Forumi Horizont (http://www.forumihorizont.com/index.php3)
- Teoria e Artit dhe Historiku i Tij (http://www.forumihorizont.com/forumdisplay.php3?forumid=248)
-- Mosha e Piramidave (http://www.forumihorizont.com/showthread.php3?threadid=18091)

Mosha e Piramidave

Vėmėndjen e shkencėtarėve dhe kėrkuesve mė tė shumtė e kanė tėrhequr qė prej kohrave tė vjetra, piramidat, mėnyra e ndėrtimit dhe pėrdorimit tė tyre. Nė mėnyrė informuse pėrmėndim se pėrgjatė Nilit gjėnden rreth 70 piramida, shumica e tė cilave, me pėrjashtime tė vogla qė konfirmojnė rregullin e zakonshėm, u ndėrtuan gjatė pesė Dinastive tė para, dhe pėrbėjnė shėmbuj tė njė teknologjie shumė tė lartė. Tė tjerat, mė tė rejat, tregojnė njė teknologji shumė mė tė ulėt. Sot, misteret akoma vazhdojnė tė mahnisin dhe tė torturojnė shkencėtarėt dhe studjuesit.

Nė ditėt tona shkencėtarė si Robert Bauval dhe Graham Hancock pėrmėndin se pėrbėrja e tre piramidave tė Gizės dhe tė monumenteve tė zonės, paraqesin zonėn e qiellit mijra vite mė pėrpara se kronologjia zyrtare e ndėrtimit tė piramidave.

Vėmendjen mė tė madhe nė krahasim me tė gjithė piramidat e ka tėrhequr piramida e Madhe e Gizės sepse u konsiderua si ndėrtesa mė e vjetėr dhe mė e madhe e njeriut me analogjitė matematikore dhe gjeometrike mė perfekte. Filozofi neoplatonik Prokoli deklaron se “piramida e madhe” ishte pėrdorur si vėzhgues astronomik (yjor) pėrpara pėrfundimit tė ndėrtimit tė saj. Si do qė ta studjoi dikush Piramidėn e Madhe, do tė ekzistojnė shumė pyetje qė s’kanė papėrgjigje. Edhe pse shumė veta kontrolluan brendėsinė e saj dhe pjesėn e jashtme me metra, rregulla logaritmik, lėndė kimike dhe instrumente te llojeve tė ndryshėm, Piramida e Madhe mbetet njė enigmė sepse besohet se pėrfaqson majėn e dijes egjiptiane dhe se ėshtė ēelsi pėr zbulimin e shumė sekreteve.

Edhe pse shkencėtarėt, egjiptiologėt dhe arkeologėt besojnė se u ndėrtua nga Keopsi midis vitit 2686 dhe 2181 para erės tonė pėr tu pėrdorur si varr, ka pasur shumė kundėrshtime mbi moshėn dhe arsyen se pse Piramida e Madhe u ndėrtua.

Njė nga kėto teori zbulon se piramida e madhe nuk mund tė jet ndėrtuar nga Keopsi dhe e dokumenton kėshtu: “Piramida e Madhe ka 2.300.000 maglit qė peshojnė nga 3 deri nė 18 tonė. Por prerja e magalitve bėhet me vegla hekuri ndėrkohė Egjiptianėt edhe pas 2.800 (periudhėn e bretėrimit tė Keopsit) ishin prej bakri kėshtu qe nuk mund ti prisnin gurėt. Gjithashtu, mister mbetet akoma numri i forcės puntore. Keopsi mbretėroi saktėsisht pėr 22 vite dhe 11 muaj dhe sipas historianėve e ndėrtoi piramidėn qė tė “mbretėroi aty mbas vdekjes sė tij, nė botėn e tė vdekurve”. Nėqoftėse supozojmė se puntorėt punonin 7 ditė nė javė dhe prisnin 100 megalite nė ditė (!), atėhere pėr prerjen e 2.300.000 copėzave do tė nevojiteshin mė e pakta 62 vite punė e vazhdueshme dhe pa ndėrprerje. Domethėnė qė Keopsi, qė tė kapi varrin e tij do tė duhej qė tė priste trefishė mė shumė megalite dhe trefishin e numrit tė puntorėve!”

