Regjistruar: 10/05/2003
Vendbanimi: Shqipėri
Mesazhe: 190

Sot me ra ne sy nje fakt interesant teksa po lexoja nje artikull te publicistit Nexhmedin Spahiu.
sipas tij situata e ndere politike sic ishte periudha e regjimit komunist ne shqiperi, ku talenti i mirefillte u shfaros dhe u percundua ka qene terreni me i mire per lulezimin e nje lulje te vyer ne letersine shqiptare sic ishte Kadarea. Vertet ai gezoi perkrahjen e udheheqjes per kenget qe i thuri Enver Hoxhes ne veprat e tij duke ja veshur keto personazheve mitike po dhe ne menyre shume finoke duke dale hapur ne pershkrimin real te tij ne karakteret negative, por megjithate ja dhe fjalet e Nexhmedin Spahiut mbi kete fenomen.

".... Regjimi enverist ka mundur t'i lejoje vetes luks qe te mbaje nje Kadare per t'i qetesuar shpirterat e botes demokratike, por nuk ka mundur t'i lejoje vetes lulezimin e dhjetera Kadareve, sepse kjo do te thoshte fund i totalitarizmit. Kush mund te garantoje se ndonje tjeter qe s'ka arritur te botoje as poezine e pare nuk do te behej novelisti i pare shqiptar? Shtrohet pyetja, prej sa kokave te intelektualeve potenciale eshte ndertuar piedestali ne te cilin qendron tani Kadare? Sepse sa me lart eshte ngritur Kadare aq me shume koka eshte dashur te bijne, dhe ate pikerisht te atyre qe e kane percjellur Kadarene ne kete piedestal...."

une s'mund te bej asnje vleresim personal ne kete mes pasi nuk kam asnje autoritet te ve ne dyshim gjenialitetin e Kadarese, por nga ana tjeter per sa kohe historia do te rendoje dyshimin e madh mbi keto figura te padiskutueshme (analoge ne letersine angleze mes Shekspirit dhe Kristofer Marlou i cili mendohet te jete vrare i ri si opozitar i politikes ne fuqi) ne fund sdo te mbetet vec nje pikepyetje e madhe qe do ti sfidoje keta kolose me nje fantazme te padukshme. Sa i lumtur mund te jesh kur mendon qe ke arritur majat, dhe asgje tjeter svjen pasketaj?

gjithe te mirat

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 18/12/2002
Vendbanimi: Venezia
Mesazhe: 569

Ne fakt shpesh degjohet nga mediokret mendime te tilla mbi Kadarene apo mbi keto tjeter qe arrin te notoje siper te tjereve.

Ata dhjetera, qindra apo mijera koka mbi te cilat qenka ngritur piedestali i Kadarese mendoj se nuk ka te beje fare me gjenialitetin e tij. Sepse nje nga romanet me te sukseshme te Kadarese ka qene Gjenerali i Ushtrise se Vdekur roman ky i shkruar ne kohen kur askush nuk e njihte ate si fenomen. Romani i Kadarese "Qyteti pa Reklama" eshte botuar vetem ne vitet 2000 sepse ne ate kohe nuk i eshte pranuar per botim. Te kapemi me Kadarene ne ate kohe duhet te kapemi me tere letersine shqiptare te atyre 50 vjeteve. Cdo shkrimtar i asaj kohe ka bere kompromise per te botuar. Kjo nuk do te thote se ne keto vite nuk eshte bere art. Sa per talentet qe humben ata mund te ishin apo mund te mos ishin po aq te medhej. kete gje ne nuk mund ta dime kurre. Por te fajesojme Kadarene per dicka te tille me duket thjeshte se eshte nje inat kafenesh qe edhe vete ai qe i ka shkruar nuk e di se sa i beson. Po te nisemi sipas kesaj llogjike atehere edhe Sander Prosi duhet te quhet kelysh i pushtetit sepse ka luajtur nje apo disa filma ne rolin e ndonje komandanti partizan. Apo duhet denuar Abduzzahim Buza se ka pikturuar tabllo ku dukej edhe shenja e komunistit apo akoma me tej Skulptori i famshem Odhise Paskali u dashka mbuluar me balte ne kulturen shqiptare sepse ka realizuar skulpturen e Enverit, packa se eshte po ai qe ka bashkepunuar ne skulpturen e Skenderbeut ne shesh te Tiranes apo skulpturen e famshme "i urituri".


