Klodel
.
Regjistruar: 10/01/2003
Vendbanimi: .
Mesazhe: 5233
|
versioni shqip- Riparimi i së keqes
Ismail Kadare
Ngjarjet e rënda janë dy llojesh. Ato që, të shtyra nga ngjarje më të rënda, harrrohen më lehtë. Të tjerat, që mbahen mend tepër gjatë. Ato që ndodhen kohët e fundit në Kosovë, për fat të keq, hyjnë në këto të fundit. Analizat, të hapta soe të fshehta do të vazhdojnë gjatë. Pasoja gjithashtu. Jo vetëm për Kosovën, për të ardhmen e saj, por, në një farë shkalle, për krejt kombn shqiptar. Le të mos kemi asnjë iluzion. Në Kosovë, në mars të vitit 2004, çështja shqiptare pësoi një disfatë. Një dëmtim të rëndë. Një kthim prapa. Le të mos kërkojmë ngushëllim te proverbi “çdo e keqe vjenpër të mirë”. Në këtë rast, e mira edhe në ardhtë, nuk do të ishte e asaj shkalle që do të na duhej. Ne duhet të bëhemi të ndërgjegjshëm për të. Të shkëputemi nga zemërimi i verbër, nga vizioni dritëshkurtër, nga dufi katundaresk, ky surrogat i keq i patriotizmit, për t'u bërë të aftë të shohim atë që ndodhi dhe pasojat. U sulmua, me provokim ose jo, (kjo s'e ndryshon thelbin e sulmit) një pakicë etnike. Me urë në dorë u dogjën shtëpitë serbe. Me po ato ura iu vu zjarr kishave serbe. Brenda një nate u dogjën aq kisha sa ndoshta nuk janë djegur gjatë një shekulli në Evropë. Ishte një duhmë vetëvrasëse, kryekeput antishqiptare, e veshur me petk antiserb. Sikur të dëshmohej se një qendër shoviniste serbe e drejtonte atë furi, nuk do të çuditeshim aspak. Brenda një nate, bashkë me kishat, u dogjën ato letra fisnikërie, me të cilat shqiptarët, me të drejtë, kishin qenë krenarë shume shekuj: tolerancën fetare, pranimin e tjetrit, mikëpritjen në shtëpinë e vet. U bë e besueshme teza e mbrapshtë se lufta në Kosovë nuk ka qënë luftë për liri, por për fe. U bënë të besueshme teza të tjera raciste antishqiptare, që ka vite që propagandohen gjithandej: prirja për shkatërrim, përçarje, luftë.
Një nga dëmtimet më të rënda ishte pezmi kundër bashkësisë ndërkombëtare dhe KFOR-it. Pavarësisht nga problemet që mund të kishte me to, u kapërcye një kufi që quhej i shenjtë: u goditën çlirimtarët. Bashkë me ta, u godit vetë fati i Kosoves, i krejt kombit shqiptar. Goditja u krye në prag të 5 vjetorit të çlirimit. Disa ditë përpara se Shqipëria, bashkë me Kroacinë dhe Maqedoninë të merrte ftesën nga presidenti amerikan, si kandidatë të NATO-s. Nëse do të vërtetohet, siç pritet, se dhuna ka qenë e organizuar, ateherë qëllimi i saj kryesor ka qenë pikërisht armiqësimi i shqiptarëve me Perëndimin, rrjedhimisht, prerja e rrugës drejt Evropës. Nisur nga kjo, dyshimi për ngucje të turmave qëndron plotësisht. Ngucje nga ekstremistë nostalgjikë komunistë, ata që luftën kundër Perëndimit dhe NATO-s e kanë në genet e tyre. Nga radikalë të çdo ngjyre, që nuk e durojnë dot Evropën dhe Perëndimin. Nga histerikë te lindur, zakonisht pula të lagura, që trimërohen kur nuk duhet. Së fundi, nga shqiptarë të shitur te shërbimet e huaja , kryesisht serbë.
