Forumi Horizont Forumi Horizont > Tema Shoqėrore > Historia > Antikiteti > Sa e njohin shqiptaret historine antike? Vlerėsimi i Temės: 3 votime, mesatarja 5.00.
Gjithsej 4 faqe: « 1 2 3 [4]   Tema e mėparshme   Tema Tjetėr
Autori
Titulli Hap njė temė tė re    Pėrgjigju brenda kėsaj teme
shelgu
-

Regjistruar: 27/11/2007
Vendbanimi: EU
Mesazhe: 8928

Citim:
Po citoj ato që tha Piktor
Shume shtete te reja kane lindur pra jane krijuar mbi truallin Ilirik. Ne kete kendveshtrim Serbia ka te drejte kur thote se Kosova eshte zemra e Serbise. Vetem se! Eshte pikerisht siç e tha Arben Xhaferri ne mos gaboj qe ngjajne me qyqen qe bejne vezen ne folene e tjterit dhe thone eshte foleja ime se aty me linden zogjte.
Thuhet se Romaket e bene nderhyrjen ne Ilirik me kerkesen e te tjereve. Pikerisht lidhur me piraterine. Pasi lundrimi ne Adriatik ishte shume i rrezikshem kur i afroheshe brigjeve nga Korfuzi ne Kotorr.
Megjithate thuhet se Roma u muar vetem me bregun dhe nuk hyri shume ne thellesi te territorit. U mjaftua me perkujdesjen e bregdetit.
Nje kronike e kohes thote, me krenari natyrisht, "se i mbyllem ne burg natyror iliret", behet fjale per vargmalet.
Lidhur me sllavet dhe toponimet duhet kuptuar se jo me larg se dy shekuj me pare nje historian i famshem do thoshte:- njohim me mire Afriken sesa Ballkanin.Pra si mund te flasim per toponime te veçanta. Eshte njelloj sikurse te them une se Sicilia quhej dikur Trinakria pra tre kokat dhe me fakt me te vertete Sicilia ka tre cepe apo koka! Meqe dola ne Itali, po te bej nje krahasim. Italia e veriut eshte me e zhvilluar ekonomikisht por nuk ka shume histori flasim ne antikitet, jugu eshte i varfer mirpo ka historine. Nga Roma e poshte. Roma Napoli, Pompei, Kalabria Siçilia. Ashtu siç nuk flitet me per Greqi mbas sundimit Romak njelloj historia hesht edhe per Ilirine. Flitet per Bizant e bizantine duket gati gati sikurse keto u shkrine sebashku nen bizant per te bere lindjen e shteteve te reja. Mes tyre edhe ato sllave qe thuhet se u thirren nga bizantinet per ti vendosur si pyke ndasj Romes dhe Vandaleve e jo vetem atyre.


Mendoj qe duhet te jemi me te kujdesshem kur flasim per popuj dhe shtete.
ne nje llogjike bold (pa shume sterhollime) dihet qe shqiptaret e soten e kane nje baba nga kane ardhur. Une mendoj qe kane qene iliret. Kjo vertetohet ehde me studime genetike. % m e madhe e geneve perputhet me autoktonine. Duke vazhduar kete arsyetim po mendoj Sa shqiptare ka pasur ne vitin 0012 deri me 0100? Sa ka pasur ne vitet 400- 600? Numuri ka ndryshuar sigurisht. Ne vitin 1500 kishte rreth 800 000. Po te kemi parasysh rritjen e popullsise dhe te shkojme ne menyre retrograde sa do mbetet ky numer ne vitin 200?

Tjeter: Iliret hyne thelle ne Ballkan, por jo menjehere. Ata ndertuan rruge qe jane akoma te paprishura dhe midis tyre Egnatia. Ata sigurisht u perqendruar ne bregdete sepse atje ishin te ardhurat. Nuk ka shume te dhena historike romale ne brendesi te Ballkanit, por rruget kane qene dhe jane akoma sideshmi e futjes se Romes ne brendesi. Egnatia kalon afer Librazhdit dhe del deri ne Veria (Greqi) e me tej deri ne Konstandinopojen e dikurshme.