Ndaj do u thoja mediokreve qe ne vend qe te rremojne neper vargjet e shkruara ne nje periudhe te caktuar te marrin pak njohuri mbi kulturen e vertete shqiptare.

__________________
Mendjet e mėdha diskutojnė ide, mesataret ngjarje, te voglat njerėz...

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 31/07/2003
Vendbanimi: Tirane
Mesazhe: 1

mendoj se Ismail Kadareje si nje shkrimtar dhe nje poet eshte mjaft i arrire , Jo per pikpamje vetiake por , duke e pare ne nje kend veshtrim me te gjere do te shohim vlerat e arrira te vepres te tij .Duke marre para sysh vepren e tij dhe periudhen te cilen ai ka shkruajtur menyra e tij alegorike dhe teper simbolike, perdorimi i miteve per te shperhur diktaturen aktuale ,Shfrytezimi i figures mitike e ka bere Kadaren te trajtoje tema te niveli Dantesk ,Shekspirian dhe Eskilan .Disa nga veprat e tij qe denoncojne diktaturen ne pushtet jane :"Pallati i enderrave","Qorfermani" botime teper kurajoze ne ate periudhe ,duke duke perdorur simboliken ai shpreh hirarshine e pushtetit dhe demaskon ne nje menyre sa indirekte dhe direkte .nje tjeter vecori e ketij shkrimtari eshte pasqyrimi vlerave te verteta te popullit shqiptar ,n.q.s kemi parasysh librin e tij Eskili ,ky humbes i madh " ku kemi nje krahasim teper sinjifikativ te Kanunit te Lek Dukagjinit dhe mitologjise greke .megjithate te keto qe thame jane shum pak per vepren e tij sepse te dikutosh mbi vepren e tij nuk mjafton thjesht nje korresponence forumi por duhet nje pune e gjate kerkuese qe te jep nje kenaqesi te te vecante .Kjo mund te jete pergjigjja ime ,mund te jete dhe e gabuar por hera e pare qe shkruaj ne kete forum .Mirupafshim.

__________________
quhem Eva dhe jam perkthyse e gjuhes frenge dhe asaj italiane

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 07/01/2004
Vendbanimi: itali
Mesazhe: 17

E kam lexuar mire Kadarene e ndoshta me mungojne vetem shkrimet e tij te fundit. Veren qe shkoi lexova edhe "Qyteti pa reklama", liber ky i ndaluar si shume te tjere te autorit. Por me lind nje pyetje te ciles ju mund ti jepni nje pergjigje.
A eshte me te vertete Kadare nje gjeni? Nqs po, ku?
Shume ngaterrojne fakti qe ai eshte me pjellori, me i lexuari, me i perkthyeri me zotesine e nje shkrimtari.

Ku qendron zotesia e tij?

Ne poezi?
Me duket se jo. Poezia e Kadarese eshte shume e "vjeter". Ai ka nje forme poezie te trajtuar qe ne Epin e Gilgameshit. Pra eshte dicka e sterkonsumuar. Vetem alegorine eshte i zoti te perdore. Apo duhet te kenaqemi se ai di te beje rrime?! Poezia eshte forma me madhore e te shprehurit te njeriut. Ajo duhet te jete e lirshme, e pa menduar, e vecante, rrenqethse. Poezia e bukur me 2 rreshta te trondit. Mjeda eshte mjeshter i sonetit. Lazgush Poradeci ka pershkrimet me fantastike. E s'po zgjatem ne Lorka, Rembo e Neruda.