H.P.Blavatski nė veprėn e saj “Doktrina Sekrete”(II, 432) mbron idenė se “piramida e madhe” u ndėrtua shumė mė parė se Keopsi, si tempull initacionesh dhe se Keopsi e vuri nė pėrdorim pėr gjėra tė tjera pasi nė kohėn e tij nuk pėrdorej mė pėr initacione. Nė D.S. thuhet (II, 556) :

“I initacionuari i ditur, i cili ka kaluar me sukses tė gjitha provat, vendosej, nuk gozhdohej por thjesht lidhej mbi njė krevat nė formė “?” i zhytur nė njė gjumė tė thellė. Lihej tė qėndronte nė kėtė gjėndje pėr tre ditė dhe tre netė, periudhė gjatė sė cilės “Uni” shpirtėror thuhet se fliste me Perėnditė, zbriste nė Hades (ferr), Amedi dhe ofronte mirėsi tek qėniet e padukshme, qofshin ato shpirtra njerėzor apo shpirtra tė Elementėve, ndėrkohė trupi i tij gjatė gjithė kėsaj kohe qėndronte nė kriptin e tempullit ose nė shpellėn nėntoksore. Nė Egjipt vendosej brėnda Sarkofagut, nė sallėn e mbretit tė Keopsit, ndėrsa gjatė natės pėrpara ditės sė tretė transportohej nė hyrjen e njė rruge ku nė njė orė tė caktuar, rrezet e diellit qė lind binin mbi fytyrėn e kandidatit rapsodik, i cili zgjohej qė tė initacionohej nga Osiri dhe Thot, Pėrėndia e Diturisė”

Gjithashtu njė nga kronologjitė mė tė vjetra i jepet ndėrtimit tė Piramidės sė Madhe nga njė shkrimtar Arab, Abu Zeit el Balki, i cili i referohet njė mbishkrimi tė vjetėr pėr tė mbėshtetur se Piramida u ndėrtua nė epokėn qė Lira ishte nė yjėsinė e Gaforres, domethėnė dy herė 36 mijė vite afėrsisht. Kjo kronologji duket se bie dakort me disa pėrcaktime tė Karbonit 14 qė e pozicionoin Piramidėn rreth vitit 71.000 para erės tonė dhe deri tani, teoritė mbeten tė hapura.
Nė 10 vitet e fundit njė skuadėr me kėrkues-mėndjehapur kanė nxjerė nė dritė tė dhėna zbuluese nė lidhje me moshėn e Piramidės sė Madhe, Sfigės dhė nė pėrgjithsi tė ndėrtesa pėrreth zonės tė Gizės. I pari filloi Ēarls Piaci Smaith, astronom madhėshtor nė Skoci dhe vazhdoi me Graham Hanckock, Robert Bauval, J.A.Ėest, Adrian Gilbert, Colin Ėilson etj. Kėta qė pėrmendėm mė sipėr jan astronom, gjeolog, historian, kėrkues mitesh, dhe mė e rėndėsishmja ėshtė se kanė arritur nė pėrfundime tė afėrta me njėri tjetrin mbi moshėn e Piramidės sė Madhe, duke ndjekur rrugė tė ndryshme. Kėta kėrkues madje lidhen dhe me zbulimin e vitit 1993, tė njė kabine tė mbyllur nė brėndėsi tė piramidės. Kjo kabinė akoma nuk ėshtė hapur, duke ndezur pseudoliteraturėn lidhur me pėrmbajtjen e tij. Nė vitin 1993 Robert Bauval publikoi librin “The Orion Mystery”, ku vėrteton shumė bindshėm pėr dikė me njohuri astronomike, se vendėndodhja e tre piramidave tė Gizės lidhen me saktėsi tė madhe me yjet e Brezit tė Orionit.

Ishte Boval, kryesisht qė u mundua tė riparaqesė nė kompjuterin e tij renditjen e yjeve brėnda kohės dhe zbuloi njė pėrputhje tė mahnitshme. Nė vitin 10.500 para erės tonė renditja e tre piramidave tė Gizės korrenspondon me vendėndodhjen e tre Yjeve tė Brezit tė Orionit, tė yjėsisė qė Egjiptianėt e simbolizonin me Osirin, Pėrėndinė e ringjalljes. Dy tregues tė tjerė kanė lidhje me Sfigėn, orientimi i sė cilės, gjithmonė sipas dy shkrimtarėve, ndoshta u vendos i tillė, qė tė tregonte lindjen e diellit nė zodiakun e Luanit (kafshė e cila paraqet Sfiga). Nėqoftėse kjo teori delė e vėrtet, vetėm nė njė periudhė mund tė ndodhė kjo: nė vitet 10.500 para erės tonė