Serbet dhe Kosova.

Me kete arsyetim qe ben (vezet ne folene e tjetrit) nuk jam ne nje mendje edhe pse duket si arsyetim antipatriotik. Po te kerkojme drejtesine ne kete lloj arsyetimi nuk do te kete kurre paqe ne Toke.
Edhe turqit selxhuke e pollen vezen ne Bizant, po ashtu arabet kane nxjerre zogj qe nga maroku e deri ne Palistan e me tej ne Lindjen e larget. Anglosaksonet e spanjollet I nxorren zogjte e tyre ne Amerike.
Ky lloj arsyetimi gjendet vetem ne popujt qe kane humbur nga historia, sic jane shqiptaret.

C'te bejme atehere me turqit, t'i dergojme ne Selxhukistan? Po me serbet? T'i dergojme ne veriun e larget? Po keshtu te veprojme me spanjollet e amerikanet. Atehere ota do ishte pastruar dhe cdo komb do jetonte ne paqe?
Jo.
Ne lidhje me Italine.
Sicilia ishte e populliar nga greke. Eskili vdiq ne Siceli. Por I gjithe jugu ishte pjese e Sanjes, sic ishte veriu pjese e Gjermanikeve per nje kohe tjeter. Po ashtu Shkodra ishte nene zonjen e perendimit.

Historia keshtu shkruhet.

Ne lidhje me fene e shqiptarit, ka shume per te thene po ashtu.

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Mesazh i vjetėr 02 Mars 2016 18:28
shelgu nuk po viziton aktualisht forumin Kliko kėtu pėr Profilin Personal tė shelgu Kliko kėtu pėr tė kontaktuar me shelgu (me Mesazh Privat) Kėrko mesazhe tė tjera nga: shelgu Shto shelgu nė listėn e injorimit Printo vetėm kėtė mesazh Shto shelgu nė listėn e monitorimit Ndrysho/Fshij Mesazhin Pėrgjigju Duke e Cituar
Piktor ėshtė moderator/e nė kėtė nėn-forum   Piktor
Artist

Regjistruar: 03/02/2007
Vendbanimi: larg & afer
Mesazhe: 10972

E vertete Shelgu keshtu thuhej dikur: "te gjitha rruget te çojne ne Rome" kurse ne tregonim brrylin e thoshim "hyp ktu e shif Stamollin" Keshtu ishin punet atehere iher syte nga Roma iher syte nga Stambolli.
Meqe po flisnim per toponimet nuk thuhet "hyp ketu e shih Kostandinopolin". Rruget ishin te ruajtura e te mirembajtura dhe thuhej se perveç garnizoneve, jo vetem romake por edhe ato te mevonshme turke ruheshun edhe nga vendalinjte qe ishin te mirepaguar. Sidomos ne pika kyçe si urat strategjike ndertohej ndonje qyteze e vogel e cila behej edhe pike shkembimi ose tregetie. Keto pika jane edhe sot. Qe te mos harroj se tregetia nuk behet vetem brenda nje populli dhe rruget nuk lidhen vetem me luften. Biles kjo kishte edhe nje te mire se ngaqe ishte nje rruge te themi pothuajse e sigurte edhe tregtaret e kishin me te praktikueshme. Me dominimin turk dhe humbja e interesit te Europes per Sirine, Jeruzalemin dhe Indine kjo rruge dalengadale humbi peshen dhe rendesine e saj sepse siç e kemi thene Europen e zune ethet e arit dhe Amerikave ne atekohe.
Persa i perket punes se qyqeve, eshte e vertete qe ato bejne vezet ne folete e te tjereve dhe kjo u shkon pershtat atyre filozofeve dhe historianeve sllave sa here qe duhet te merren me historine sidomos kur flasin per zogun e shqiptarit. Nuk ka te beje aspak me patriotizem. Biles une nuk e quaj aspak antipatriotike ate qe shkruan biles jam dakort persa i perket popujve dhe kjo duhet te jete prioritare sidomos ne ballkan, por ja qe dalin ca akademike sllavo maqedonas qe te bejne te irritohesh ne ate mase, saqe e detyruan Arbenin t'ua ngulte ate gozhde te nxehte.
Lidhur me fene une ne rradhe te pare jam shqiptar, fene e kam diçka te dores se dyte keshtuqe merru me ata qe e kane fene te paren dhe pastaj shqiptarine se ata shiten me shpejt se te pafete.

