Forumi Horizont (http://www.forumihorizont.com/index.php3)
- Politika Shqiptare (http://www.forumihorizont.com/forumdisplay.php3?forumid=45)
-- Ballkani dhe Sfidat (http://www.forumihorizont.com/showthread.php3?threadid=18102)

Re: Ballkani dhe Sfidat

[QUOTE]Po citoj ato qė tha X-File
po hape kete teme me nje artikull te botuar ne NY Times nga njohesit me te mire te qeshtjes se Ballkanit Soren Jesen Petersen dhe Daniel Server te botuar me daten 11.11.2010.

Shkrimi eshte ne gjuhen Angleze, dhe per hire te korrektesise ashtu po e postoj.

[B]Ballkani ende mund tė humbur


Nga Soren Jessen Petersen dhe Serwer DANIEL
Publikuar: nėntor 10, 2010

Si i NATO-s, Shtetet e Bashkuara, Bashkimi Evropian dhe Organizata pėr Siguri dhe Bashkėpunim nė Evropė pėr takime tė pėrgatitur samitin kėtė vjeshtė, nė Ballkan ende mund tė prishin partisė.

Procesi i ndėrtimit tė paqes nuk mburret me suksese tė jashtėzakonshme - nė fund tė luftės nė Bosnje, nga rėnia e Sllobodan Millosheviqit dhe rritjen e Serbisė demokratike, pavarėsia e Kosovės, anėtarėsimi i pashmangshėm kroat nė BE Por dėshtimi nė Ballkan ėshtė ende njė mundėsi dhe do tė vė nė siklet evropianėt dhe amerikanėt njėsoj.

Ekzistojnė tre ēėshtje qė fanitet nė rajon: Bosnja dhe Hercegovina ėshtė njė vend qė mbetet i zhytur nė vazhdim - edhe pse aktualisht jo tė dhunshme - tė tensioneve etnike, marrėdhėniet midis Serbisė dhe Kosovės tė mbetet i pazgjidhur, dhe Maqedonia nuk ėshtė nė gjendje tė bashkohet me NATO ose Bashkimi Evropian deri nė kundėrshtimin e Greqisė nė emrin e saj (e cila Athina pretendon pėr Greqi) ėshtė zgjidhur.

problemet e Bosnjes janė tė rrėnjosura nė kushtetutė tė vendosura nė ndėrluftuese 15 vjet mė parė nė bisedimet e paqes tė Dejtonit. Ajo krijon njė gjendje jofunksionale tė paaftė pėr tė pėrmbushur kėrkesat e shumė e as NATO-s ose anėtarėsimit nė BE. Ndryshimet kushtetuese janė tė nevojshme pėr tė eliminuar diskriminimin mbi baza etnike dhe tė sigurojė se qeveria e Sarajevės me autoritetin dhe pėrgjegjėsinė qė ka nevojė pėr tė negociuar pėr anėtarėsimin nė NATO dhe BE.

Pėrpjekjet pėr tė imponuar amendamentet e tilla kanė dėshtuar. Ēfarė Brukseli dhe Uashingtoni duhet tė bėni tani ėshtė pėrcaktuar kritere tė qarta se Sarajeva do tė duhet tė pėrmbushė pėrpara dhe gjatė procesit tė pranimit nė BE. Zgjedhjet e fundit nė Bosnjė e hapur mundėsi tė reja pėr reforma, dhe pėrparimin e Serbisė drejt BE-sė duhet tė varet nė dėshirėn e tij tė kėmbėngulė se serbėve tė Bosnjės tė bashkėpunuar me muslimanėt e vendit dhe kroatėt pėr ndryshimin e Kushtetutės nė mėnyra qė do tė bėjė anėtarėsimin nė BE tė jetė e mundur.