Në analizat që do të bëhen, një peshë të rëndësishme do të ketë mendimi shqiptar. Ai do të bëhet pjesë e së keqes, ose e kundërta, do të ndikojë për ta riparuar atë. Dënimi i dhunës prej opinionit publik dhe klasës politike në Kosovë, e sidomos në Shqipëri, ka qenë një faktor tepër pozitiv. Dënimi, ndoshta, është dukur disa herë më i ashpër se ç'duhej. Por pikërisht ngaqë ishte i tillë, ai e luajti rolin e vet. Ai tregoi se shqiptarët, ndryshe nga ç'u ka dalë nami, janë të aftë të ndërgjegjësohen për gabimet. Dhe kjo ndikoi, pa dyshim, në frenimin e zemërimit botëror.
2
Thyerjet e përkohshme, humbjet, janë pjesë e fatit të popujve. Fitojnë, mbeten në këmbë ata popuj që arrijnë ta kapërcejnë, ta riparojnë të keqen.
Nga mendimet me të thella e më fisnike, që janë shfaqur këto ditë, janë ato të një senatori amerikan se, shqiptarët kanë bërë një hap prapa, por ata janë në gjendje të bëjnë dy hapa përpara, për të ndrequr atë që prishën.
Kohët e riparimit të gabimeve janë shpesh herë tepër të frutshme në jetën e popujve. Për kohë të tilla janë më të nevojshëm se kurrë mendjet largpamëse, të pamjegulluara nga interesa të ngushta politike ose vetiake. Për kohë të tilla janë një murtaje e vërtetë spekulantët e të gjitha ngjyrave, klithmat histerike kinse patriotike, justifikimet, vajtimet e ngulçet , karakteristikë e popujve të dobët. Pa përmendur larjet e llogarive mes veti.
A mund të riparohet e keqja që ka ndodhur?
Natyrisht që po. Ajo mund të riparohet ndjeshëm, mjafton një vullnet i mirë i palës shqiptare. Deklarimi i qeverisë së Kosovës për rindërtimin e shtëpive dhe kishave serbe, është një hap i parë serioz kundër së keqes. Por hapi është i pamjaftueshëm. Riparimi duhet të jetë me i thellë. Të zbresë me guxim në themelet e së keqes.
Në këtë rast, në rastin kur shqiptarët do të arrinin të bënin ato dy hapat përpara, hapa që ua këshilloi senatori mik amerikan, mund të thuhet plot gojën se riparimi do të ishte gati i plotë.
Një ëndërr pak e tepruar? Merren me mend buzëqeshjet skeptike në këtë rast. Ato mund të jenë të sinqerta, por ato mund të jenë edhe dashakeqëse. Ka njerëz, që prapa skepticizmit mbulojnë dëshirën e tyre të fshehtë që ta shohin Ballkanin gjithmonë në flakë.
Në Ballkan, ashtu si kudo, e keqja është e riparueshme. Ballkani nuk është pjesë fatalisht e mallkuar e Evropës. Një vizion fatalist për Ballkanin është baraz me një program të pashfaqur mohues kundër tij. Kur popujt e Ballkanit, ata që, të verbur siç janë tani për tani, kujtojnë se bëjnë histori, kur këta popuj pra, të kuptojnë se, në vend të historisë nuk bëjnë veçse një teatër të përgjakshem e pakuptim, shumë gjëra do të ndryshojnë në këtë gadishull.
Të kthehemi te riparimi i plotë në këtë rast. Është apo nuk është i pamundur?
Riparimi do të ishte i mundur nga pala shqiptare nëse ajo, ashtu siç e kuptoi se duhet të rindërtonte shtëpitë e kishat serbe, të kuptonte se ç'ndodhi në të vertetë në Kosovë, në mars të këtij viti.
Që në Kosovë humbën në radhë të parë shqiptarët, kjo është fare e qartë. Por në Kosovë, siç u tha, humbën të gjithë. Ngazëllimi i serbëve nacionalistë për humbjen shqiptare, është fare iluzor. Në një vështrim më të thellë, ata gjithashtu kanë humbur. Zhytja thellë e më thellë në errësirën shoviniste, është fatkeqësi për çdo popull. Në Kosovë humbi idea e mirëkuptimit, e bashkëjetesës. Humbën idetë demokratike, humaniste europiane. Në Kosovë fitoi cinizmi përbuzës i një Evrope të prapambetur raciste, kundër gadishullit të braktisur prej saj.