Ndoshta ne Proze?
Ku shkelqen Kadareja, ne pershkrimet e natyres, vendeve, personave? A ka Kadare nje personazh qe te mbet ne mendje? Nje madam Bovari, nje Aureljano Buendia, nje lojtar bixhozi, nje lojtar shahu, qofte edhe nje Tom Sojer a lypsi apo malsorja e Migjenit, qe vijne sigurisht nga dora e nje gjeniu.
Nuk mund te them se ekziston nje zhander i prozes ku ai shkelqen. Nuk mbaj mend as pershkrime ambjentesh qe te me kene lene pa mend. As djonje fantazi marramendse si te shkrimtarve amerikano-jugore, as momente ku te luhet me psiken shoqerore si te Goethe. Humor si te Twein-it, novela te Zweik-ut, tregime te Mopasan etj etj etj etj.

I jap disa merita. Ka nje personazh "te pergjithshem" qe mund te jete populli ose tradita e popullit (te Prilli i thyer, ura me 3 harqe, kshtjella, dosja h, emblema e dikurshme etj.) kur ai trajton shpesh malsorin si personazh e si tradite komtare. Edhe pse eposin e kane shkruar te tjere para tij pra s'eshte shpikje e tij.
Ka elemente antikomuniste te Kronika, dimri, shkaba, perbindshi, dhe jam krejt i bindur se eshte nje antikomunist i forte, por keta nuk do ta bejne disident sepse e ka dashte shume veten. Disidenti don me shume idene, mendimin e lire sesa veten e vet. Disidenti preferon te arratiset ose te perfundoje ne burg sesa te beje kompromis.

Shpresoj te kem kene i kjarte. Per cdo pakjartsi me pytni mue para se me nxjerre ndonji perfundim, ndoshta te gabuem.

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 08/07/2003
Vendbanimi: *$*$*
Mesazhe: 958

Citim:

---

Po citoj ato që tha Tonia
Sepse sa me lart eshte ngritur Kadare aq me shume koka eshte dashur te bijne, dhe ate pikerisht te atyre qe e kane percjellur Kadarene ne kete piedestal...."

---

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 07/01/2004
Vendbanimi: itali
Mesazhe: 17

Ndoshta e futa mesazhin e mesiperm ne nentemen e gabuar. Por ngaqe pashe te shkruar shume vlersime mbi Ismail Kadarene thashe se isha ne vendin e duhur. Pikerisht ne vendin ku po i behej analiza vepres se tij.

Besoj se sejcili prej nesh, qe natyrisht e ka lexuar I.K., mund te japin nje mendim ne lidhje me shkrimet e tia. Nqs i bejme nje analize letrare mund te dalim ne ndonje perfundim tjeter pervec "me pelqen, s'me pelqen", "i bukur, i keq", "shkrimter i madh, shkrimtar i vogel".
Prandaj kerkoj prej antareve arsyet e te thirrunit gjeni.

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 21/06/2003
Vendbanimi: New-York
Mesazhe: 817

JU PERGEZOJ MEFISTO.

SEC ME VJEN NE MENDJE...
ME KA CUDITUR KADAREJA VITE ME PARE KUR EMRIN GJENI NUK JA ATRIBONTE NJE SHKRIMTARI, POR TRE SHKRIMTAR TE MARE SE BASHKU:
AT FISHTA, FAIK KONICA, MIGJENI. E GJITHMONE NE MENDJEN TIME PYESJA KADARENEO PSE MORE KADARE 3=1? DHE PO ASHTU ME MENDJEN TIME I
PERGJIGJESHA KADARESE: HMMMM MORE I PA DREJTE, SI GJITHMON HAK-
NGRENES:SIGURISHT JE DUKE I HAPUR RRUGE VEHTES QE TI DHE VETEM TI TE JESH 1=3!!!.
JANIS RICOS (POETI KOMUNIST NGA GREQIA) U CENSURUA DEEERI VONE TE HYNTE NE SHQIPERI,SA ISHTE ENVERI FAMEKEQI I GJALLE, EDHE KADAREJA
ISHTE GJALLE, MADJE SHUME, SHUME E PER CESHTJE SHKRIMTARESH SHPESH NE MENDJEN TIME I VINJA NJE EMER ENVER ISMAIL KADARE HOXHA!
KUR FITOI "AMNISTINE'' JANIS RICOS, I LEXOVA POEZITE E TIJ, VURA RE NJE GJELAGJIATURE NE STIL! NUK E DI KUSH NGA KETA TE DY ESHTE ME I VJETER :RICOS APO KADARE. POR NJE GJE E DI ME SIGURI: RICOS NUK E CENSUROI KADARENE NE GREQI.
NUK MENDOJ SE NUK ESHTE NE KUFITE E GJENIUT POR, PER TE TJERAT NUK KA DET QE E LANE SA TE JETE JETA JETE.