Nė Kosovė, tė Pėrgjithshėm tė OKB-sė nė tetor rekomanduar qė bisedimet tė fillojnė nė ēėshtjet praktike (si, tregtisė, energjisė, mjedisit e shėndetit,, objektet kufitare, personat e zhdukur, kthimi i tė zhvendosurve) nė mes tė Beogradit dhe Prishtinės, me lehtėsimin e BE dhe SHBA-tė mbėshtesin . Kjo ėshtė njė ide e mirė tė cilit ka ardhur koha, por Beogradi do tė pėrpiqet tė pėrdorė bisedimet pėr tė sugjeruar "korrigjimet" tė kufijve tė Kosovės qė do tė lejojė qė Serbia pėr tė absorbuar bashkėsive serbe nė Kosovėn veriore.

Kjo lėvizje e njė kufi pėr tė akomoduar dallimet etnike ėshtė e rrezikshme dhe do tė hapte pyetjet kufitare anembanė Ballkanit: me siguri nė Maqedoni dhe Bosnje, por ka gjasa edhe nė zonat me popullsi shqiptare nė Serbinė jugore dhe Mal tė Zi si. Serbia dhe Kosova duhet tė rrinė nė detyrė nė dorė, vendosjen e marrėdhėnieve tė mira nė njė sėrė ēėshtjesh praktike mbi bazėn e respektit reciprok, siē kėrkohet pėr pranimin nė BE.

Qeveria nė Shkup ndeshet me njė betejė tė vėshtirė kundėr Athinės, e cila dėshiron "Maqedoni" tė jenė tė kualifikuar nė njė mėnyrė qė do tė dallojnė atė nga ajo qė grekėt pretendojnė tė jenė ekskluzivisht domain e vet. Pa zgjidhjen e kėsaj ēėshtjeje, Maqedonia po pėrballet me njė purgator tė gjatė, pa anėtarėsim nė NATO pėr tė cilat ajo ka pėrgatitur dhe pa ndonjė perspektivė serioze pėr anėtarėsim nė BE, njė perspektivė qė ka mbajtur grupet etnike tė vendit nga zbritur nė luftė vdekjeprurės.

Brukseli dhe Uashingtoni duhet tė zgjidh kėtė nyje, qė ka forcuar me ēdo vit qė kalon qė nga pavarėsia e Maqedonisė nė 1991. Ėshtė vėshtirė duket e pėrshtatshme pėr nė Athinė tė jetė i thumbing hundėn e saj nė Bruksel, nė njė kohė kur ajo dėshpėrimisht nevojė pėr mbėshtetje ekonomike tė BE. Pėr anėtarėsimin nė NATO, Uashingtoni dhe Brukseli duhet tė insistojnė qė Greqia tė jetojnė deri nė 1995 marrėveshjen e saj pėr tė pranuar Shkup nėn emrin eufemistik dhe anakronike "Ish Republika Jugosllave e Maqedonisė (FYROM)." Kusht Shkupi ėshtė i gatshėm pėr tė sinjalizuar gatishmėrinė e saj pėr tė shtuar njė tė pranueshme gjeografike kualifikueset nė emrin e saj, ajo ėshtė koha edhe pėr BE-nė pėr t'i dhėnė Maqedonisė njė datė pėr fillimin e bisedimeve tė pranimit, njė masė qė do tė mėtejshme stabilizimin e vendit dhe gjithashtu tė krijojė njė stimul i fortė pėr Shkup dhe Athinė pėr tė ardhur nė terma.

Misioni i ndėrtimit tė paqes nė Ballkan nuk ėshtė arritur ende, edhe pas 15 viteve tė shpesh SHBA afėr / bashkėpunim BE-sė. Vetėm kur tė gjitha vendet e rajonit janė tė pakthyeshme nė njė kurs drejt BE-sė do tė jemi tė aftė pėr tė festuar. Ngjarė jo mė shumė se pesė vjet tė tjera janė tė nevojshme. Deri atėherė, ne kemi nevojė pėr tė mbajtur tė Ballkanit nė rrugėn e duhur, duke siguruar qė Bosnja, Kosova dhe Maqedonia tė mbetet nė tren.

Soren Jesen-Petersen, njė danez dhe Daniel Serwer, njė amerikan, janė ligjėrues nė Universitetin Georgetown. Ata kanė punuar nė Ballkan pėr 15 vjet.

* * *
p.s. Megjithse pa lejen e Temhapesit, i bera nje perkthim Mekanik ne Shqip Artikullit!