Sa më shpejt që popujt e Ballkanit perëndimor ta kapin këtë, aq më të aftë do të bëhen ata për t'u emancipuar. Meqënëse shqiptarët kanë qenë në këtë rast në syrin e ciklonit, kjo mundësi emancipuese lidhet në radhë të parë me ta.
Në qoftë se shqiptarët, në procesin e ndërgjegjësimit do të dijnë të rreshtohen me energji në këtë zhdrivillim në Ballkan, në këtë aksion evropian, ata i kanë vërtet shanset për të kapërcyer të keqen.
Është thënë edhe herët e tjera se procesi i europianizimit te gadishullit përkon plotësisht me interesat shqiptare. Evropianizimi është praktikisht zgjidhja e disa prej problemeve jetike të hapësirës shqiptare në Ballkan, ndaj vënia e shqiptarëve në pararojë të këtij procesi është i natyrshëm.
Përsëri një ëndërrim i tepruar? Aspak. Cili popull tjëtër në Ballkan ka dënuar qysh ditën e parë, siç ndodhi në mars 2004, dhunën e njerëzve të vet kundër një populli tjetër? Kanë kaluar gjashtë vjet nga tmerret në Kosovë dhe ende nuk ka asnjë shenjë të dënimit të tyre nga pala fajtore. Ky mosdënim, ka qenë midis të tjerash, një nga shkaqet e mllefit të grumbulluar në Kosovë.
3
Ndër pyetjet që më së shumti bëhen për ato që ndodhin lidhen me adoleshentët. Përse gjithë ai shpërthim i tyre? Përse u manipuluan kaq lehtë ata? Janë pyetje dhe njëkohësisht dëshpërim. Një arsye më shumë për pësimizëm për disa. Për të tjerët, një dukuri e shpjegueshme. Rrjedhimisht, më pak fataliste.
Ata mijëra adoleshentë, me moshë midis 12 e 16 vjeçare sot, gjatë luftës dhe masakrave në Kosovë kanë qenë midis 6 dhe 10 vjeç. Ata kanë qenë dëshmitarë të tmerreve të papërfytyrueshme. Kanë parë prindërit t'u vriten përpara syve, motrat t'u përdhunohen, shtëpitë t'u digjen. Kanë qenë aty, të heshtur e pa të drejtë për gjykim, si shumica e vocrrakëve ballkanas. Eshtë një cen i mbarë njerëzimit : harresa e pranisë së femijëve. Në sytë e tyre kryhen lemerira e , për pranine e tyre, rrallëkush kujtohet. Por ata janë aty, gjykatës pa gojë, por edhe pa mëshirë. Ndaj edhe manipulimi i tyre, në rrethana si ato të Kosoves, ka qene fare i lehtë.
Gjetja e manipulatorëve dhe dënimi i tyre është i domosdoshëm në Kosovë. Cilatdo qofshin shtysat e tyre: mafiozë, agjenturorë, neokomunistë, fetare apo aventurozë, ato shtysa janë thellësisht antishqiptarë. Përzierja e të rriturve, në marshimet paqësore të fëmijeve, e kthimi i tyre në mësymje barbare, është një nga krimet më të rënda sot. Një tjetër dukuri, që sa vete e shpeshtohet, një zakon i shëmtuar dhe burracak, i ndikuar, me sa duket, nga konflikti izraelo-palestinez, është përdorimi i fëmijëve në protestat e të rriturve. Asnjë popull me dinjitet nuk pranon të nxjerrë fëmijët në vijën e parë të rrezikut. Me përçmim dhe urrejtje populli i Kosovës duhet të dënojë e të ndalojë këtë shëmti morale.
Përzierja e fëmijëve në grindjet etnike në Kosovë, ose politike në Shqipëri, bëhet me qëllimin e pabesë për t'i përjetësuar ato. Pas valës së parë të adoleshentëve, provokatorët do të përpiqen, nëse do të lejohen, të manipulojnë valën e dytë, ata fëmijë që gjatë kohës së tmerreve kanë qenë 4-5 vjeç, e që mbajnë mend gjithashtu. Kjo s'duhet të ndodhë kurrsesi.
