejtė pėr shkarkimin e Prokurorit tė Pėrgjithshėm, por miratim i raportit tė komisionit hetimor parlamentar.

Pra, ėshtė vendosur nė njė votim tė vetėm miratimi i raportit me kėrkesėn pėr shkarkim, ēka bie ndesh me paragrafin 2 tė nenit 149 tė Kushtetutės. Pėr sa i pėrket vlerėsimit tė vendimeve tė prokurorisė nga komisioni hetimor, ky veprim bie ndesh me nenin 7 tė Kushtetutės, sepse kompetencėn ekskluzive pėr kėto veprime e ka vetė prokuroria.
Mė pas shpjegova se sipas ligjeve tona, funksionin kontrollues nuk mund ta marrė Parlamenti, por vetėm gjykata. Nė vendimin e saj tė vitit 2003, Gjykata Kushtetuese ėshtė shprehur se "Kontrolli parlamentar duhet zhvilluar nė mėnyrė tė atillė qė tė mos ndėrhyjė nė veprimtarinė e pushteteve tė tjera".

Nė kėtė mėnyrė argumentova se nga disa anėtarė tė Parlamentit ėshtė shkelur parimi i prezumimit tė fajėsisė, duke e deklaruar fajtor prokurorin pa vėrtetuar fajėsinė e tij me gjyq.
Pra, bazuar nė kėto konstatime, arrita nė pėrfundimin qė Prokurori i Pėrgjithshėm nuk e ka shkelur Kushtetutėn dhe refuzova propozimin e Parlamentit pėr shkarkimin e tij. Pėr kujtesė tė lexuesve po sjell nė vėmendjen e tyre se ēfarė thuhet nė nenin 149, pika 2 e Kushtetutės: "Prokurori i Pėrgjithshėm mund tė shkarkohet nga Presidenti i Republikės, me propozim tė Kuvendit, pėr shkelje tė Kushtetutės ose pėr shkelje tė rėnda tė ligjit gjatė ushtrimit tė funksioneve tė tij, pėr paaftėsi mendore a fizike, pėr akte e sjellje qė diskreditojnė rėndė pozitėn dhe figurėn e prokurorit". Sikurse shihet, asnjė nga kėto kushte qė pėrmendėm nuk rezultonin nė raportin e paraqitur nga Parlamenti.
Pas shpalljes sė kėtij vendimi, reagimet ishin nga mė tė ndryshmet. Ndonėse e dija se partia nė pushtet jo vetėm nuk do ta mirėpriste, por do tė pėrshkallėzonte mė tej sulmet ndaj meje, mora parasysh gjithēka. Mendova se njė vendim i tillė nga ana ime ishte i domosdoshėm pėr t'i thėnė "Ndal shkatėrrimit tė shtetit"!
Megjithatė, njė ditė mė pas, duke e ditur se pėrvjetori i datėlindjes sė gjithsecilit ėshtė eveniment dhe, si tė tillė e vlerėsoj, mė 15 tetor, ditėn e lindjes tė Kryeministrit Berisha, kėrkova tė mė lidhin nė telefon pėr ta uruar. Sekretaria e tij, me pretekste tė ndryshme, nuk e realizoi lidhjen. Po atė ditė Topalli doli nė shtyp e irrituar, duke shfaqur me impulsivitet pakėnaqėsinė e saj pėr vendimin tim, duke thėnė sė fundi se, megjithatė, do tė mjaftohemi me kaq!

Mėnyra se si e tha tregonte njė formė presioni, me tė cilėn mund tė kuptohej se kundėrvėnia jonė ndaj Presidentit nuk do tė pėrshkallėzohet mė tej, ku linte tė nėnkuptohej se s'do tė ketė ndonjė "impiēment" (kėrkesė pėr shkarkim), ama nė tė njėjtėn kohė, indirekt paralajmėronte se ekziston njė arsye e gatshme pėr ta bėrė kėtė, nė rast se do tė ndodhte ndonjė pėrplasje e re. Edhe pse sinjalet pėr mua ishin mė se tė qarta, prapė se prapė nėpėrmjet intervistave deklarova publikisht se asnjėri nga ne nuk kishte tė drejtė tė ndėrpriste komunikimin zyrtar, qė kėrkonte ecuria normale e drejtimit tė shtetit. Por nuk ishte e thėnė tė rivendosej komunikimi. Unė me bindje dhe ndėrgjegje tė pastėr dhe tė plotė vazhdova kryerjen e detyrave tė mia kushtetuese deri nė fund tė mandatit.

----------------------------------------------


Postuar nga AIR-FORCE-ONE datė 18 Janar 2010 - 19:54:

Dosja e tė vėrtetave tė Presidentit Moisiu...........

Transparenca e detyrueshme pėr figurėn e njė burri shteti

Nė Shqipėri, ashtu si nė tė gjithė botėn, shkruhet shumė pėr politikanėt e lartė dhe veēanėrisht pėr “burrat e lartė” tė pushtetit. Por ka njė dallim tė madh mes asaj qė shkruhet nė Shqipėri e asaj qė shkruhet nė botė dhe veēanėrisht nė Perėndim. Nė Shqipėri pėr kėta persona shkruhet shumė, nė tė gjitha mėnyrat, si tė thuash, por nėse kėrkon qė nga gjithė ky informacion tė nxjerrėsh njė pėrmbledhje me fakte qė do tė japin profilin e kėtij personi, nga e shkuara tek e ardhmja e tij, nuk ke pėr tė arritur shumė. Pėrkundrazi, nė Perėndim, pėr kėta lloj personazhėsh publik dhe qė kanė nė dore fatet e popujve e tė shteteve, shkruhet shumė, por nė mėnyrė tė tillė qė nga ky informacion mund ta perceptosh profilin e plotė tė njė personi tė tillė, duke filluar nga origjina e tij dhe deri tek veprimtaritė e tij nė tė shkuarėn e nė tė tashmen.



Kėshtu pėr shembull nėse do tė shikohet jetėshkrimi i Presidentėve tė Shteteve tė Bashkuara tė Amerikės do tė gjesh origjinėn e paraardhėsve tė tyre, pra pėr dikė thuhet se ka origjinė angleze, pėr dikė skoceze, pėr dikė tjetėr irlandeze etj. Kjo edhe pse paraardhėsit e tyre mund tė kenė ardhur para shumė brezash nė SHBA. E shkuara e tyre skanohet nga opinioni publik deri nė detajet mė tė imta.
Kėshtu, pėr Klintonin u zbulua qė ai i qe shmangur shėrbimit ushtarak, ndėrsa pėr Bushin e Ri, aktualisht President i Amerikės, ėshtė publikuar se ka konsumuar alkol gjatė viteve tė kolegjit. Publikimi i njė diagrame tė tillė nuk ėshtė thjesht dhe vetėm pėr kuriozitet, bile kjo e fundit nuk hyn fare nė kėtė strategji informative, por, pėrveēse qytetarėve taksapagues, tėrėsia e detajeve tė zbuluara nė media i shėrben studiuesve pėr tė ndėrtuar profilin e politikanit nė shkrime qė kapėrcejnė artikullin dhe arrijnė deri nė kufijtė e studimit. Nė shtypin shqiptar do tė gjesh pėr tė gjitha llojet e tė dhėnave pėr tė parėt e vendit, Presidentin ose Kryeministrin, por shkrime tė tilla nuk gjen. Midis tė tjerave njė nga arsyet ėshtė ajo qė jo vetėm Presidenti dhe Kryeminisri kujdesen qė kjo tė mos ndodhė por edhe sepse kėto lloj shkrimesh kėrkojnė njė impenjim shumė mė tė madh se ai me tė cilin i nxjerrin shkrimet analistėt shqiptarė. Dhe kėshtu ndodh ajo qė ne hqiptarėt vihemi para paradoksit tė ēuditshėm: dimė shumė mė tepėr pėr Skendėrbeun, Haxhi Qamilin, Ali Pashė Tepelenėn, Ahmet Zogun, Enver Hoxhėn etj. se sa pėr ata qė me votėn tonė tė pėrbashkėt janė ngjitur sot nė fronin e Presidentit tė Republikės dhe kryeministrit. Kėshtu qė nė kėtė rikonceptim tė ri tė mentalitetit shqiptar ky shkrim ėshtė njė pėrpjekje pėr tė ndėrtuar njė profil tė meritueshėm tė Presidentit tė Republikėsė, Alfred Moisiu.