MIRUPAFSHIM.

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 07/01/2004
Vendbanimi: itali
Mesazhe: 17

Qe edhe Kadareja ka gjynahet e veta per kete nuk ka dyshim. Me ka lene shume shije te keqe ne goje "Ardhja e Migjenit ne letersine shqipe". Ai e mban veten per shkrimtar, por si eshte e mundur qe ne ate liber nuk arrin te komentoje shkrimet e Migjenit? I ben vetm nje historik, pershkron jeten e tij por asnje kritike apo vlersim si shkrimtari shkrimtarit. Nganjehere them me mire qe nuk i ka bere koment se kushedi cdo kishte thene.
Por nuk me interreson fort politika e tij. Une dua ta shof vetem ne prizmin e shkrimtarit/poetit Kadare. Edhe ne nje gazete ndesha nje editorial te tijin per emigracionin. E kishte shkruar si nje pioner i xhaxhit enver. Nuk ishte ajo qe njeriu pret prej tij. Edhe nga ana gazetareske ishte krejt i dobet. Une nuk e kuptoj se cfare i ka ndollur. E pra tani i ka te gjitha konditat per tu shprehur i lire. Ai per kete u kthye nga Parisi, per te rigjetur frymezimin. Te pakten keshtu pati deklaruar.
Megjithate une shpresoj qe ai te shkruaje me te vertete dicka shume te bukur, pasionale, te vecante, te thelle.

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 20/07/2003
Vendbanimi: usa
Mesazhe: 2047