S'është e rastit që ngjarjet e rënda të marsit nisën me fëmijet, për të përfunduar te kishat. Për të dy rastet kur kujtesa është më e gjatë. Duke i shtyrë fëmijët në një krim, që prek fenë e tjetrit, provokatorët kanë dashur , veç të tjerash, të bëjnë një përçudnim të identitetit të fëmijëve. T'u thonë atyre se, përpara se të jenë shqiptarë, janë fetarë. T'u mbjellin idenë se e keqja në Kosovë, përpara se të vinte nga Serbia diktatoriale shoviniste e neokomuniste, ka ardhur nga kishat serbe. Në këtë menyrë do të shuhej çdo shpresë për pajtim. Sepse regjimet mund të ndërrohen në Beograd, por kishat serbe dihet që nuk do të ndërrohen. Ndaj pajtim, sipas tyre, s'mund të ketë.
Këtij programi makabër: pajtim s'mund të ketë kurrsesi, i kundërvihet krejt epoka që po jetojmë. I kundërvihet fryma demokratike e saj, qytetërimi perëndimor, drejt te cilit gjithë gadishulli po synon, lufta kundër terrorizmit, në të cilën ne jemi bërë pjesëmarrës, gjithë ngrehat evropiane dhe atlantike, së fundi, forca ushtarake kolosale e kësaj aleance, e cila, luftën e parë e të fundit, në gjysmen e dytë të shekullit XX, e bëri pikërisht në Ballkan, në emër të kësaj fryme dhe nën flamurin e saj.
Në këto rrethana është e besueshme që profecia e keqe: pajtim s'mund të ketë, të zëvendësohet nga e kundërta: pajtim do të ketë gjithsesi!
Pajtim me vullnet ose me gjysmë vullneti. Me hir ose me pahir. Pajtimi është i tillë që, edhe në rastin me të keq, në rastin e detyrueshëm, atë të "pahirit", është i përligjur. Është i përligjur qoftë edhe me forcë, në atë mënyrë, siç është e përligjur ndërhyrja brutale për ta ndaluar dikë të vrasë veten. Sepse në fund të fundit, grindja e pafundme në Ballkan nuk ka veçse një emer: vetëvrasje.
4
Ndër pesë popujt e atij që quhet sot Ballkani Perëndimor, dy janë me peshë, për të mirë ose për të keq: serbët dhe shqiptarët. Nga raportet midis tyre varet paqa ose lufta në gadishull.
Ballkani Perëndimor është cepi i fundit i Evropës, që po mbetet ende jashtë kontinentit mëmë. Ai thyen kështu idenë evropiane në të gjitha fushat: demokratike, ekonomike, së fundi, ushtarake.
Jo vetëm kaq. Me prirjen për rifillim të konfliktit, ky Ballkan, dashur pa dashur, rreh të sjellë në Evropë tmerrin e zgjatur të Lindjes së Mesme. Është jashtë çdo dyshimi se kjo nuk do të lejohet. Ndëshkimi do të jetë i rëndë për ata që do të shpallen fajtorë. Dhe të gjitha gjasat janë që të tillët do të kërkohen midis atyre që quhen më me peshë: Serbët, që e provuan një herë ndëshkimin. Ose shqiptarët që ende s'e kanë provuar. Ose të dy bashkë.
Ç'do të bëjnë këta popuj përballë një gjendjeje të tillë? Të presin që mallkimi të bjerë kryesisht mbi tjetrin, pa çka se edhe vetë do të dëmtohen? Me fjalë të tjera, të gëzohet Serbia që Shqipëria t'i humbë të dy sytë, pa çka se edhe ajo mbetet me një sy, siç thuhet në perrallën e moçme, apo të lumturohet Shqipëria gjysmë e verbër ngaqë Serbia verbohet krejt?
Kjo nuk është rrugë drejt së ardhmes, por drejt greminës. Kjo është baraz me emblemën e terroristëve: ne s'duam të jetojmë, por të vdekërojmë.