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Mesazh i vjetėr 02 Mars 2016 20:47
Piktor nuk po viziton aktualisht forumin Kliko kėtu pėr Profilin Personal tė Piktor Kliko kėtu pėr tė kontaktuar me Piktor (me Mesazh Privat) Kėrko mesazhe tė tjera nga: Piktor Shto Piktor nė listėn e injorimit Printo vetėm kėtė mesazh Shto Piktor nė listėn e monitorimit Ndrysho/Fshij Mesazhin Pėrgjigju Duke e Cituar
shelgu
-

Regjistruar: 27/11/2007
Vendbanimi: EU
Mesazhe: 8928

Citim:
Po citoj ato që tha Piktor
E vertete Shelgu keshtu thuhej dikur: "te gjitha rruget te çojne ne Rome" kurse ne tregonim brrylin e thoshim "hyp ktu e shif Stamollin" Keshtu ishin punet atehere iher syte nga Roma iher syte nga Stambolli.
Meqe po flisnim per toponimet nuk thuhet "hyp ketu e shih Kostandinopolin". Rruget ishin te ruajtura e te mirembajtura dhe thuhej se perveç garnizoneve, jo vetem romake por edhe ato te mevonshme turke ruheshun edhe nga vendalinjte qe ishin te mirepaguar. Sidomos ne pika kyçe si urat strategjike ndertohej ndonje qyteze e vogel e cila behej edhe pike shkembimi ose tregetie. Keto pika jane edhe sot. Qe te mos harroj se tregetia nuk behet vetem brenda nje populli dhe rruget nuk lidhen vetem me luften. Biles kjo kishte edhe nje te mire se ngaqe ishte nje rruge te themi pothuajse e sigurte edhe tregtaret e kishin me te praktikueshme. Me dominimin turk dhe humbja e interesit te Europes per Sirine, Jeruzalemin dhe Indine kjo rruge dalengadale humbi peshen dhe rendesine e saj sepse siç e kemi thene Europen e zune ethet e arit dhe Amerikave ne atekohe.
Persa i perket punes se qyqeve, eshte e vertete qe ato bejne vezet ne folete e te tjereve dhe kjo u shkon pershtat atyre filozofeve dhe historianeve sllave sa here qe duhet te merren me historine sidomos kur flasin per zogun e shqiptarit. Nuk ka te beje aspak me patriotizem. Biles une nuk e quaj aspak antipatriotike ate qe shkruan biles jam dakort persa i perket popujve dhe kjo duhet te jete prioritare sidomos ne ballkan, por ja qe dalin ca akademike sllavo maqedonas qe te bejne te irritohesh ne ate mase, saqe e detyruan Arbenin t'ua ngulte ate gozhde te nxehte.
Lidhur me fene une ne rradhe te pare jam shqiptar, fene e kam diçka te dores se dyte keshtuqe merru me ata qe e kane fene te paren dhe pastaj shqiptarine se ata shiten me shpejt se te pafete.



Nga te gjitha keto qe the une po zgjedh me deshire kete sentencen e fundit.