"Me shume nga kushdo nga shtetasit shqipetare, per 2 korrikun 1990 , foli dhe shkruajti Ismail Kadareja. Fantazite e tij per shtjellimin e ngjarjes se qershor-korrikut do t'i kishte zili edhe Zhyl Verni. Por shtjellimi i 2 Korrikut prej tij, nuk ia rriti vlerat, madje nje opinion i gjere vuri edhe pikepyetjet edhe pikcuditset e veta rreth figures se tij........ KOntaktin e pare e kam pasurne korrik 1977 , dhe si hetues qe isha errdi te bente nje denoncim se sipas tij i kishte humbur ceku qe vinte nga evropa dhe ZElanda e RE , po qe mendonte tia kishin vjedhur ne Shqiperi. Dhe konkretisht akuzonte Dritero Agollin_Kryetarin e Lidhjes se Shkrimtareve. por pas disa hetimeve ishte vetem nje keqkuptim........ .... Cdo rresht i kronikes se Kadarese, nuk ben gje tjeter, vecse i zvogelon permasat e tij. Shihni se deri ku arrin, mjerimi kaderjan: "Ne Malin me Gropa" njerezit kerkonin kufomat e te zhdukurve..." mendime menstruoze te tilla shkruajne vetem delirantet. Tani pas 10-13 vjetesh, gjithsecili e ka kuptuar se sa absurde jan trillimet. por, sigurisht qe kadereja kur i solli nga parisi keto trillime, njerezit ende u besonin. Sidomos tek prinderit, motrat, vellezerit qe u kishin ikur familjaret nepermjet ambasadave dhe ende nuk kishin komunikuar me njeri -tjetrin. Sot fjalet e Kadarese se njerezit kerkonin kufomat e te vdekurve, tingellojne sa qesharake aq edhe shperfillese per rolin qe mori persiper........ ....Sipas rrefimit qe beri zonja S. antipatia dhe xhelozia e Ismail Kadarese ndaj Dritero Agollit, eshte pasqyruar edhe ne nje emisionte posacem ne nje kanal televiziv francez, mbasi Kadareja braktisi atdheun. Ne ate emision ku flitej per Kadarene , eshte nxjerre duke punuar token me paramende Dritero Agolli, per te treguar sipas skenaristit te emisionit, se ja kush kishte qene Kryetari i Lidhjes se Shkrimtareve ne Shqiperi, ku Kadareja kishte qene anetar i thjeshte. Qellimi i kesaj ekspozeje ne nje kanal televiziv francez ku ai popull, sigurisht nuk e njeh ne thellesi te madhin Dritero Agollin....... ..... Ndersa ne "zerin e Amerikes" ne oren 18:15 te dates 2 prill 1991, meqenese populli votoi per PPsh, Kadareja e quajti me fyerje"popull analfabet dhe injorant shqipetar.." Percaktimi i tij si "politikan oborresh" merr trajta me domethenese...... .......Per kadarene ekzistojne tre dosje: nje e nivelit federativ prane sherbimit te kunderzbulimit ne Beograd dhe dy dosje te tjera gati identike, njera ne shkup e tjetra ne prishtine dhe te gjitha materialet informative, direktivat, kombinimet dhe te dhenat e tjera nga kjo sfere kembeheshin dhe qarkullonin sipas sistemit dhe metode qe praktikohejne analet e sherbimit sekret. Kadareja ka dosje te vecante edhe ne Paris. Me siguri se dosje i ka formuar paraprakisht edhe sigurimi i Enverit ne Tirane, por kete duhet ta thone te tjeret......dmth nje agjent sekret i KGB_se dhe UDB-se.............Me gjithe sa cituam me siper dhe sa nuk kemi thene, Ismail Kadareja mbetet shkrimtar i madh. Por, ne jo pak veprime, mendime dhe shkrime te tij, ai shpesh here del antipod i vetvetes dhe pse jo dhe konfliktual Pikerisht kur nga kjo kategori subjektesh shfaqen ne vetvete jo rralle here ne konflikt me madheshtine e tyre, eshte mjaft domethenese shprehja e madhe: " Edhe engjelli edhe djalli, jan sebashku te i gjalli"........

Te rralle jan njerez te ndershem qe kan poziten e Kadarese, te cilen e fitojne me veprimet e tyre jo keqberese e manipulative,jo si i madhi Gjeni.....

__________________
.......tY Te kerKoJ nE shPreSeN tImE tE HumBuR dHe ne agImE nje DiTe Pa tY...Te pRes tE viSh tEk Une .......

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 20/07/2003
Vendbanimi: usa
Mesazhe: 2047

EDHE ELSIE SI PIPA NE DISA GJYKIME PER KADARENE





Nga Skifter Kellici, Boston



Ne nje artikull, te botuar para disa ditesh ne faqet e kesaj gazete,nxorem ne pah kundertite e dukshme te studiuesit,Arshi Pipa, ne analizen qe i ben ai vepres se shkrimtarin tone te madh,Ismail Kadare, ne librin e tij,"Letersia bashkekohore shqiptare",(Columbia University Press,Nee York,1991).

Dhe ja nje tjeter studiues i njohur i letersise sone, kanadezi Robert Elsie, me banim ne Gjermani,ne disa drejtime, duke u marre ne librin e tij te vellimshem,"Histori e Letesise shqiptare',("History of Albanian Literature",Columbia University Press,Nee York,1995,Dukagjini, Tirane-Peje,1997), ne analizen e vepres se Kadarese,ndjek te njejtin shembull.

Para se te trajtoj problemin ne fjale, e shoh te arsyeshme te ve ne dukje se ky liber, edhe pse nje kronike, eshte, pa dyshim, nje ndihmese e cmueshme ne historine e zhvillimit te letersise shqipe ne shekuj.Dhe kjo, sepse ne kushtet e diktatures komuniste studiuesit tane ,nuk kishin as me te voglen mundesi te trajtonin vlerat letrare te shkrimtareve tane te medhej si Fishta, Konica, Koliqi e plot te tjere si keta qe quheshin si shkrimtate reaksionare.Jo vetem kaq, por ne kete liber studimor jane perfshire shume e shume shkrimtare te tjere minore, te quajtur edhe ata reaksionare, te cilet, kush me shume e kush me pak,kane ndihmuar ne zhvillimin e metejshem te letersise shqipe.