Origjina

Pėr Alfred Moisiun ėshtė thėnė se ėshtė me origjinė nga Kavaja, kjo nė sensin qė babai i vet Spiro Moisiu, ka qenė nga Kavaja sepse Alfred Moisiu ka lindur nė Shkodėr nė vitin 1929, kjo pėr faktin se Spiro Moisiu nė atė kohė ka qenė me detyrė nė Shkodėr si oficer. Por fakti se Spiro Moisiu ka lindur nė Kavajė nuk e bėn atė kavajas mė tepėr se ēe bėn Alfred Moisiun shkodran fakti qė ka lindur nė Shkodėr. Pėr tė zbuluar origjinėn e Moisiut, pjesėrisht na orienton njė libėr i shkruajtur nga kushėriri i Presidentit z.Vangjel Moisiu, nė vitin 1977, me titull “Aleksandėr Moisiu”. Vangjel Moisiu nė kėtė libėr thotė se i pari nga Moisijtė qė ka ardhur nė Kavajė ka qenė Kostandin Moisiu, nė gjysmėn e dytė tė shekullit XIX (f.5). Nė kėtė libėr nuk thuhet gjė se nga ka ardhur ky Kostandin Moisiu, i cili mbetet enigmė, gati sikur tė ketė qenė alien. Dhe kjo nuk ka ndodhur rastėsisht. E vėrteta ėshtė se Kostandin Moisiu ka ardhur nga Selaniku, qyteti i dytė mė i madh i Greqisė. Paraardhėsit e tij kanė qenė vllehė nga Rumania qė patėn emigruar nė Selanik, Qytet-port i Egjeut qė tėrhiqte emigrantė nga gjitha Ballkani. Mbiemri Moisiu ėshtė absolutisht i rrallė nė Shqipėri. Ai nuk ndeshet nė asnjė pjesė tjetėr tė vendit dhe nė asnjė familje me pėrjashtim tė pasardhėsve tė kėtij Kostandin Moisiut. Forma vllahe e mbiemrit tė bie menjėherė nė sy. “Moisiu” nė fakt ėshtė njė krahinė nė Rumani, ku deri para Luftės sė Dytė Botėrore ka pasur njė pėrqėndrim tė madh ēifutėsh, tė mė pastaj i zhduku holokausti nazist. Kjo mund tė shėrbejė si mbėshtetje pėr njė tezė qė ka qarkulluar se Moisijtė mund tė jenė me origjinė ēifute, por kjo nuk ėshtė e vėrtetė. Nė rast se Kostandin Moisiu do tė kishte qenė ēifut, nuk do tė kishte asnjė arsye pėr tė ndėrruar identitetin e vet, duke u konvertuar nė Krishterizmin Ortodoks, aq mė tepėr nė gjysmėn e dytė tė shekullit XIX kur dihet qė Perandoria Osmane, pėr arsye pragmatike ka qenė shumė tolerante ndaj ēifutėve. Nė Turqi gjetėn strehė ēifutėt e dėbuar nga Spanja. Pati ēifutė qė u konvertuan nė muslimanė, por kėto nuk ndodhėn pas Tanzimatit, kur ka ardhur Kostandin Moisiu nė Kavajė dhe kur nė Perondarinė Osmane egzistonte njė lloj shteti ligjor. Aq mė pak ka pasur mundėsi qė Kostandini ta ketė ndryshuar identitetin nė Selanik, qė atėherė qe njė qytet kryesisht ēifut. Ėshtė e njohur qėndrueshmėria e ēifutėve nė fenė e vetme qė praktikisht pėrbėn dhe identitetin e tyre atnik. Ai qė lėshon judaizmin dhe pranon njė fe tjetėr nuk njihet mė si ēifut edhe pse mund tė jetė i biri i njė ēifuti. Kostandin Moisiu ka qenė i krishterė ortodoks dhe kėshtu kanė qenė edhe bijtė e vet dhe pasardhėsit e tyre deri nė ditėt tona. E shumta, mund tė pranohet se ai ka qenė pėr njė periudhė i konvertuar nė judaizėm pėr motive personale (ka tė dhėna se gruaja e tij e parė ka qenė ēifute), por mė pas ai ėshtė kthyer nė fenė e parė. Pra, identiteti i vėrtetė i Kostandin Moisiut ka qenė vlleh ortodoks. Nė atė kohė Greqia ushtronte njė presion tė madhe pėr helenizimin e vllehėve nė territorrin e vet dhe nė Shqipėri, duke pėrfituar nga fakti qė kisha ortodokse nė trevat shqiptare varej nga Patriarkana pro greke e Stambollit. Nė familjen Moisiu efekti i kėtij proēesi ndihet qė nė brezin e dytė pas Kostandinit. I biri i Kostandinit, Moisi Moisiu, e pagėzoi djalin e vet Aleksandrin (aktorin) nė njė kishė greke. Pėr kėtė i referohem librit tė pėrmendur mė lart ku thuhet:”Aleksandri lindi nė Trieste, mė 2 prill 1879. Deri mė sot pėr vitin e lindjes sė tij jepet gabimisht viti 1880. Sipas ēertifikatės sė pagėzimit dhe tė lindjes sė Aleksandėr Moisiut lėshuar nga komuniteti greko-oriental i Triestes qė disponojmė, del se Aleksandri ka lindur mė 2 prill 1879” (f.6). Trieste nė atė kohė qe qyteti-port kryesor i Adriatikut. Atje kishte komunitet tė rėndėsishme nga popujt e ndryshėm tė Ballkanit si grekė, vllehė, shqiptarė, serbė, kroatė etj. Siē kuptohet nga rreshtat e mėsipėrm komuniteti grek ka pasur kishėn e vet nė Trieste, por kishėn e vet kanė patur edhe komunitetet e tjera, pėrfshi vllehėt. Tė bėn pėrshtypje fakti se Moisijtė kanė zgjedhur kishėn greke, edhe pse patriotėt shqiptarė ortodoksė nė kohėn e Rilindjes, kur qenė jashtė vendit e shmangnin kishėn greke, pėr shkak se ajo synonte t’i helenizonte shqiptarėt. Kjo qe arsyeja qė komuniteti ortodoks shqiptar nė Boston krijoi kishėn e vet me Fan Nolin. Moisijtė nuk e kanė pasur kėtė dilemė. Ata kanė qenė vllehė tė helenizuar. Kjo ėshtė arsyeja qė Aleksandėr Moisiu, i cili qe njė aktor teatri relativisht i njohur nė kohėn kur jetoi, nuk ka lenė asnjė rresht nė mbrojtje tė ēėshtjes shqiptare dhe nuk ka nėnshkruar asnjė nga memorandumet qė pėrsonalitet shqiptare tė kohės u dėrgonin forumeve ndėrkombėtare tė kohės. Ai nuk erdhi kurrė pėr tė dhėnė njė shfaqje nė Shqipėri, na bashkėpunim me grupet teatrale qė qenė krijuar nė vend. Aleksandėr Moisiu madje nuk kishte marrė as pasaportėn shqiptare dhe ai i kujtua ta kėrkonte atė veē nė vitin 1933 kur regjimi nazist e dėboi nga Gjermania duke e quajtur si ēifut (f.120). Aleksandri nuk arriti as ta merrte pasaportėn e vendit pėr tė cilin nuk qe kujtuar kurrė.



Lindja, fillimi i karrierės


Nga ky mjedis familjar ka dalė Presidenti i sotėm, Alfred Moisiu, i biri i Spiro Moisiut pėr tė cilin kemi shkruar hollėsisht nė njė studim tė botuar para pak kohėsh tek gazeta “SOT” (5-6 maj 2004). Lexuesi i vėmendshėm duhet ta ketė parasysh kėtė studim pasi nuk mund tė kuptohet personaliteti i Alfred Moisiut pa njohur mirė atė tė Spiro Moisiut, qė ka determinuar tek i biri jo vetėm profesionin
por edhe karakterin. Siē e kam treguar me fakte, Spiro Moisiu ka qenė njė njeri shumė pragmatik qė interesat e veta i vinte mbi ēdo parim apo detyrė shtetėrore. Alfred Moisiu lindi nė Shkodėr nė 1 dhjetor 1929, gjė qė qė ka ndodhur pėr shkak se atė kohė Spiro Moisiu gjendej nė Shkodėr si oficer i monarkisė. Ndryshe nga ē’bėri me fėmijėt e tjerė, Spiroja kėtij djali nuk i vuri emer ortodoks por e quajti “Alfred”. Kėtė gjė e bėri pėr nder tė njė instruktori ushtarak Italian i cili gjendej atė kohė nė Shqipėri. Ky qe Alfredo Guzzoni, qė mė pas u bė gjeneral dhe komandoi forcat italiane qė zbarkuan nė Shqipėri nė 7 prill 1939. Pra me kėtė gjest Spiroja u bė servile ndaj italianėve pėr qėllime karrieriste po tė kihet parasysh se shumė shpejt italianėt do t’ja shpėrblenin duke e graduar
nga Kapiten nė Major nė vitin 1940. Spiroja i tradhėtoi italianėt veē kur e ēuan tė luftonte kundėr bashkėkombasve tė vet grek nė tetor 1940. Duke folur pėr jetėn e vet nė emisionin “Opinion” nė TV-Klan, Presidenti Alfred Moisiu ėshtė shprehur se ai e ka filluar shume herėt jetėn ushtarake, duke qėndruar pranė tė
atit. Ai u shpreh:”Unė qė nė moshėn 7 vjeēare jam vėnė nė rresht me ushtarėt, me gavetė nė dorė, pėr tė ngrėnė nė mensėn e repartit”. E para gjė e ēuditshme kėtu ėshtė se Presidenti Moisiu, sikur nuk i bie ndėrmend se shteti shqiptar i paguante njė rrogė tė mirė Spiros, qė ky tė ushqente fėmijėt. Fakti qė Spiroja e kishte zgjedhur problemin e ushqimit tė fėmijėve nga kuzhina e repartit, ka sot njė vlerė simbolike pėr tė treguar se Presidenti Moisiu ka pėrfituar nga abuzimet qė nė moshėn 7 vjeē dhe sot e quan kėtė si njė gjė tė natyrshme, por aspekti tjetėr
interesant i kėsaj historie ėshtė se, nė kohėn kur Alfredi qė 7 vjeē, pra nė vitin 1936, Spiro Moisiu qe me detyrėn e komandantit tė burgut tė Fierit, gjė qė e thotė, Haki Stėrmilli, nė librin e vet “Burgu”. Nė atė kohė nė kėtė burg kanė qenė shumė antizogistė tė arrestuar pėr pjesėmarrje nė Lėvizjen e Fierit mes tė cilėve qe edhe
shkrimtari Haki Stėrmilli. Pra, Alfredi 7 vjeēar ka qenė nė burgun e Fierit, si komandanti i vogėl i tij. Pas ardhjes sė Italisė fashiste nė Shqipėri nė 1939, Alfredi 10 vjeēar u vesh nga i ati balila, siē quheshin fashistėt e vegjėl.
Spiroja, me gjeste tė tilla fitoi simpatinė e italianėve tė cilėt e ngritėn nga grada e kapitenit nė atė tė majorit tė milicisė fashiste. Ndoshta Alfredit i kujtohen ende
brohoritjet e asaj kohe ”Duēe, Duēe” apo kėngė si “E per Benito Mussolini”. Por nė fund tė vitin 1943, Alfredi, pėr shkak tė piruetave tė babait tė vet, Spiros, qė u bė shef i Shtabit tė Pėrgjithsėm tė Ushtrisė Partizane, pėrfundoi na mal kur Spiroja e tėrhoqi familjen pėr siguri. Kėshtu qė Alfred Moisiut iu njoh qėnia si partizan nė vitet 1943-1944.


Arsimimi i Alfred Moisiut


Nė njė dosier pėr jetėn dhe karierėn e Alfred Moisiut, qė ėshtė botuar nė “Gazeta Shqiptare”, nė 25 qershor 2002, pra tė nesėrmen e ditės kur Moisiu u zgjodh President, dhe qė duket qartė se ėshė bazuar mbi tė dhėna tė ofruara nga vetė Alfred Moisiu, nė pjesėn “Edukimi dhe kualifikimi”, thuhet: “1941-1945” gjimnazi “Qemal Stafa, Tiranė”(“Gazeta Shqiptare”, 25 qershor 2002,f.2). Pak rreshta mė poshtė thuhet :”1943-1945 pjesėmarrės nė luftėn pėr ēlirimin e Shqipėrisė”.(f.2). A ėshtė e mundur qė Alfred Moisiu tė ketė qenė nė tė njėjtėn kohė edhe nė mal edhe nė bankat e gjimnazit gjatė kėsaj kohe? Nė rast se ky do tė qe njė episod i nxjerrė nga filmi”Matrix”, ku njerėzit ndodhen nė tė njėjtėn kohė nė vende tė ndryshme, kjo mund tė pranohej si fiction. Por Shqipėria e viteve tė Luftės sė Dytė Botėrore ka qenė njė realitet tredimensional ku njeriu nuk mund tė ndodhej nė tė njėjtėn kohė nė vende tė ndryshme. Prandaj i vetmi
pėrfundim qė mund tė nxirret ėshtė se Alfred Moisiu ka bėrė vetėm gjysmėn e shkollės sė mesme por duke qenė i biri i Spiro Moisiut e ka marrė diplomėn e maturės nė 1945, edhe pse pati bėrė vetėm dy vjet. Nė vitet 1952-1958, Alfred
Moisiu, sipas kėsaj CV-je, ka kryer Akademinė Ushtarake nė Moskė. Pra formimi intelektual kėtij njeriu i takon Bashkimit Sovjetik tė viteteve ’50. Ky ėshtė njė fakt qė nuk ka nevojė pėr koment nė vitin 2004. Nė Moskė, Moisiu u shkollua nė degėn e inxhinierisė ushtarake, specialiteti: fortifikime. Pasi u kthye nė Shqipėri nė vitin 1958, ai punoi nė Drejtorinė e Xhenios, nė Ministrinė e Mbrojtjes.