Ka një kor të tërë mosbesimi ndaj një pajtimi të mundshëm në Ballkanin Perëndimor. Gati-gati po krijohet doktrina e mospajtimit të përjetshëm. Bëhen profeci ogurzeza. Harrohen shembujt e kundërt. Harrohet p.sh. afrimi franko-gjerman. Pas dy luftërash të përgjakshme brenda 30 vjetësh. Harrohet afrimi amerikano-japonez. Me dy bombardime atomike në mes.
Pajtimi, ose fillimi i zbutjes shqiptaro-serbe nuk është i pamundur. Një ditë pas ngjarjeve të trishtueshme të marsit, gadishmëria e qeverisë së Kosovës, për rindërtimin me ngut të shtëpive e të kishave të djegura, ishte baras me një kërkim ndjesë. Një gjest që në Ballkanin tonë, i cili aq shumë mburret për gjeste, mbetet diçka e rrallë. Sepse kërkimi i ndjesës këtu quhet dobësi dhe jo forcë, çka është në të vërtetë.
Ndjesa e munguar serbe për masakrat kundër shqiptarëve mbetet, siç u tha më lart, një nga faktorët kryesore të mosqetësimit në Kosovë. Jo vetëm kaq. Në vend të ndjesës është e kundërta: klithmat për revansh, madje më keq: thirrje për përtëritjen e krimeve. Madje më keq: krenaria për to.
Bashkësia ndërkombetare duhet të shqetësohet për këtë psikozë të rëndë. Popujt që bien në kurthin e revanshit duhet të ndihmohen të dalin prej saj.
Historia e raporteve shqiptaro-serbe është në radhë të parë një kronike e gjatë revanshi. As njëra pale, as tjetra s'janë në gjendje ta shpjegojnë qartë atë qe ka ndodhur. I pengon mosnjohja. Në radhë të parë e vetevetes. Pastaj e tjetrit. I pengon sedra e sëmurë ballkanase. Keqkuptimet tragjike.
Sa kohë u është dashur për të kuptuar se nuk e zhdukin dot njeri-tjetrin. Dhe kur e kanë kuptuar këtë, në vend të kërkojnë rrugët e afrimit, kanë kërkuar zëvendësimin e zhdukjes me gjymtimin.
Popuj të sertë e kryeneçe, herë njëri, herë tjetri kanë qenë të dy në skajim (pozicion) të forcës ose të dobësisë. Pas betejës së Kosovës më 1389 akti i fundit miqësor serbo-shqiptar, për më shumë se katër shekuj serbët janë ndier të poshtëruar prej pranisë gjysmë sunduese shqiptare, (feudale, governatore, pashallare mizore) . Fyerja dhe smira ndaj statusit të fqinjëve shkaktuan dukurinë e njohur të transferimit të urrejtjes antiosmane, kundër shqiptarëve. Pas dhënies së Kosovës shtetit sllav, ky transferim nxiti idenë fatkeqe të revanshit. Por, ndërsa arroganca shqiptare ishte shtrirë në një pjesë të madhe të gadishullit, hakmarrja serbe u dëndësua mbi një copë të hapësirës shqiptare, që mbeti në dorë të saj: Kosovën. Ndaj dhe ishte veçanërisht e padurueshme. Ishte vështirë për një popull të paguante për disa dekada mizoritë e kastave të tij feudale gjysëm otomane të katër shekujve.
Pas çlirimit të Kosovës me 1999, zgjimi i refleksit të revanshit , këtë herë të një pjese të shqiptarëve, ishte po aq fatkeq sa ai i serbëve. Historia po përsëritej në mënyrë dramatike. Këtë herë ishin një grusht serbësh të Kosovës, që duhej të paguanin brenda disa vjetësh, për krimet e një shteti të tërë kriminel gjatë disa dekadash.
Këto revanshe, si ai serb në fillim të shekullit, si ai shqiptar, në mbarim të tij ishin, ashtu si gjithë revanshet, në thelbin e tyre: burracake. Është kjo arsyeja, me sa duket, që të dy palët , si të kenë rënë në një marrëveshje të heshtur, mezi flasin per to.Ballkanasit janë mësuar të durojnë shumë sharje dhe nofka. Por ka një cilësim që s'e durojnë dot: t'i quash burracake.
E pra, në ardhtë koha që të kenë guximin të thonë: ne ishim burracake kur klithnim për revansh, e trima jemi tani që thërrasim paqen, të gjithë do të besojnë se kemi kapërcyer një hap të madh.
Janë të gjitha shenjat që pala shqiptare po e kupton e para se revanshi i saj jo vetëm është i dëmshëm për atë vetë , por edhe i pamundur. I pamundur sepse për t'u barazuar në dhunë, me fjalë të tjera, për t'u hakmarrë, asaj do t'i duheshin disa dhjetëra vite. E këto vite, përpara se të shkatërronin palën tjetër, do t'i rrokullisnin shqiptarët vetë në humnerë.
Prishtina dhe Tirana, me sa duket, e ka kuptuar tashmë këtë gjë. Beogradi është ende pas.
5
Ç'do të bëhet me Kosovën?
Kjo pyetje, e bërë midis vorbullës së ngjarjeve, kaosit informativ, deklaratave kundërthënëse, rezolutës 1244, emocioneve, histerisë, panikut, mund të duket tepër bezdisëse.
E njëjta pyetje, e bërë në një zonë më të kthjellët të mendimit, atje ku nuk arrin rrebeshi e zhurmat e kota të botës, ngjan më i thjeshtë:
Është një popull në Ballkan, pra në Evropë, prej 2 milionë njerëzish (popull me shtat mesatar për përmasat ballkanike), që kërkon atë që gëzojnë gjithë popujt e tjerë të kontinentit: lirinë, thënë ndryshe, pavarësinë e vet. Është dhe një rezolutë me numrin 12 44, interpretimi i vështirë i së cilës, herë duket se ia pranon lirinë, e herë jo.
Çdo gjë mund të ndodhë në këtë botë, por që një rezolutë të mbajë peng lirinë e një populli është vështirë të besohet. Jemi përpara një nyje, si ato që tregoheshin në antikitet. Një popull dhe një rezolutë janë ballë për ballë. Ose populli duhet të ndryshojë, të pranojë që, për hir të rezolutës të heqë dorë nga liria, gjë që është e pabesueshme. Ose rezoluta të qartësohet. Qartësim do të thotë pranimi i lirisë së Kosovës. E kundërta, do të ishte katastrofë.
Asnjëherë gjer më sot në historinë e Ballkanit nuk ka ndodhur që një popull të jetë vënë nën sundimin e një tjetri. Është e papranueshme, por është para së gjithash e pamundur.
Në kushte të tilla, shpallja haptas e të drejtës më sublime që njeh qytetërimi njerëzor, liria e një populli, nuk duhet të vihej në dyshim. Mëdyshja për ta shpallur atë ka qenë, me sa dukej, fyerja më e madhe për shqiptarët. Dhe ndoshta shtysa e parë e rebelimit të tyre vetëvrasës.
Veç kësaj, kjo mëdyshje, si një thikë klasike me dy presa, ka nxitur ëndërrat e marra të shovinistëve serbë, për robërimin e ri të Kosovës.
Të gjithë e dimë, të gjithë pranojmë se liria e Kosovës nuk është pa probleme. Se ka një sërë çështjesh për t'u zgjidhur. Se ka një sërë kushtesh për t'u vënë. Se pala shqiptare do të ketë detyrime për ate liri. Se do të ketë përgjim , arbitrazh. Së fundi, do të ketë ushtri të huaj, që ta detyrojë të mbajë mbajtjen e premtimeve.
Vështirë të gjenden shqiptare normale që nuk e kuptojnë këtë. Unanimisht shqiptarët kanë pranuar administratën e huaj, ushtritë e huaja, arbitrazhin e huaj. Për pesë vjet ata kanë qenë miqësore me ta. Dhe prapë vazhdojnë të jenë. Nuk është aq e shpeshtë një gjë e tillë, sidomos po të shohim ç'ndodh gjetkë, kur jo pas pesë vitesh, por pas pesë orësh, ka nisur keqkuptimi dhe goditja e çlirimtarëve.