Te vime tani te problemi qe po marr ne shqyrtim.Kadarese,ne studimin ne fjale, Robert Elsie i ka kushtuar nje vend shume te gjere me titull;"Ismail Kadare-vullneti per te ecur perpara".Per mendimin tim, te marresh ne analize krijimtarine e nje kolosi kaq te njohur te letrave tona, te cilin qe ne fillim te ketij kapitulli e cileson""...eshte ende i vetmi shkrimtar i degjuar e me emer ne shkalle te gjere nderkombetare,(faqe 386 e vepres se cituar), e t'i vesh ketij kapitulli nje titull te tille, mua me duket absurde.

Me shprehjen:"Vullnet per te ecur perpara",ai mund te percaktonte nje shkrimtar te ri me talent dhe jo nje shkrimtar kaq te njohur ne bote, sic pohon autori.Aq me teper ky percaktim behet tendencioz, kur kapitullin kushtuar Fishtes ai e titullon:"Fishta-zeri i kombit".Nuk dua me kete rast te bej nje krahasim midis Fishtes dhe Kadarese, se koha ka treguar mirefilli se vlerat unikale te Kadarese si shkrimtar, poet a studiues, jane shume te medha, dhe krijimtaria e tij shenon nje revolucion ne letersine shqiptare pas vitit 1960, duke hapur shtigje te papara, megjithe trysnine e rende te diktatures komuniste, vlera te cilat, me gjithe kundertite e tij i ve ne dukje edhe Arshi Pipa ne studimin e tij,per te cilin bera fjale ne artikullin e meparshem.

Por, gjithsesi, pa ulur vlerat e krijimtarise se Fishtes, titulli;"Fishta-zeri i kombit', me duket teper i nxituar, nje kundervenie ndaj disa poeteve te tjere, po aq te medhenj sa ai, midis te cileve, Naim Frasheri, Fan Noli,Poradeci, Migjeni, apo edhe Arapi,ose Agolli,te diteve tona, natyrisht duke perfshire ketu edhe Kadarene.

Per mua, vleresimi me i drejte per Fishten, eshte ai qe i ben vete Kadareja ne intervisten dhene poetit dhe publicistit shqiptaro-amerikan ,Gjeke Marinaj:"Une edhe sot besoj se as Fishta,as Naim Frasheri,as Cajupi etj.,nuk kane qene poete te nivelit me te larte artistik.Por jane shkrimtare me vlera te medha, te cilet e mbulojne nivelin artistik me fuqine globale te veprave te tyre.Per te bere nje krahasim me letersisne perendimore , e tille ishte dhe pozita e Viktor Hygoit ne France.Duke mos qene poeti me i larte i Frances nga ana artistike,ai mbetet poeti me i madh i Frances, sepse eshte si te thuash, poet kombetar"(Faqe 118 e librit "Ana e prapme e pasqyres", Marinaj Publishing, USA,2003).

Pas ketij titulli te kapitullit kushtuar Kadarese,qe citova me siper,Robert Elsie vazhdon:"Qe ne vitet e para Kadareja u perkrah nga Enver Hoxha, edhe ky nga Gjirokastra,i cili i dha mundesi ta arrije synimet e tij letrare e vetjake, per cka shkrimtare te tjere do te ishin derguar ne internim ose ne burg.(Faqe 386).

Nuk kuptohet per cfare perkrahje e ka fjalen autori, kur nenvizon fjalet "letrare" dhe "vetjake".