Tė vėrtetat e papėlqyeshme tė Spiro Moisiut


Vendimi i fundit i qeverisė Nano, qė me propozim tė Ministrit tė Mbrojtjes, Pandeli Majko, t'i vihet Akademisė Ushtarake emri i Spiro Mojsiut , natyrshėm e hap debatin rreth kėsaj figure, qė pėr hir tė sė vėrtetės duhet thėnė se ka mbetur jashtė historisė edhe pėr arsye qė tė qartėsohen kur tė njihet jetėshkrimi i tij. Pėr shkak se deri mė tash ka qėnė praktika qė emėrtimet e kėtij lloji tė vihen me urdhėr nga lart, qe dashur qė Majko tė thyente kėtė traditė dhe tė kėrkonte asistencėn e studiuesve, ushtarakėve dhe intelektualėve, qė nėpėrmjet njė debati tė
hapur publik, tė propozonin emrat mes tė cilėve do tė bėhej zgjedhja. Sigurisht Ministri mund tė propozonte kriteret , tė cilat edhe sipas praktikės ndėrkombėtare, nuk mund tė jenė veēse arsimi ushtarak i nivelit akademik, pasja nė karierėn e vet si ushtarak e njė ose disa beteja tė rėndėsishme tė fituara, natyrisht qėnia etnikisht pjesė e kombit tė shtetit tė cilit i pėrket institucioni, si dhe pasja e njė reputacioni pa pika tė errėta. Qėllimi i kėtij shkrimi ėshtė tė analizojė figurėn e Spiro Moisiut pėr tė parė nė rast se i plotėson kėto kritere.



Origjina


Spiro Mojsiu u lind nė vitin 1900, nė qytetin e Kavajės, ku sipas Vangjel Moisiut (libri "Aleksandėr Moisiu", Tiranė 1979, fq.5), nė gjysmėn e dytė tė shekullit XIX u vendos Kostandin Moisiu, gjyshi i Spiro Moisiut dhe i Aleksandėr Moisiut. Nė kėtė libėr thuhet kjo e vėrtetė tronditėse: "Aleksandri lindi nė Trieste , mė 2 prill 1879. Deri mė sot pėr vitin e lindjes sė tij jepet gabimisht viti 1880. Sipas ertifikatės sė pagėzimit dhe tė lindjes sė Aleksandėr Moisiut lėshuar nga Komuniteti Greko-Oriental i Triestes qė disponojmė, del se Aleksandri ka lindur mė 2 prill 1879"(fq.6). Pra, Moisinjtė kanė qėnė grekė. Dyshimi shtohet prej faktit se nė libėr nuk thuhet asgjė pėr atė se nga erdhi Kostandin Moisiu nė Kavajė. Tė gjitha kėto e bėjnė tė dyshimtė pėrmbushjen nga ana e Spiro Mojsiut tė kriterit tė identitetit kombėtar, ēka logjikisht duhet tė jetė kriteri i parė i pėrzgjedhjes.


Arsimi ushtarak

Nė 26 qershor 2002, dy ditė pas zgjedhjes sė Alfred Moisiut si President i Republikės sė Shqipėrisė, te “Gazeta Shqiptare” u botua njė dosier speciale pėr jetėn e Spiro Moisiut, babait tė Presidentit. Nė kėtė dosier, qė dukej qartė se ishte hartuar sipas tė dhėnave tė ofruara nga Presidenti Alfred Moisiu, kur ishte fjala pėr arsimin ushtarak tė Spiro Moisiut, nuk ofroheshin veēse disa kurse tė kryera nė Shqipėri, nė njė kohė qė nė vitet ‘20-‘30 nė Shqipėri ka pasur qindra oficerė tė diplomuar nė Akademitė Ushtarake tė Italisė, Francės, Gjermanisė, Britanisė sė Madhe etj. Nė kėtė dosier, midis tė tjerave thuhet se Spiro Moisiu ka kryer njė kurs disa mujor pėr oficer, tė hapur nė Tiranė nė vitin 1919 (“Gazeta Shqiptare”, 26 qershor 2002, fq.13). Pastaj thuhet se ka bėrė dhe tre kurse tė tjera nė Tiranė pėrkatėsisht nė vitin1923, 1930, 1938, gjė qė na sjell ndėrmend atė personazhin e atij filmit tė socializmit, “Kiu fiu i kurseve”, qė shkonte nga kursi nė kurs. Dhe ndėrsa oficerėt e tjerė shkonin nėpėr akademitė e Europės, Spiro Moisiu duke shkuar nga kursi nė kurs arriti tė bėhet nga nėn toger nė 1919, nė major nė 1938. Kjo ėshtė njė pikė e errėt qė duhet sqaruar. Sekreti i karrierės sė Spiro Mojsiut ka qėnė dezertimi. Nė qershor 1924 ai dezertoi nga forcat qeveritare dhe u bashkua me ato noliste, ndėrsa nė dhjetor 1924, kur Zogu filloi mėsymjen pėr ta rrėzuar pushtetin nolist, i shkathti Spiro dezertoi nga forcat noliste dhe u bashkua me ato zogiste. Si shpėrblim Zogu, nė vitet nė vazhdim i dha grada e shpėrblime. Por njė gjė ėshtė e sigurtė: Spiro Mojsiu nuk ka mbaruar asnjė Akademi Ushtarake, ēka e privon atė nga pėrmbushja e kriterit te dytė qė duhet pėrmbushur pėr tė fituar tė drejtėn qė emri i tij t’i vihet akademisė ushtarake.

7 Prill i 1939


Nė 7 prill 1939, ditėn kur ushtria italiane invadoi Shqipėrinė, shumė oficerė shqiptarė qė qenė me detyrė nė bregdet, i udhėhoqėn trupat e tyre nė njė rezistencė tė armatosur, nga Saranda nė Durrės, ku qe major Spiro Moisiu,
kur major Abaz Kupi udhėhiqte rezistencėn nė Durrės pėr tė cilėn gazetat europiane shkruajtėn se njė grusht shqiptarėsh i hodhi nė det dy herė desantėt e pėrtejdetit?

Spiro Mojsiu nė kėtė kohė shėrbente si komandant i Kufirit nė Prefekturėn e Shkodrės, duke pasur edhe detyrėn e mbrojtjes sė portit tė Shėn Gjinit qė ėshtė njė nga katėr pikat ku zbarkuan italianėt. Spiro Mojsiu nuk shkreu asnjė pushkė nė Shėn Gjin. Deri tani as ai dhe as historianėt bashkėkohorė ushtarakė tė afėrt me Presidentin e sotėm, nuk e kanė pretenduar kėtė gjė dhe kėtė situatė tė vėshtirė ai
e zgjidhi me stilin e tij tashmė stereotip, dezertimin. Si shpėrblim qė ky “patriot” nuk shkrehu asnjė pushkė kundėr ushtrisė fashiste italiane, autoritet fashiste italiane e mbajtėn atė nė ushtri me tė njėjtėn gradė qė kishte patur para 7 prillit 1939, pra ato tė majorit. Kėshtu major Spiro Mojsiu veshi kėmishėn e zezė dhe filloi tė nderojė ala “romana”, me xhepin e mbushur plot me lireta italiane. E viva!


Moisiu nė luftėn italo-greke

Nė 28 tetor 1940 ushtria italiane sulmoi Greqinė, nėpėrmjet territorit shqiptar. Sulmi qe i organizuar keq dhe trupat greke nuk e patėn tė vėshtirė qė brenda pak ditėsh ta thyenin atė dhe tė kalonin nė kundėr mesymje, duke hyrė nė territorin shqiptar. Nė kėtė luftė komanda italiane futi nė veprim edhe forca shqiptare. Njė prej batalioneve shqiptare, ai i qujtur “Tomorri” dhe qė pėrbėhej prej 1000 vetėsh komandohej nga major Spiro Moisiu. Ky batalion dezertoi me komandantin nė krye dhe kjo gjė ėshtė quajtur si njė meritė e Spiro Mojsiut, qė nuk deshi tė merte pjesė nė njė luftė agresive. Por si ėshtė e vėrteta? Studiuesi i
njohur amerikan i ēėshtjeve shqiptare, Bernd J.Fischer, nė librin e vet “Shqipėria nė luftė 1939-1944”, shkruan: “Tė paktėn dy batalione tė milicisė fashiste shqiptare, “Tomorri” dhe “Taraboshi”, morrėn pjesė nė operacionet qė u
zhvilluan kundėr grekėve nė rajonin e Korēės”. (Bernd J.Fischer, “Shqipėria nė luftė 1939-1944”, “Ēabej” 2000, fq.117). Kėtu ka njė fakt interesant: Del se batalioni “Tomorri” i cili komandohej nga Spiro Mojsiu, ėshtė futur nė njė luftė nė kohėn qė grekėt kanė kaluar nė mėsymje brenda territorit shqiptar dhe jo kur forcat italiane po mėsynin nė territorin grek. Italianėt nuk ndėrmorėn fare
mėsymje kundėr Greqisė, duke e pėrqėndruar mėsymjen nė zonėn Pėrmet-Sarandė, duke synuar tė hapnin rrugėn drejt Athinės. Nė kėto rrethana batalioni “Tomorri” qe duke mbrojtur territorin shqiptar, gjė qė ishte njė arsye e
mjaftueshme qė komandanti i batalionit, Spiro Moisiu t’u kėrkonte ushtarėve tė luftonin dhe jo tė dezertonin. Aq mė tepėr qė nė preambulėn e ligjit tė luftės me Shqipėrinė, qė miratoi Greqia nė 4 nėntor 1940, thuhej se ai do tė rrinte nė fuqi deri sa tė ēlirohej Vorio-Epiri. Ē’ka nuk ėshtė thėnė deri mė sot ėshtė fakti se, si rezultat i kėtij dezertimi, grekėt e pushtuan Korēėn nė 22 nėntor 1940 dhe pak mė vonė edhe Pogradecin. Italianėt u befasuan se ata kishin pritur qė batalionet shqiptare sė paku do tė mbronin territorin shqiptar. Nė rast se donin tė ndodhte kjo italianėt nuk duhej tė vinin si komandant majoring me origjinė greke Spiro Moisiu. Ai nuk mund tė luftonte kundėr bashkė kombasve tė vet grek. Italianėt e kapėn Spiron dhe e internuan nė Laē. Njė gjykatė speciale ushtarake e dėnoi me
vdekje si dezertor, por ēuditėrisht, pas mbarimit tė luftės italo-greke (prill 1941),emri i Spiro Moisiut u pėrfshi nė njė amnisti qė bėri Viktor Emanueli III dhe Spiroja u la i lirė me tė vetmin dėnim “pėrjashtimin nga ushtria”.


Si u bė Moisiu Shef i Shtabit tė Pėrgjithshėm?

Spiro Mojsiu u vendos nė Berat dhe mė pas nė Lushnje ku filloi tė merret me tregėti, duke shitur mallra tė ndryshme si ushqime, kėpucė, veshje, batanije qė miqtė e vet oficerė i vidhnin nė depot e ushtrisė. Kėshtu e filloi ai aktivitetin e vet antifashist. Nuk ka asnjė dėshmi tė vetme historike qė Spiro Mojsiu tė ketė marrė pjesė nė lėvizjen antifashiste deri nė korrik 1943, kur Enver Hoxha e thirri me anė tė Omer Nishanit, pėr t’i propozuar detyrėn e Shefit tė Shtabit tė Pėrgjithshėm tė Ushtrisė Partizane, gjė qė pėr Spiron duhet tė ketė qėnė njė gjė po aq e papritur sa ajo kur tė birit tė tij, Alfred Moisiu, i thanė se do tė bėhej President. Spiro Mojsiu nuk shkoi nė Konferencėn e Pezėz nė shtator 1942. Atė kohė ai qe nė Lushnje i zėnė me aktivitetin antifashist tė shitjes sė tė brendėshmeve ushtarėve fashistė tė vjedhura nė magaziant e ushtrisė. Nė fillim tė korrikut 1943, kur Spiro Moisiut i ēoi lajm Omer Nishani, duke i thėnė se duhej tė vinte nė Tiranė pasi do tė merrte detyrėn e shefit tė Shtabit tė Pėrgjithshėm, Spiroja duke e ditur se Omeri qe ende anėtar i Kėshillit tė Shtetit tė emėruar nga italianėt, mendoi se fjala qe pėr ta bėrė shef tė Shtabit tė ushtrisė shqiptare shtetėrore, pra qė varej nga italianėt, kėshtu qė u paraqit nė luogotendencė. Atje i thanė se nuk e pati kėrkuar kush dhe pastaj kur takoi Omer Nishanin ky e sqaroi se pėrse bėhej fjala dhe e vuri nė kontakt me njerėzit e lėvizjes qė do t’i ēonin nė Labinot tė Elbasanit. Pėr ta bindur qė tė
dilte nė mal Omer Nishani i tha se autoritetet italiane kishin rėnė nė gjurmė tė punėve me tė cilat merrej Spiro Moisiu dhe sė shpejti mund ta arrestonin, gjė qė nuk qe fare e gėnjeshtėrt. Spiro Moisiu u zgjodh pėr tu bėrė shef
i Shtabit tė Pėrgjithshėm pėr tre arsye:

1.Ai kishte pasur njė gradė relativisht tė lartė ushtarake, ē’ka riste autoritetin e ushtrisė partizane.

2.Ai qe i fesė ortodokse, ēka vendoste njė farė balance nė krye tė ushtrisė partizane, duke qėnė se Enver Hoxha qe musliman

3.Ai qe njė njeri me profil tė ulėt ēka nuk rrezikonte lidershipin e Enver Hoxhės. Tė gjeje njė njeri tė tillė nė korrik 1943 dhe pėr mė tepėr tė gatshėm pėr tė dalė nė mal nuk qe e lehtė. Si Enver Hoxha dhe Spiro Moisiu bėnė llogaritė e veta. Ky i fundit nuk pati zgjedhje mė tė mirė.