Sfiga akoma paraqet gjurmė brejtjeje pėr shkak tė ujit. Pėr egjiptologjinė zyrtare shkak ka qėnė rritja e nivelit tė ujit. Pėr Boval dhe Hackock, pėr shkak tė shirave tė rrėmbyeshėm qė, sipas paraqitjes sė tyre meteorologjike nė kohė, do tė mund tė ndodhnin vetėm nė vitin 10.500 para erės tonė tė dhėnat e mėsipėrme si edhe shumė tė tjera bien dakort sa me kronologjinė qė jep Platoni pėr shkatėrrimin e Poseidonisė (qytetėrimi i fundit Atlant) nė vitet 9.600 para erės tonė , aq edhe me tė dhėnat e Edėard Cayce dhe Zecharia Sitchin. Pėr shkak se tė dhėnat qė tregojnė kronologjinė 10.500 para erės tonė janė tė shumta, do mund tė supozonim se kjo ėshtė mosha e mundshme e Piramidės sė Madhe qė u ndėrtua nga banorė Atlantė.

“Atlantėt e ndėrtuan Piramidėn nė mėnyrė qė tė ruanin dijet e tė gjitha shkencave tė njohura si dhe pėr tė krijuar njė tempull initacionesh dhe njė mjet pėr prodhimin e fushave tė fuqishme energjitike”. Ky mendim u mbėshtet nga Edgar Kaisy sipas sė cilit njė grupė njerėzish nga njė qytetėrim paraardhės hyri nė Egjipt rreth vitit 12.000 para erės tonė Pėrpekja mė e madhe e kėtyre njerėzve ishte ndėrtimi i Piramidės pėr tė pėrmbajtur nė kėtė strukturė dijet e tyre. Pėrzgjedhja e kėtij vėndi u bazua mbi faktin se atje do tė ndodhnin mė pakė shkatėrrime natyrore tė cilat filluan me shkatėrrimin e Atlantis dhe me pėrmbytjen e madhe.

Njė specialist i traditave tė vjetra fetare, Manly P. Holl pėrmėnd nė librin e tij “Mėsimdhėniet sekrete e tė gjitha epokave” se Piramida e Madhe u ndėrtua nga tė mbijetuar Atlant. Pėrmėnd se shkencėtarėt mė tė mėdhenj tė qytetėrimit Atlant e kuptuan shkatėrrimin qė po afrohej dhe qė tė shpėtojnė dijet e kohės sė tyre emigruan nė vėnde tė tjera dhe formuan qėndra ku jepeshin mėsime, tė ndėrtuara me formėn e tempujve tė tyre, nė formė piramidale. Sipas Holl, Piramida mbetet si njė testamen i padukshėm midis Dijes sė Pėrjetėshme dhe botės. Ėshtė i pari ndėrtim qė shėrben si vėnd pėr ruajtjen e tė vėrtetave sekrete qė ėshtė themeli i sigurtė i tė gjitha arteve dhe shkencave. Shumė veta hynė nė portat e Piramidės sė Madhe dhe dolėn si Perėndi, u bėnė tė Ndriēuarit e lashtėsisė. Drama e “Vdekjes sė Dytė” luhej nė Sallėn e Mbretit, ku kandidati initacionantė nė mėnyrė simbolike varrosej nė sarkofag. Me pėrfundimin e ceremonisė mistike, initacionanti ishte i rilindur, njohės i lindjes sė dytė dhe banor i dy botėve. Kėshtu fitonte Ndriēimin dhe Dijen e botės.

Njė tjetėr dallim qė duhet bėrė ka tė bėjė me besimin e pėrbashkėt qė kanė njerėzit se piramidat e Egjiptit shėrbenin si varre pėr Faraonėt. Kjo temė ka ngacmuar edhe historianėt e vjetėr tė kohės sė Herodotit dhe pas tij, dhe egjiptologėt e kohės tonė. Kėshtu shtrohet pyetja a kanė shėrbyer piramidat vetėm si varre apo kishin funksione tė tjera, si ceremonit initacionuese siē u pėrmend edhe mė parė. Egjiptologjia e quajti kėtė enigmė “kriza e piramidave”. Dhe kjo sepse, sipas arkeologėve, tė paktėn 50% e piramidave nuk kishin si qėllim tė shėrbenin si varre.

Kjo karakteristikė e piramidave dhe e varreve mund ti dedikohet dualizmit tė Faraonėve qė mbretėronin njėkohėsisht nė Egjiptin e Sipėrm dhe tė Poshtėm, siē e shpreh simbolizmi i stemės sė dyfishtė Psed. Pra nuk ėshtė e ēuditshme fakti qė ndėrtonin dy varre, njė nė veri dhe njė tjetėr nė jug. Pėr shembull, u zbulua se njė varrė nė Avido i kushtohej njė Faraoni tė Egjiptit tė Sipėrm, ndėrsa njė varrė i ngjashėm u gjet nė Memfidė, pėr tė njėjtin Faraon si mbret i Egjiptit tė Poshtėm.

Nė Dinastinė e tretė Faraoni Zoser ndėrtoi njė piramidė, tė vetmen griskėl, nė Sakkara si mbret i Egjiptit tė Poshtėm, dhe varri nė jug qė ishte bosh i pėrkiste po atij si monark i Egjiptit tė Sipėrm. Brėnda piramidės nė tė vėrtet u gjet njė mumje, por shumica e arkeologėve dyshojnė se ėshtė mumja e Zoserit.

Brėnda piramidės Mikerin, mė e vogla nga tre piramidat pėrbėrėse tė Gizės, u gjend njė sarkofag me njė mumje, por analiza vėrtetoi se sarkofagu nuk i pėrkiste kohės sė Mikerinit – emėr i helenizuar tė emrit egjiptian Menka-Ra, dhe mumja ishte e epokės tė krishterė.

Gjithashtu nė Sakkara, nė piramidėn e Sekim-Ket, kur arkeologėt hapėn sarkofagun, nė vitin 1954, e paprekur pėr mijravjeēarė, nuk gjetėn asgjė brėnda. Dhe vėrtetimi se piramida nuk u ērrėnjos asnjėherė e tregon kurora me gjethe tė thara qė u gjend sipėr sarkofagut, dhe analiza me gazin 14 tregoi se kishte moshė mijra vjeēare. Gjithashtu u gjendėn bizhuteri tė shumta qė ishin shpėrndarė pėrreth saj.

Bosh u gjend sarkofagu i Diadifrit, trashėgimtar i Keopsit, brėnda piramidės sė tij. Gjithashtu sarkofagu i Hefrinit, qė e trashėgoi atė, qė edhe pse mbulimi u gjend i thyer u vėrtetua se asnjėherė nuk kishte pasur brėnda saj ndonjė mumje.

Tė gjitha rastet qė pėrmendėm i pėrkasin Faraonėve tė Dinastive tė para, dhe nė shumicėn e rasteve sarkofagėt ishin boshė. Pra vazhdojmė tė mos kemi fakte se piramidat ishin ndėrtesa pėr varre. Dhe do e mbyllim kėtė listė tė “varreve pa tė vdekur” duke argumentuar se themeluesi i Dinastisė sė 12tė, Faraoni Ammenemes i pari, e ndėrtoi piramidėn e tij tė vogėl dhe pa teknik duke vjedhur gurė nga piramida tė tjera mė tė vjetra dhe nga tempuj, qė tregon se tashmė nė atė epokė pasardhėse kishin humbur sekretet e pėrpunimit tė gurėve qė tė mund tė ndėrtoheshin piramidat.

Njė egjiptiolog Austrialan ka studiuar varret e varrezės sė paanė nė Giza dhe risjell historinė e Egjiptit tė lashtė. Profesori Naguib Kanaėati i Qėndrės Australiane tė Egjiptiologjisė nė universitetin Macquarie, ka regjistruar dhe interpretuar faktet dhe hieroglife qė tregojnė fjalė pėr fjalė jetėt e punonjėsve tė lartė qeverritarė, tė priftėrinjve dhe burokratėve deri nė Dinastinė e katėrt, atėhere kur thuhet se u ndėrtuan Piramidat e Mėdha. Edhe pse shumė nga faktet dhe hieroglifet ishin regjistruar ndėrkohė nė fillimin e shekullit tė fundit, profesor Kanaėati ka zbuluar shumė gabime. Tha se ngeli i mahnitur kur zbuloi se njė tekst i famshėm gjermanė, pėr shembull, i cili ishte i njohur gjerėsisht nė publik si “Bibla e Egjiptiologjisė”, ishte plot pasaktėsi. “Kam pėrshtypjen, se para 100 vitesh, arkeologėt dhe egjiptiologėt u mbėshtetėn nė skema nga hartues dhe fotografi tė vjetra qė u morėn nė fushė dhe i pėrmbante biblioteka. Mė e mundėshmja ėshtė tė jenė kopjuar nė fushė nė mėnyrė tė gabuar. Nuk kam ndėrmend tė ndryshoi historinė e Egjiptit. Thjesht dua ta korigjoi. Ndoshta janė tė shumtė ata qė s’janė dakortė me interpretimet e mija, por nuk mund tė mohoin fotografitė e mija”, thotė profesor Knaėati. Ai mbėshtet mendimin se arkivet arkeologjike egjiptiane nuk mund tė lejoin gėrmime tė mėtejshme, deri sa tė regjistrohen dhe tė interpretohen mė saktėsisht faktet dhe hieroglifet qė kanė dalė nė dritė.

(dituri)