Dihet se ne takimin me intelektualet, me 11 korrik te vitit 1961, kur arriti kulmin debati midis poeteve te vjeter, si Llazar Siliqi, Luan Qafezezi, Andrea Varfi etj., me poetet e rinj, si Ismail Kadare, Fatos Arapi dhe Dritero Agolli, Enver Hoxha,u be ndermjetes midis tyre.Ne diskutimin e tij ai u dha te drejt dhe poeteve te erinj qe shkruanin me varg te thyer, pa rime dhe me figura letrare te cilat, per poetet e vjeter qene te pakuptueshme.Dhe, po te mos ishte kjo mbeshtetje, mbase do te kalonin vite e dekada qe te shihnim veprat tashme te njohura te poeteve te te rinj ne fjale dhe te tjereve qe ndiqnin rrugen e tyre.

Nuk dua te zgjatem ne argumente te tjera,qe i kam trajtuar ne artikullin kushtuar Arshi Pipes, por dua te theksoj se nuk ishte Enver Hoxha ai qe e kandisi Ismail Kadarene te shkruante nje veper krejtesisht jashte binareve te realizmit socialist, sic ishte "Gjenerali i ushtrise se vdekur",qe e beri ate te njohur ne France me 1970,pra tre vjet pas botimit te dyte te ripunuar, nga i paharruari,Jusuf Vrioni, dhe pastaj ne shume ne shume vende te tjera te botes.

Nuk ishte, aq me teper, ky diktator qe e porositi te shkruante poemen"Pashallaret e kuq",me 1976,me vargjet tronditese:"..burokratet me duar te pergjakura deri ne berryla, une i shoh...", kur me fjalen burokrate nenkuptoheshin kush me shume e kush me pak, pikerisht ata, byroistet, dhe vete diktatori,sic e kam theksuar ne artikullin e kaluar kushtuar Pipes.Por ishte pikerisht e shoqja e tij, me porosi te atij vete, e cila leshoi, ne emer te parimeve komuniste, mallkime ndaj ketij shkrimtari qe e shpune ate te degdisej per disa muaj neper Myzeqe.

Nuk ishte perseri ky diktator qe i dha idene Kadarese te shkruante romanin "Nepunesi i pallatit te endrrave", kur ky pallat nenkuptonte Komitetin Qendror te Partise,por ishte vasali i tij, Ramiz Alia,qe ne nje plenum te Lidhjes se shkrimtareve dhe Artisteve me 1982,sic e kam theksuar dhe ne artikullin e meparshem, duke vene theksin te ideja se mbetesh shkrimtar i madh patriot si Naim Frasheri, edhe pse nuk perkthehes ne gjuhe te huaja, drejtpersedrejti sulmonte Kadarene pas botimit te ketij romani.Kadareja i shkroi vete keto vepra , dhe te tjera si keto,kunder deshires se Enver Hoxhes.Dhe ishte fama e tij nderkombetare qe e shpetoi nga nje denim shume me i rende, madje nga burgu, sic nenvizon Elsie.

Vijojme me poshte :Nuk arrij te kuptoj se cka dashur te thote ky studiues me fjalet:"Enver Hoxha i dha mundesi atij te arrinte synimet ...vetjake.."Per cilindo eshte e qarte se shkrimtari yne i madh nuk synoi kurre ndonje post gjate regjimit te eger komunist, se nuk ishte ai qe deshi te behej komunist, por ishte Partia qe e kandisi, se ishte po kjo parti qe e beri...nenprsident te keshillit te pergjithsjem te Frontit demokratik, te kesaj organizate fantazme...

Dhe ne qofte se ai doli shpesh here jashte shtetit, kjo ndodhi se ai u ftua nga organizma te ndryshem , si shkrimtar i njohur,(qe nuk kishte qofte dhe nje makine personale) dhe jo se u dergua nga regjimi komunist.Mos ndoshta Robert Elsie ka parasysh faktin qe Kadrese iu dha me se fundi nje apartament i bollshe per te jetuar dhe punuar, qe ai e pajisi me nje pjese te honorarve qe i vinin nga librat e botuar ne te kater anet e rruzullit tokesor, sepse pjesa tjeter perfundonte ne Banken e Shtetit per nevoja... te Partise dhe atdheut?