Ėshtė interesante se si pajtohet opinioni i studiuesve tė huaj dhe i oficerėve britanikė qė kanė qėnė praėn shtabit tė pėrgjithshėm, kur ėshtė fjala pėr personin e Spiro Moisiut. Bernd J. Fischer, studiuesi i njohur amerikan shkruan: “Spiro Moisiu, njė njeri pa ndonjė farė rėndėsie tė cilin Hoxha mund ta kontrollonte, u caktua si shef i tij (Shtabit tė Pėrgjithshėm)”, ndėrsa Reginald Hiblert, njė prej oficerave britanikė qė ka qėnė gjatė luftės pranė Shtabit tė Pėrgjithshėm dhe qė nė kujtimet e veta ėshtė dashamirės ndaj partizanėve, shpreh pėrshtypje tė kėqia vetėm pėr Spiro Moisiun. Hilbert shkruan: “Shefi i Shtabit, Spiro Moisiu, na u duk se nuk e meritonte aspak pozitėn e tij tė lartė dhe ishte njė njeri i pakėndshėm nė bashkėbisedime. Ndofta kjo ishte arsyeja pėrse e kishte vėnė aty Enver Hoxha”(Reginald Hilbert: “Fitorja e hidhur”, shtėpia botuese e librit shkencor, Tiranė 1993, fq.352. Unanimiteti i kėtij opinioni tė dy njerėzve nga tė cilėt njėri e arrin pėrfundimin nga studimi i dokumentave dhe tjetri nga pėrshtypjet e drejtpėrdrejta, ėshtė shumė impresionues! Veprimtaria e Spiro Mojsiut nė lėvizjen partizane fillon me pjesėmarjen e tij nė mbledhjen e parė tė Shtbit tė Pėrgjithshėm, nė 5 korrik 1943, nė Labinot. Paradoksi ironik qe se nga tė dymbėdhjetė anėtarėt e Shtabit, shefi qe i vetmi qė nuk e pati shkrehur njė pushkė nė luftė. Kjo gjė qe pa precedent nė historinė ushtarake por kishte shumė precedente nė karierėn e Spiros, i cili qe graduar pa ia bėrė kurrė “bam” e duke dezertuar. (Vijon)


A e meriton Akademia Ushtarake emėrtimin e ri?

Ministri Majko ka manipuluar biografinė e Spiro Moisiut Spiro Moisiu “strateg” ushtarak

Nė nėntor tė vitit 1943, kur gjermanėt filluan operacionin e dimrit, Shtabi i Pėrgjithshėm, pranė tė cilit qe edhe Enver Hoxha, i cili nė atė kohė ushtronte funksionion si komisar politik, u gjend nė zonėn Ēermenikė-Martanesh.
Gjermanėt tė informuar pėr kėtė gjė filluan operacionin e koduar “1828” pėr ta shtėnė nė dorė Shtabin e Pėrgjithshėm gjallė ose vdekur. Nė mbrojtje tė Shtabit tė Pėrgjithshėm qenė Brigadat II dhe III partizane si edhe batalionet “Krujė-Ishėm” e “Dajti”, gjithsej 1500 vetė sipas librit “Historia e Luftės Nacional-ēlirimtare tė Popullit Shqiptar” Vol. III Tiranė 1988. Nė kėtė libėr thuhet: “Nė 7 dhjetor 1943 Shtabi i Pėrgjithshėm studjoi daljen nga zona e rrethuar dhe kalimin pėr nė jug”(fq. 870). Njeriu mė kompetent nė fushėn ushtarake, nė Shtabin e Pėrgjithshėm qe majori kursant, Spiro Mojsiu. Ai pėrgatiti planin se si do tė ēahej rrethimi dhe do tė kapėrcenin Shkumbinin pėr tė kaluar nė jug. Duke pasur 1500 vetė nė dispozicion, si dhe duke pasur parasysh qė veprohej nė terren tė thyer dhe nė mot tė keq, kur armiku nuk mund tė pėrdorte artilerinė dhe
aviacionin, nuk do tė kishte qėnė e vėshtirė pėr njė ushtarak tė sprovuar, qė me disa lėvizje mashtruese ta ēante rrethimin dhe tė kalonte me sukses nė jug. Mehmet Shehu me vetėm 400 forca tė Brigadės i e bėri kėtė gjė nė po atė kohė dhe me po atė zonė, kur i shkoi nė ndihmė Shtabit tė Pėrgjithshėm. Por Shehu kishte pėrvojėn e luftės sė Spanjės dhe tė luftrave partizane tė viteve 1942-1943,
si dhe mprehtėsinė prej ushtaraku dhe guximin, kurse Spiro Moisiut i mungonin kėto tė gjitha. Nė tė vetmin rast qė pati pėr ta treguar veten si ushtarak ai dėshtoi keq, duke e kompromentuar edhe Enver Hoxhėn, i cili u detyrua t’i kėrkonte ndihmė Shehut, gjė qė nuk ua fali tė dyve, por pėr rsye tė ndryshme. Manovra e ideuar nga Spiro Mojsiu dėshtoi keq. Nė librin “Historia e Luftės Nacional ēlirimtare tė popullit shqiptar”, botimi i Institutit tė Studimeve Marksiste-Leniniste, Tiranė 1988, vol III pranohet se si rezultat i gabimeve forcat partizane u gjetėn nėn goditjet e rėnda tė gjermanėve dhe se Brigada II mbeti me 40-50 vetė, Brigada e III me 80-90 vetė, ndėrsa dy batalionet “Dajti” dhe “Krujė-Ishėm” u kthyen nė njėsitė (fq 441). Si rezultat i aplikimit tė strategjisė gjermane tė “kesselbildung” (coptim i forcave kundėrshtare dhe rrethim grupesh tė vogla, nė formė kazani), Shtabi i Pėrgjithshėm mbeti i izoluar nga forcat e tjera, nė njė grup prej 33 vetėsh (fq 450),qė vendosi tė kalojė nė jug. Nė kėto rrethana Spiro Moisiu iu kthye zakonit tė vet tė hershėm, dezertimit duke i sygjeruar Hoxhės kėtė strategji qė atij i pati dalė mirė gjatė gjithė karrierės. Kėshtu ata ia mbathėn drejt jugut, duke i braktisur forcat partizane qė i ēuan nė disfatė, nė pyjet e ēermenikės e Martaneshit. Pra Spiro Mojsiu nuk e pėrmbush as kriterin e strategut qė
ka fituar beteja tė mėdha. Ai ėshtė njė humbės i madh. Duke mos patur nga t’ia mbante Enver Hoxha iu drejtua pėr ndihmė Brigadės sė Mehmet Shehut, qė atėherė gjendej nė jug tė lumit Shkumbin. Legjendari Mehmet Shehu u nis me 3
batalione dhe kreu atė marshimin e famshėm, duke kapėrcyer Shkumbinin dhe duke kėrkuar grupin e Shtabit tė Pėrgjithshėm nė Ēermenikė e nė Martanesh dhe duke u kthyer pas pa e gjetur dot, pasi tashmė, grupi, siē pohon Enver
Hoxha tek “Mes njerėzve tė thjeshtė” qe reduktuar nė pesė vetė, duke llogaritur Hoxhėn dhe Moisiun. Por marshimi i Shehut gjithsesi qe shpėtimtar pėr Hoxhėn dhe grupin e tij, pasi gjermanėt menduan se grupi i Shtabit tė Pėrgjithshėm
qe bashkuar me forcat e Shehut dhe u vunė nė ndjekje tė tyre me tė gjitha forcat, duke i lėnė grupit tė Hoxhės rrugė tė lirė tė tėrhiqej drejt jugut. Hoxha i cili pati
humbur ēdo kontakt me forcat partizane qė nė fillim tė dhjetorit, arriti nė Korēė nė mars, pas katėr muajsh, pėr tė mėsuar atje pėr suksesin e Shehut. Pas kėtij episodi Hoxha humbi ēdo respekt pėr Spiro Mojsiun si ushtarak dhe si njeri dhe madje filloi ta urrente, por nuk e hoqi nga posti i shefit tė Shtabit tė Pėrgjithshėm, sepse do t’ju duhej qė atė t’ja jepte njė komandanti tė suksesshėm, i cili do tė rrinte nė krah tė Hoxhės qė po bėhej gati tė merrte postin e Komandantit tė Pėrgjithshėm (maj 1944), duke e errėsuar kėshtu lavdinė e tij. Nė kongresin e
Pėrmetit (maj1944), kur Enver Hoxha u bė Komandant i Pėrgjithshėm, me gradėn Gjeneral-Kolonel, Spiro Moisiu ruajti postin e Shefit tė Shtabit tė Pėrgjithshėm, duke marrė gradėn e dytė mė tė madhe, atė tė Gjeneral Majorit. Jo keq pėr njė nėntoger tė dalė nga njė kurs tre mujor pėr oficerė, qė pas gjashtė dezertimesh arrinte tė merte njė gradė tė tillė. Ky ėshtė padyshim njė rast unik nė
historinė botėrore, ku ka patur nėntogerė e madje nėnoficerė qė janė bėrė gjeneralė duke luftuar, por asnjėri nuk ėshtė bėrė duke dezertuar.


Moisiu “hedh” nė det anglo-amerikanėt

Nė njė rast dezertoi i pėrjetshėm u bė trim i madh. Ai qė ja pati mbathur kur qe gjendur para zogistėve, italianėve, grekėve, gjermanėve, u tregua “burrė” para anglo-amerikanėve! Nė shtator 1944 Komandanti i trupave anglo-amerikane pėr rajonin e Mesdheut, gjenerali Uillson i kėrkoi Komandės sė Ushtrisė partizane qė nė Shqipėri tė zbarkonin forca anglo-amerikane tė cilat do tė luftonin sė
bashku me forcat partizane kundėr gjermanėve. Por Enver Hoxha nuk mund ta pranonte kėtė gjė pasi kishte frikė se mos forcat anglo amerikane mbeteshin nė vend dhe atėherė Shqipėria do tė orientohej nga perėndimi dhe jo nga lindja
komuniste. Por Enver Hoxha si dinak qė ishte nuk deshi t’ua komunikonte vetė pėrgjigjen negative abatėve, pasi kishte filluar tė mendonte pėr njohjen e qeverisė sė vet nga aleatėt, gjė pėr tė cilėn donte tė ruante njė imazh tė mirė
tek ata, prandaj Enver Hoxha ngarkoi Spiro Mojsiun me detyrėn qė tu jepte pėrgjigjen negative shefit tė Misionit Britanik, nėnkolonelit Palmer, tė cilėn ky i fundit duhej t’ia pėrcillte gjeneralit Uillson. Lidhur me kėtė nė librin “Historia e Luftės Antifashiste Nacional ēlirimtare tė Popullit Shqiptar”(1989) thuhet: Uillsonit pėrgjigja iu dha nga Spiro Mojsiu, shef i Shtatmadhorisė sė UNēSH, nėpėrmjet Palmerit. Pėrgjigja ishte njė mospranim pėrfundimtar”. (“Historia e Luftės Antifashiste Nacional-ēlirimtare tė popullit shqiptar”, Instituti i Studimeve Marksiste-Leniniste, shtėpia botuese “8 Nėntori”, Tiranė 1989, fq.444). Ky version konfirmohet dhe nga raporti qė misioni britanik i bėri qėndrės sė vet nė Bari (Arkivi i Institutit tė Historisė, dokumente angleze, Raport i misionit ushtarak britanik nė Shqipėri, 5.10.1944, FO. 371/43554.PRO). Enver Hoxha tek “Rreziku anglo-amerikan pėr Shqipėrinė” thotė madje se aleatėve iu tha se ata do tė hidheshin nė det nė rast se do tė zbarkonin. Ironia ėshtė se sot emri i njeriut qė i ka kėrcėnuar anglo-amerikanėt se do ti hedhė nė det, do ti vihet Akdemisė Ushtarake shqiptare, e cila do tė pėrgatitė oficerė pėr ushtrinė shqiptare, qė synon tė bėhet pjesė e NATO-s ku SHBA dhe Britania e Madhe pėrbėjnė forcėn kryesore!? Nė Akademinė Ushtarake do tė bėhet sė paku njė stendė ku do tė paraqitet jeta dhe veprimtaria e njeriut emrin e tė cilit do tė mbajė ky institucion akademik. A do tė paraqitet ky episode atje? Nėse jo akademia do tė prezantohet qė nė hyrje si njė institucion joserioz ku falsifikimi fillon qė te emir i vet. Nė rast se ky episode do tė shėnohet atėherė ē’frymėzim do tė pėrbėjė ky pėr studentėt, atė se duhet ti kėrcėnojnė pėr t’i hedhur nė det aleatėt tanė amerikanė? Kjo qe bėma e fundit e Spiro Mojsiut nė luftė. Nė nėntor 1944 kur udhėheqja partizane me Enver Hoxhėn qė duke udhėtuar nga Berati pėr nė Tiranė, Spiro Mojsiu u sėmur dhe e lanė nė njė fshat tė Beratit derisa tė pėrmirėsohej. Por duke qėnė se Spiroja qe njė njeri qė nuk binte nė sy, atė e harruan dhe vetėm nė janar u kujtua dikush tė pyeste se ku ėshtė Spiro Mojsiu dhe ēuan njerėz pėr ta marrė. Kush nuk e beson kėtė histori le tė shohė fotografinė qė paraqet udhėheqjen partizane duke hyrė nė Tiranė, nė 28 nėntor 1944, ku Spiro Mojsiu nuk ėshtė nė krah tė Enver Hoxhės, siē i takonte.



E vėrteta mbi rėnien e Spiro Moisiut


Nė dosierin pėr jetėn e Spiro Moisiut qė ka botuar “Gazeta Shqiptare”, sipas tė dhėnave tė Alfred Moisiut, nė 26 qershor 2002 thuhet se: Spiro Mojsiu e kundėrshtoi Enver Hoxhėn nė shtėpinė e kėtij tė fundit, gjatė njė debati tė acaruar pėr vėnien e ushtrisė shqiptare nėn tutelėn e asaj jugosllave. Sipas kėsaj parrulle historike tė trashėgimtarit, Spiro Moisiu ka kundėrshtuar ardhjen e instruktorėve ushtarakė jugosllavė nė Shqipėri dhe pasi ėshtė grindur me Enver Hoxhėn ėshtė ēuar dhe ka ikur, duke e lėnė kėtė tė fundit vetėm me Koēi Xoxen. Nė rast se gjėrat do tė kishin shkuar kėshtu, Spiro Mojsiu do tė qe arrestuar e pushkatuar qė nė vitin 1945, sepse jo vetėm nė kėtė vit, por as nė 1948, derisa Enver Hoxhės nuk i erdhėn letrat e Stalinit me kritikat pėr Titon, nuk guxonte kush nė udhėheqjen shqiptare t’i kundėrshtonte nė kėtė mėnyrė jugosllavėt. Dhe nė vazhdim tė pėrrallės historike, Enver Hoxha, duke qėnė se Spiro Mojsiu vazhdonte t’i kundėrshtonte jugosllavėt, nė vitin 1946 e shkarkoi nga posti i Shefit tė Shtabit tė Pėrgjithshėm tė Ushtrisė, duke e zėvendėsuar me Mehmet Shehun. Nė dossier-in e 26 qershorit 2002 thuhet se “gjatė dorėzimit tė detyrės ēelsat e zyrės Spiro Mojsiu ia hodhi Mehmet Shehut tek kėmbėt” (fq.13). Nė rast se Mehmet Shehu do tė qe Kiēo Mustaqi, kjo edhe mund tė hahej, por gjithkush e nė radhe tė parė vetė Alfred Moisiu qė e ka patur epror nė Ministrinė e Mbrojtjes pėr disa vite, e di se nė rast se Spiroja do t’ja kishte bėrė kėtė gjė Mehmetit, atėherė do tė kishte shkuar tek kėmbėt e Mehmetit pas ēelsave, pasi ky i fundit do t’ja kishte shkrehur gjithė karikatorin e pistoletės. Sepse ėshtė absolutisht e vėrtetė qė nuk mund ta pranonte Mehmet Shehu njė ofendim tė tillė nga njeriu qė dimrin e 1943-1944 pati humbur pyjeve si bari dhe qė i pati kėrkuar atij ndihmė pėr ti shpėtuarjetėn. Por cila ėshtė e vėrteta e shkarkimit dhe e nxjerjes nė pension tė Spiro Moisiut nė vitin 1946. Dy janė arsyet pėr tė cilat e bėri Hoxha kėtė gjė. E para se nė vitin 1946 nė Greqi filloi lufta civile ku Jugosllavia dhe Shqipėria komuniste mbėshtesnin krahun komunist. Nė teritorin shqiptar bėhej stėrvitja e forcave komuniste greke dhe prej kėtij teritori furnizoheshin me armė, ushqime dhe veshje forcat komuniste nė Greqi. Kjo ēoi nė incidente tė armatosura mes forcave shqiptare dhe atyre qeveritare greke. Nė rrethanat kur kėto incidente mund tė shkallėzoheshin deri nė luftime nė pėrmasa tė mėdha, siē ndodhi nė 1949, nuk qe e arsyeshme qė nė krye tė Shtabit tė Pėrgjithshėm tė qe njė gjeneral me origjinė greke si Spiro Moisiu, qė pėr mė tepėr kishte pasur lidhje me ushtarakė tė lartė grekė, nė vitin 1940 kur dezertoi nga lufta italo-greke. Arsyeja tjetėr qe se Spiro Moisiu pati disa probleme shėndetėsore. Nė vitin 1946 kur shkoi tė inspektonte stėrvitjen e njė brigade ushtarake nė kufirin me Greqinė, Moisiut iu krijua idea e ēuditshme se kjo stėrvitje ushtarake qe gjueti derrash tė egėr. Pėr ta mbyllur kėtė histori pa e cėnuar reputacionin e Moisiut, Enver Hoxha e nxori nė lirim dhe e emėroi Kryetar tė Shoqatės sė Gjuetarėve tė Shqipėrisė, duke thėnė se ai e kishte pasion gjuetinė mė tepėr se stėrvitjen ushtarake. Njė konfirmim tė tėrthortė tė kėtij versioni e ka bėrė Presidenti Alfred Mojsiu, kur nė emisionin “Opinion”, nė TV-Klan, nė 28 nėntor 2002, deklaroi se gjatė karierės sė vet e ka marrė katėr herė pistoletėn pėr tė vrarė veten. Pra, kjo tregon e trashėgimia gjenetike determinon fisin e Moisinjve. Qė Spiro Mojsiu u nxorr nė lirim qė nė moshėn 46 vjeē pėr shkak se pati kundėrshtuar Enver Hoxhėn, kjo vėrtetohet tėrthorazi dhe nga fakti qė i biri i tij, Alfred Mojsiu bėri njė karierė tė madhe gjatė regjimit tė Enver Hoxhės, duke arritur deri nė zėvendės ministėr i Mbrojtjes, nė vitin 1981. Nė vitet 1971-1981, Alfred Moisiu mbajti postin e Drejtorit tė Pėrgjithshėm tė armės sė Xhenjos dhe Fortifikimeve nė Ministrinė e Mbrojtjes dhe kjo qe periudha kur u realizua ēmenduria e madhe e ndėrtimit tė 600 mijė bunkerėve nė territorin e Shqipėrisė prej 28 mijė kilometrash katror. Alfred Moisiu qe njeri nga kuadrot qė e planifikoi dhe e zbatoi idenė e ēmendur tė kėtij bunkerizimi tė vendit dhe atij nuk do ti besohej kjo detyrė nėse i ati i vet, Spiro Moisiu, do tė kish patur guximin tė kish kundėrshtuar dikur njėriun mė tė fortė tė sistemit kopmunist, Enver Hoxhėn


Si mund tė nderohet Spiro Mojsiu?


Natyrisht fakti qė Akademia Ushtarake nuk e meriton ti vihet emri Spiro Moisiu nuk do tė thotė se ky i fundit nuk meriton tė nderohet nė njė mėnyrė tjetėr. Kėshtu p.sh emri i tij mund t’i vihet bazės ushtarake tė Bisht Pallės, qė
sot u ėshtė dhėnė grekėrve edhe nga firmosja e marrėveshjes prej birit tė tij qė ėshtė Komandant i Pėrgjithshėm i Forcave tė Armatosura. Aq mė tepėr qė nė 1940, Spiro Moisiu u dha grekėrve Korēėn e Pogradecin.


Postuar nga shelgu datė 18 Janar 2010 - 20:11:

Ne fakt, kane ndoshur kaq shume gjera atje sa te gjithe na duken njesoj dhe ndoshta jane te tille.

Ai qe beri '97, mund te beje cdo gje. Keto punet e PUB-eve e te tjera si keto intriga te vockla, jane pa peshe dhe duken si lodra femijesh, para '97-tes dhe Gerdecit.

Megjithate eshte nje material interesant


Postuar nga AIR-FORCE-ONE datė 18 Janar 2010 - 20:16:

CedruS vazhdon programi te drejtohemi nga ANTISHQIPTARET.........


 
Trego 4 mesazhet nė njė faqe tė vetme

Materialet qė gjenden tek Forumi Horizont janė kontribut i vizitorėve. Jeni tė lutur tė mos i kopjoni por ti bėni link adresėn ku ndodhen.