O piktor, po dihet ajo qe ne cdo shtet e komb do kete koka te nxehta, do kete pseudopolitikane, shoviniste, luftenxites dhe plehra.
Une besoj qe shumica e popullit kerkon paqe e mbaresi, prosperitet, fqinjesi te mire dhe bashkepunim mbi interesa te perbashketa.

kam pare palestineze qe ndjekin cifutet per te bere biznes, ose kam pare kosovare qe bejne biznes me serbe, dhe anasjelltas. Po kur them "kam pare", kam pare shume. Aq mire merret vesh shqiptari I kosoves me serbin duke lene pas kafsherine e luftes sa jam cuditur.
Imagjio cfare thote TV dhe skena politike per marredhenjet Izraelito-Palesine. Nuk mund ta imagjonosh nese nuk e sheh me sy sa mire shkojne ne tregeti sebashku,aq sa kerkojne njeri tjetrin, ja dine hilet njeritjetrit dhe te mirat.
kam pare greke qe marrin shqiptare (kompani private) qe ju ndertojne shtepite me plot kenaqesi.
Une kam bindje qe popujt dine te dalin mbi zjarrvenesit nese jetojne ne nje system te vertete pune dhe ligji

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Mesazh i vjetėr 03 Mars 2016 20:38
shelgu nuk po viziton aktualisht forumin Kliko kėtu pėr Profilin Personal tė shelgu Kliko kėtu pėr tė kontaktuar me shelgu (me Mesazh Privat) Kėrko mesazhe tė tjera nga: shelgu Shto shelgu nė listėn e injorimit Printo vetėm kėtė mesazh Shto shelgu nė listėn e monitorimit Ndrysho/Fshij Mesazhin Pėrgjigju Duke e Cituar
robert
Veteran ne forum

Regjistruar: 08/05/2010
Vendbanimi: Gjermani
Mesazhe: 871

Gjithe keto debate, vetem se nje gje nuk morra vesh une: ju po flisni per kombe ne kohet antike???
Kur flitet per nje ndertese qe do ndertohet -bie fjala- nuk flitet me pare per kabllot, per prizat, per tubat e ujit, per bojatisjen, etj., por filitet per bazamentin, kollonat, katet, muret shkallet, e keshtu me radhe. Edhe kur flitet per historine, fillohet me pare nga ajo qe ka qene me e dukshme ate kohe, feja, fete, kultura/t fetare. Keshtu, ortodoksia e krishtere nuk lindi dhe erdhi, por ajo ishte nje transformim i feve me te vjetra, po keshtu katolicizmi kristian, po keshtu bektashizmi mysliman, ai sunit, etj. Nese beni me pare kete lidhje, pastaj mund te vazhdoni me mbreterite e caktuara, me konfederatat e caktuara, si ajo mollose, atikase, etj., pastaj me etnite dhe fiset e ndryshme. Ne gjithe kete shpjegim, vetvetiu do te bjere ne sy se nuk ka asnje shoqeri te pandryshueshme, pra etnite furnizojne sa nje shoqeri, aq dhe tjetren, po si sot, vetem se sot kjo ndodh me ritem galopant, ne antikitet ndodhte shume ngadale. Pra, fjala magjike ne cdo rast eshte: NDRYSHIM. Mendoj se struktura gjenetike e nje populli te caktuar ndryshon me shpejt se sa nje gjuhe e caktuar.

__________________
Kush i ben qejfin vetes, eshte
budall!

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Mesazh i vjetėr 04 Mars 2016 20:09
robert nuk po viziton aktualisht forumin Kliko kėtu pėr Profilin Personal tė robert Kliko kėtu pėr tė kontaktuar me robert (me Mesazh Privat) Kėrko mesazhe tė tjera nga: robert Shto robert nė listėn e injorimit Printo vetėm kėtė mesazh Shto robert nė listėn e monitorimit Ndrysho/Fshij Mesazhin Pėrgjigju Duke e Cituar
shelgu
-

Regjistruar: 27/11/2007
Vendbanimi: EU
Mesazhe: 8928

Po sa e njohin shqiptaret historine antike eshte pyetja o Robert.
Per sa I takon ndryshimit te struktures genetike, kjo eshte ceshtje tjeter.
Ca popuj kane qejf te huajt, por ka edhe popuj qe duan vetem nga fshati I tyre sipas shprehjes: Nusja dhe kali merren nga vendi jot.

Ne fakt keto te huajat jo se jane per te refuzuar, aspak, por prape ka nje dicka qe duhet thene: Nuk eshte puna se tu e mua na pelqejne keto te huajat, por Cfare pelqejne femrat tona.