Ne fund dte kapitullit kushtuar Kadarese, studiuesi i njohur shprehet:"Ne mjaft raste gjate viteve te gjata te diktatures se rende, ai shprehu kritika te hapura per nivelin ne fushen e letersise e arteve, nderkohe qe njeherazi i dha mbeshtetjen e vet pa kushte sistemit politik nga i cili ai vete pa dyshim ka vuajtur."Nje tjeter percaktim kundertor.Po, cfare duhet te bente,sipas mendimit te Elsie-t, kur per vepra si ato qe cituam me siper ai,sic pohon vete studiuesi yne "...ka vuajtur"...?

Dhe me poshte:"Kjo ka bere qe nje numer i mire kundershtaresh me vone ta permendimn si "shkrimtar oborri", apo si "eksponent i regjimit"; kundershtare qe kane vene ne dyshim edhe nese ka qene vertet disident i fshehte, sic eshte munduar ne menyre disi te trshe ta provoje nga mergimi ne Paris".

Duhet te kemi parasysh se Robert Elsie i ka ven si qellim vetes te beje nje histori te letersise.Dhe, sic dihet, historia nuk merret me hamendesime a thashetheme rrugesh.Ne qofte se ai ka fakte te kesaj natyre duhej te permendte te pakten nje ose disa nga ata, dhe ketu nuk eshte fjala per njerez te cfaredoshem qe llomotisin lart e poshte sokakeve,(dhe te tille edhe ka pasur e mbase edhe ka), por per personalite qe me argumente ertetojne ato qe Kadareka paskesh qene shkrimtar...oborri.. dhe qe , dashur pa dashur, i merr ne mbrojtje vete studiuesi.

Sa per shprehjen:"...sic eshte munduar ne menyre te trashe ta provoje nga mergimi i tij ne Paris",(pra, mergimin e tij), Elsie perseri, ashtu si Pipa, kundershton veten, sepse jane ata te dy qe jane shprehur se me veprat e tij Kadareja mund te perfundonte ne burg.Po a nuk ishte kjo krijimtari intensive forme e qarte e te shprehurit kunder regjimit komunist qe te shpinte ne burg, jo me ne Shqiperi, por edhe ne vende ku komunizmi ishte shume me i bute, si ne Bashkimin Sovjetik?

Eshte per te ardhur keq qe Robert Elsie, i cili edhe nje here duhet pergezuar per ate ndihmese te pacmuar qe ka bere duke e e njohur letersine shqipe ne bote,me kete studim te gjate eme te tjera si ky, te krijoje nje opinion te shtrember , ashtu si Pipa, per shkrimtarin tone te madh ne boten perendimore.

Nuk eshte cudi qe keto konsiderata te kene ndikuar dhe te ndikojne te "senatoret e akullt" te Akademise se Shkencave te Suedise qe Ismail Kadarese te mos i jepet per te gjashten kandidature cmimi Nobel, me kerkesen e Akademsise Franceze.

.Do te doja qe kjo kerkese te vinte te pakten edhe nga disa organizma jo zyrtare shqiptare , te Kosoves dhe te diaspores shqiptare, te vete shtypit tone, i cili nuk duhet te mjaftohet vetem me nje lajm, ku te shprehet keqardhja qe Kadarese ende padrejtesisht nuk po i jepet ky titull, por t'i kthjeje faqet e tij, dhe kete ta beje qe keta muaj, ne kolona ku ne nepermjet zerit te intelektualeve tane me te shquar,madje edhe te huaj qe e duamn ate sa e duam edhe ne, te shprehet kjo deshire qe ky cmim te vije me se fundi ne atdheun tone, ne vendlindjen e shkrimtarit tone me fame boterore.

Sepse, kur Kadareja te fitoje kete titull te merituar, ate e ka fituar cdo shqiptar, e ka fituar Shqiperia, imazhi i se ciles sot, per shkak te qeverisjes se pushtetareve tane te mbrapshte,te molepsur nga korrupsioni dhe miopia politike, fatkeqesisht eshte erresuar dukshem ne bote.

__________________
.......tY Te kerKoJ nE shPreSeN tImE tE HumBuR dHe ne agImE nje DiTe Pa tY...Te pRes tE viSh tEk Une .......

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar