Tulipani
< ArtHolic >
Regjistruar: 11/01/2007
Vendbanimi: Secret Garden
Mesazhe: 4717
|
Ne shqiptaret, as demokrate e as liberale ?!
Po sjell nje pjese te nje editoriali te sotem ne gazeten Shqip te Mustafa Nanos, qe si gjithmone e si pak te tjere gjen menyren me inteligjente e te mprehte per ti pare gjerat ne shoqerine e sotme shqiptare.
Sipas tij me te drejte, zgjedhje te lira e te ndershme te na ndihmonin per te mos e braktisur perfundimisht endrren e nje demokracie liberale ...
Por une them, ne fund te fundit a e meritojme vertete te kemi nje shtet demokratik e liberal? A e meritojme keto qe po pretendojme kur nuk kemi marre mundimin as me te vogel per te qene as demokrate e as liberale?
Demokracia jo liberale dhe rasti shqiptar nga M.Nano
Demokracia liberale është në vështirësi - ky është përfundimi ku ka arritur Fareed Zakaria, në një libër të tijin, ku, bash për ta theksuar e ulëritur këtë alarm, nuk nguron të flasë qysh në titull për demokracinë jo liberale (illiberal democracy është një term i shpikur prej tij), me fjalë të tjera, për atë sistem qeverisjeje, në të cilin pushteti i dalë nga zgjedhjet nuk do tia dijë për liritë civile, për të drejtat e njeriut, për rregullat e lojës politike e të lojës në tregun e lirë, për rregullimin ligjor e kushtetues të veprimtarisë së vet; me fjalë të tjera akoma, demokracia jo liberale është ai sistem qeverisjeje, në të cilin pushteti i dalë nga një palë zgjedhje dosido i jep të drejtën vetes për të qëndruar mbi ligjet e mbi gjithçka tjetër. Është ky rasti i Shqipërisë? Absolutisht po. Është aq e vërtetë kjo, sa të duket se Zakaria, teksa është ulur për të shkruar librin e vet ka patur në mendje vetëm modelin shqiptar, ska gjë se në fakt, në tentativën për të ilustruar tezën e vet me shembuj e ilustrime të botës së sotme, ai i referohet Shqipërisë shumë rrallë.
Si i bëhet? Duhet të heqim dorë nga shpresa për të ndërtuar demokracinë liberale? Duhet të dorëzohemi përballë një pushteti, i cili qasjen jo liberale e ka të nakatosur frikshëm me nepsin për ta plaçkitur këtë vend e për të vjedhur pasurinë publike? Duhet ta lëmë këtë vend në dorë të një bande, që nuk ka të ndalur në tamahun për tu pasuruar me çdo kusht e me çdo çmim (Gërdeci na tregon se dhe jetët njerëzore janë një hiç përballë këtij tamahu)?
Personalisht, nuk jetoj shumë me idenë e demokracisë liberale në vështirësi; aq më pak jetoj me idenë e demokracisë së pamundur liberale në vende si Shqipëria. Përkundrazi, unë jetoj thjesht me idenë se demokracia liberale është gjithsesi një lojë e një sfidë e vështirë, e rrjedhimisht, jetoj me idenë se kjo lojë mund të fitohet e se kjo sfidë mund të mposhtet duke mbetur në vijimësi e gjithë kohën një lojë për tu fituar e një sfidë për tu mundur. Demokracia liberale është një sistem qeverisjeje, që - edhe kur parimet, mbi të cilat ngrihet e nga të cilat frymëzohet, pranohen prej të gjithëve - nga njëra anë nuk mund të përsoset kurrë (a mund të përsoset vallë, fjala vjen, një sistem drejtësie?), e nga ana tjetër vuan pa fund "natyrën esencialisht të keqe" të njerëzve, të cilëve, edhe pse janë fiziologjikisht të korruptueshëm, mëkatarë e plot vese, "u është besuar" të mbajnë frerët e sistemit e ta bëjnë këtë (demokracinë liberale pra) një sistem punëmadh në të mirë të të gjithëve e kundër askujt.
Le ti ikim teorisë së rëndë e mezi të tretshme e le të zhvendosemi në një terren praktik. Nga duhet tia fillojmë për të mos e lënë shpresën për pakëz demokraci liberale të vdesë përpara syve tanë? Ne, së bashku me vende e shoqëri të tjera, e në ndryshim nga ajo pjesë e botës, ku demokracia liberale - pavarësisht borive të alarmit, të cilave u bie me të drejtë Fareed Zakaria - ka triumfuar në mënyrë të pakthyeshme, e ku demokracia ka pasuar liberalizmin, duhet tia fillojmë me demokracinë për të vijuar më pas me merakun për praktikat liberale; më saktë, duhet tia fillojmë me zgjedhjet e lira e të ndershme, të cilat janë fillimi i fillimit të demokracisë. Nuk dua të them me këtë që praktikat liberale duhet ti lëmë pas dore. Jo, dua të them se në radhën e gjërave, demokracia është e para, e liberalizmi është i dyti, gjë që afërmendsh nuk na pengon të merremi me të dyja këto sfida. Dua të them gjithashtu, se liberalizmi (me të cilin në këtë kontekst nuk është gabim të kuptohet shteti i së drejtës) është një objektiv më i mundimshëm e më afatgjatë se sa demokracia.
Prej sa më sipër, buron dhe përparësia nr.1 e shoqërisë shqiptare. Kjo përparësi pra ka një emër: zgjedhjet e lira e të ndershme. Pa u marrë seriozisht me këtë gjë, pa qenë mendjefjetur se zgjedhjet e lira e të ndershme janë shndërruar më në fund në një procedurë rutinore, do të ishte mendjelehtësi e padurueshme të tentonim arritjen e objektivave të tjerë madhorë që kanë të bëjnë me shtetin e së drejtës. Kjo është një arsye më tepër, që na bind mbi panevojshmërinë e kotësinë e reformave të ndërmarra e të reformave që priten të ndërmerren në kuadër të shëndoshjes së botës institucionale, të cilat - kuptohet, formalisht - janë reforma të natyrës liberale.
Artikulli i plote
__________________
"Sono gli altri le strade, io sono una piazza, non porto in nessun posto, io sono un posto"
Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar
|
21 Maj 2008 13:38
Forumi Horizont > Media dhe Politika > Politika Shqiptare > Ne shqiptaret, as demokrate e as liberale ?!