Paqa pesëvjeçare me administratën dhe ushtritë e huaja duhej të ishte çmuar më fort. Për fat të keq, disa herë ka ndodhur e kundërta. Pakënaqësi e vazhdueshme ndaj shqiptarëve, mohim i kalvarit të tyre, provokime, kërcënime, fyerje. E megjithatë, deklarimi i shumicës shqiptare ishte i qartë: asgjë nuk e justifikonte dhunën.
Kjo shumicë e pranoi gabimin e 17 marsit. Me këtë pranim gabimi kurrsesi nuk duhet të abuzohet. Pranimi i gabimit vetëm një ditë më pas, është në nderin e shqiptarëve të Kosovës. Ai s'është dobësi, përkundrazi, është gjest trimërie e qytetërimi i rrallë në Ballkanin e sotëm.
Pala serbe, tani për tani, nuk jep shenja të tilla. Por pala tjetër, sidomos ajo e administratës ndërkombëtare besohet që ka mjaft për të rishikuar.
Nje arbitrazh i huaj, në një vend ku dy kombet, që sapo kanë dalë nga kacafytja, duhet të jetojnë bashkë, nuk është i lehtë. Parimi i pare absolut që arbitrazhi të funksionojë është: paanësia. Në çastin kur paanësia cënohet, arbitrazhi vihet në dyshim.
Sipas shtypit dhe opinionit në Kosovë janë të gjitha gjasat që paanësia është cënuar, në dëm të shqiptarëve. Në qoftë se kjo vërtetohet, ndër shkaqet kryesorë janë pa dyshim dy: E para, një farë pendimi për bombardimin e Jugosllavisë. E dyta, ndikimi i valës së racizmit antishqiptar, vale që, fatkeqësisht, është përhapur vitet e fundit në Evropë.
Pendimi për bombardimet do të sillte ndiesinë e kompesimit. Kurse racizmi antishqiptar, do të zgjonte të disa nga nëpunësit ndërkombëtare reflekset kolonialiste, të padurueshme për këdo, por sidomos për ballkanasit. (Mllefi kundër popujve të goditur nje herë, si rasti i hebrejve, është një nga njollat më të zeza të njerëzimit, njollë e pashpjeguar ende plotësisht).
Shtypi në Kosovë prej kohësh ankohet për ftohtësi e shpërfillje të ndërkombëtarëve ndaj shqiptarëve. Kjo, nëse është e vërtetë, mund të shpjegohet nga vetë përbërja e OKB-së. Një pjesë e saj, sidomos vendet e botës së tretë, kanë qenë tepër të lidhura me Jugosllavinë titiste, rrjedhimisht të ftohta me Shqipërinë e vetmuar. Në sfond të kësaj shpërfilljeje, gjithmonë sipas shtypit vendës, vëmendja ndaj pakicës serbe, vëmendje e drejtë dhe e përligjur plotësisht, ka raste që kthehet në shfaqje teatrale acaruese për shqiptarët. Lazdrimi i serbëve nuk do të ishte ndonjë e keqe në vetvete sikur te mos interpretohej prej tyre si miratim i antishqiptarizmit agresiv.
Në sfond të problemeve të rënda ekonomike, gjithmonë sipas shtypit, provokimet, qofte nga nacionalistët e Beogradit, qoftë nga të tjerët, janë bërë të përditshme në Kosovë. Është acaruese të vihet në dyshim mbytja a fëmijëve të ndjekur nga qentë. Është fyese të shikosh komandantin shqiptar të TMK-së, për të tretën herë të lidhur me pranga nëpër aeroportet ndërkombëtare, ngaqë Beogradi e kërkon këtë. Natyrisht që pas çdo keqkuptimi gjenerali shqiptar lirohet dhe është prapë komandant i trupave të Kosovës, por fyerja mbetet. Është e rëndë, në qoftë se është e vertetë, që, gjatë arrestimeve të sotme të shqiptarëve të dyshuar për diçka, të dëgjohen, midis atyre që i hedhin prangat fjalë serbisht. Është e hidhur, gjithmonë nese është e vërtetë, se me 24 mars të këtij viti, ushtarakët francezë, me përbuzje refuzuan të merrnin lulet e dhuruara nga fëmijët shqiptarë. E kështu me radhë, e kështu çdo ditë...
Të gjitha këto natyrisht që s'duhet të kthehen në një cisternë të mbushur me mëri. As ne llogari të zymta: na kanë punuar këtë, u kemi punuar atë, na kanë kaq borxh e u kemi aq etj.,etj. Borxhet e vdekjes është vështirë të shlyhen prej jetës.
Nuk është ky misioni që pritet prej gadishullit të parë të qytetërimit. Popujt misionarë janë tepër të rrallë në botë. Në Ballkan misionarizmi është një ëndërr që ka dështuar me turp. Shqipëria komuniste e Hoxhes u bë gazi i botës, me misionin e saj qesharak të mbrojtjes së marksizëm-leninizmit në shkallë planetare. Jo më pak për të qeshur jane dukur me "misionet" e tyre Greqia, Serbia apo Maqedonia gligoroviane.
Në Ballkan as ka e as mund të ketë popuj me mision. Rrethanat historike mund të sjellin ndërkaq që të ketë ngreha (struktura) të tilla dy palëshe ose shumë palëshe. Një ngrehë e tille sot, me mision të përbashkët sjelljen e paqes në Ballkan mund të shpresohet, sado paradoksale që të duket, midis "vëllezërve armiq" (les freres énemies) shqiptareve dhe serbëve.
Tani për tani vizioni i shumicës së shqiptarëve për Kosovën i afrohet më shumë atij ndërkombëtar: Një Kosovë e pandarë, e të dy etnive, që prej shekujsh kanë jetuar në të. Kosovë e pavarur, vend amë për të dy palët. Një Kosovë natyrale me shqiptarët e vet, e po aq natyrale me serbët. Me kishat ortodokse të serbëve e me kishat katolike të shqiptarëve, me xhamitë e shqiptarëve e me xhamitë, me të rralla, të sllavëve.
Një Kosovë e tillë nuk është një sajesë artificiale. E përçudur, e gjymtuar do të ishte Kosova e ndarë. Ëndrra e Millosheviçit për një Kosovë pa shqiptarë, e pamë si përfundoi. Një Kosovë pa serbë është gjithashtu e pamundur. Ndaj gjithsesi do të kërkohet Kosova e mundshme.
Një Kosovë e tillë, përveç që do te jetë e natyrshme, do të jetë më e begatë dhe, kryesorja, më e mbrojtur nga e keqja. E kundërta e saj, Kosova e coptuar, plot xhepa e anklava, s'mund të jetë veç Kosova e kurtheve dhe e rreziqeve pafund.
Zbutja shqiptaro-serbe mund të ndikojë në këtë kah. Në qofte se një mision i përbashkët serbo-shqiptar mund të ekzistonte, arsyeja e të qenit të tij mund të ishte veç paqtimi në gadishull.
Siç u tha në krye të kësaj sprove, këta janë popujt me peshë në Ballkanin perëndimor. Thënë ndryshe, më të rëndësishmit. Është koha që bashkësia ndërkombëtare të familjarizohet me këtë ide. E, në bazë të saj të rivleresojë gjendjen në rajon. Përveç shtatit, popujt e marrin ose e humbin peshën e vet nga ato që bëjnë. Nuk janë mizoritë, as ëndrrat donkishoteske, që ua shtojnë atë. Jane të tjera vlera.
Për këtë është i domosdoshëm ndërgjegjësimi. Të jesh i rëndësishëm, do të thotë të veprosh në mënyrë të tillë. E që të veprosh në mënyrë të rëndësishme, do të thotë: të mendosh ashtu.
Shekulli
__________________
It takes just as much courage to express your love when it's right, as it does to walk away when it's wrong.
Denonco këtë mesazh tek moderatorët | IP: e regjistruar
|
23 Mars 2004 12:31
Forumi Horizont > Media dhe Politika > Politika Shqiptare > Ceshtja kosovare dhe me gjere > C`po ndodh ne Kosove?