Duket e ngaterruar, pro nuk eshte shume. psh ja merr e mbjell ne Myzeqe oriz kinez, cfare do mbije?

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Mesazh i vjetėr 09 Mars 2016 16:34
shelgu nuk po viziton aktualisht forumin Kliko kėtu pėr Profilin Personal tė shelgu Kliko kėtu pėr tė kontaktuar me shelgu (me Mesazh Privat) Kėrko mesazhe tė tjera nga: shelgu Shto shelgu nė listėn e injorimit Printo vetėm kėtė mesazh Shto shelgu nė listėn e monitorimit Ndrysho/Fshij Mesazhin Pėrgjigju Duke e Cituar
robert
Veteran ne forum

Regjistruar: 08/05/2010
Vendbanimi: Gjermani
Mesazhe: 871

Citim:
Po citoj ato që tha shelgu
1. Po sa e njohin shqiptaret historine antike eshte pyetja o Robert.
2. Per sa I takon ndryshimit te struktures genetike, kjo eshte ceshtje tjeter.
3. Ca popuj kane qejf te huajt, por ka edhe popuj qe duan vetem nga fshati I tyre sipas shprehjes: Nusja dhe kali merren nga vendi jot.
4. Ne fakt keto te huajat jo se jane per te refuzuar, aspak, por prape ka nje dicka qe duhet thene: Nuk eshte puna se tu e mua na pelqejne keto te huajat, por Cfare pelqejne femrat tona.
5. Duket e ngaterruar, pro nuk eshte shume. psh ja merr e mbjell ne Myzeqe oriz kinez, cfare do mbije?


1.Shqiptaret e njohin fare pak historine antike; por kryesorja eshte se edhe te huajt e njohin jo me mire.
2.Po shqiptarve pikerisht aty u rreh, tek struktura gjenetike! Kujtojne se jane te paperzier, duke injoruar faktin se para 2 mije vjetesh kane bere luftra frontale me njeri-tjetrin.
3.Po-po, por mosperzierja me te huaja sjell vetem budallenj dhe sakate. Ndaj dhe perzierjet nuk jane te keqia, por vetem se me mase.
4. Femrat tona nuk ka ne pelqime, ato kane mospelqime, dhe nje nga keto eshte: larg nga kafshet-meshkuj shqiptare.
5.Do mbije po oriz, vetem se ky do jete nje oriz kinezo-shqiptar; me kalimin e kohes behet shqiptaro-kinez, me tej nuk ka ku te shkoje! Grure nuk ka per tu bere.

__________________
Kush i ben qejfin vetes, eshte
budall!

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Mesazh i vjetėr 11 Mars 2016 18:24
robert nuk po viziton aktualisht forumin Kliko kėtu pėr Profilin Personal tė robert Kliko kėtu pėr tė kontaktuar me robert (me Mesazh Privat) Kėrko mesazhe tė tjera nga: robert Shto robert nė listėn e injorimit Printo vetėm kėtė mesazh Shto robert nė listėn e monitorimit Ndrysho/Fshij Mesazhin Pėrgjigju Duke e Cituar
robert
Veteran ne forum

Regjistruar: 08/05/2010
Vendbanimi: Gjermani
Mesazhe: 871

Nese me lejohet, po e vazhdoj debatin mbi njohjen e lashtesise nga shqiptaret, me dy artikuj te meposhtem, Po i jap si me link, ashtu dhe te plote, m.gj.s. lexuesit ketu kane firuar. Shkrimi i pare vjen nga Dr. Nelson R. Cabej: "Rreth miteve te prejardhjes joilire te shqiptarve" dhe i dyti nga mua: Iliret, arberit, shqiptaret -Nelson Cabej dhe "provat" e sjella nga ai.
http://www.gazetadita.al/rreth-mite...te-shqiptareve/
http://www.respublica.al/2017/09/11...e-sjella-nga-ai
Artikujt po i sjell ne dy faqe te tjera, qe dhe mund te hiqen nga moderatori, nese gjykohen se zejne vend kot.

__________________
Kush i ben qejfin vetes, eshte
budall!

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Mesazh i vjetėr 22 Shtator 2017 20:10
robert nuk po viziton aktualisht forumin Kliko kėtu pėr Profilin Personal tė robert Kliko kėtu pėr tė kontaktuar me robert (me Mesazh Privat) Kėrko mesazhe tė tjera nga: robert Shto robert nė listėn e injorimit Printo vetėm kėtė mesazh Shto robert nė listėn e monitorimit Ndrysho/Fshij Mesazhin Pėrgjigju Duke e Cituar
robert
Veteran ne forum

Regjistruar: 08/05/2010
Vendbanimi: Gjermani
Mesazhe: 871

Nga Dr. Nelson R. Çabej

Debati rreth prejardhjes së nënës së Skënderbeut dhe prejardhjes së shqiptarëve, pavarësisht nga qëllimi dhe rrethanat në të cilat lindi, kërkon që t’i bëhet e njohur lexuesit masiv shqiptar, me aq sa është e mundur, gjendja reale e njohurive për prejardhjen e shqiptarëve, një çështje madhore e historisë sonë kombëtare.

Lexuesve shqiptarë u takon të dinë jo vetëm pikëpamjen e mirënjohur dhe të pranuar gjerësisht në Shqipëri edhe në botën shkencore të huaj, por edhe pikëpamjen që mohon prejardhjen ilire të tyre. Këtu bëhet një përpjekje modeste të jepet një tablo e thjeshtë, por reale, e asaj pikëpamjeje.

Përpjekjet parashkencore për të shpjeguar prejardhjen e shqiptarëve nisën qysh nga fillimi i shekullit XVI, por hipoteza e parë shkencore rreth prejardhjes së shqiptarëve u paraqit nga fillimi i shekullit XVIII nga “i fundit i gjenive universalë”, Gottfried Wilhelm Leibniz-i në tri “Letrat Shqiptare”, tanimë të famshme, që i dërgoi Bibliotekës Mbretërore të Prusisë. Gjatë tre shekujve që nga ajo kohë, hipoteza e tij për prejardhjen ilire të shqiptarëve u mbështet me fakte të shumta nga fushat e gjuhësisë, historisë, mitologjisë, arkeologjisë, etnografisë, etj. në punime fondamentale të një sërë autorëve europianë të rangut botëror (Johann Thunmann, Barthold G. Niebuhr, Conrad Malte-Brun, Franz Bopp, Theodor Mommsen, Paul Kretschmer, Norbert Jokl, etj.) dhe, pas luftës së dytë botërore, në punimet e shkollës shqiptare të albanologjise të prirë nga Eqrem Çabej (1908-1980). Në sajë të atyre punimeve hipoteza fillestare e Leibniz-it është ngritur sot në nivelin e një teorije të strukturuar shkencërisht.

***

Në fillim le të shohim shkurtimisht historinë e zhvillimit dhe evolucionit të pikëpamjeve që kundërshtojnë prejardhjen ilire të shqiptarëve. Do të ishte kohë e humbur për lexuesin që këtu të shqyrtohen edhe pikëpamjet fantastike të Piccolomini-t, Pouquevillit e të Nikolaos Nikokles-it, rreth prejardhjes së popullit shqiptar, nga Britania e Madhe (Skocia), nga qyteti Alba në Italinë qendrore dhe nga Kaukazi ose Albania (që është një shkrim i pasaktë i emrit të vendit Aluania).

Duke lënë mënjanë këto pikëpamje parashkencore, dyshimet e para rreth prejardhjes ilire të shqiptarëve i parashtroi gjuhëtari Carl Pauli, nga fundi i shekullit XIX. Duke parë dallimet e qarta midis venecianishtes dhe shqipes, ai arriti në përfundimin se “Shqiptarët nuk janë pasardhës të ilirëve të lashtë” (C. Pauli, 1886). Siç vuri re në kohën e tij P. Kretschmer-i, Pauli nuk arriti të tregonte ndonjë lidhje midis shqipes dhe trakishtes, që duhej pritur në bazë të hipotezës së tij, dhe nuk mori parasysh fare faktin që shqiptarët jetojnë në troje ilire e jo trake (Kretschmer, 1896). Por edhe më i rëndësishëm, si provë e paqëndrueshmërisë së hipotezës së Paulit, është fakti që tanimë dihet se venecianishtja është një gjuhë e veçante dhe jo ilirishte, siç pandehte ai.

Në vitin1898 indoeuropianisti Hermann Hirt (1865-1936) në dy artikuj të titulluar Pozita gjuhësore e ilirishtes (1898) dhe Indoeuropianët – Përhapja…” (1905), duke u mbështetur në disa ngjashmëri gramatikore të shqipes, kryesisht me rumanishten (vendosja e nyjes së shquar në fund të emrit dhe ndrimi i zanoreve të theksuara e të patheksuara në ë), si dhe në faktin që shqipja ishte një gjuhë satem dhe ilirishtja, sipas tij, kentum, shprehu hamëndjen se shqipja mund të ishte bijë e trakishtes (Hirt 1898; Hirt, 1905). Por vendosja e nyjës fundore në emrat shqip ka ndodhur qysh në periudhën romake, para lindjes së rumanishtes dhe shfaqja e saj në rumanishten, me sa kuptohet, ka ndodhur nën ndikimin e shqipes (E. Çabej, 2008) kurse sot përkatësia e ilirishtes në grupin kentum apo satem shikohet si fare e pasigurt.



Duke i parë në tërësi, pikëpamjet që mohojnë prejardhjen ilire te shqiptarëve nuk përfaqësojnë një strukturë koherente. Sipas atyre pikëpamjeve, shqiptarët herë kanë dalë të ardhur nga ujdhesa e Britanisë së Madhe, herë nga Italia, herë nga Kaukazi, Transilvania, etj. ose nga një rajon i ndryshueshem i Trakisë së lashtë (Sërbia e sotme ose trekëndëshi Nish -Sofje – Shkup). Kjo e bën hamëndjen joilire të mos plotësojë njëkusht themelor të hipotezës shkencore, që është falsifiabiliteti (mundësia për ta hedhur poshtë atë).



Nuk ka dyshim se përpjekjen më serioze deri sot, për të provuar prejardhjen joilire të shqiptarëve e ka bërë gjuhëtari Gustav Weigand, në punimin e tij Janë shqiptarët pasardhës të ilirëve apo të trakëve? (Weigand, 1927). Me që të tërë ata që erdhën pas tij (Aleksandër Selishçev, Vladimir Georgiev, Ivan Popović, etj.), në thelb nuk kanë shtuar ndonjë gjë për tu shënuar në argumentet e tij kundër prejardhjes ilire të shqiptarëve, këtu do të ndalemi vetëm në argumentet themelorë të Weigand-it, për të njohur vlerën shkencore të hipotezës së tij.

Argumentet thelbësore të Weigand-it janë shqyrtuar në disa vende nga Eqrem Çabej, duke filluar nga vitet 50-të dhe fillimi i viteve 60-të të shekullit të kaluar. Pas atyre argumenteve themelore, hipoteza e Weigandit në të vërtetë u çvlerësua.

Më poshtë po rendis argumentet e tij thelbësore.

-Në Shqipëri ka shumë vëndemra sllavë. Mbi këtë argument, gjuhëtari rus Aleksandër Selishçev shtoi se emrat sllavë të fshatrave mbizotërojnë kryesisht në rajonet fushore dhe luginat e lumenjve nën 600 metra mbi nivelin e detit kurse emrat shqip të fshatrave mbizotërojnë mbi këta lartësi (Селищев, 1931). Në të vërtetë e kundërta do të ishte më e saktë. Në kundërshtim me këtë pohim, përqendrimin më të madh të emrave sllavë e kemi në rajonet e Korçës, Librazhdit e Peshkopisë, që gjenden mbi 600 metra. Veç kësaj, sasia prej rreth 16 për qind emrash sllavë të fshatrave dhe mikrotoponimeve në territorin e Shqipërisë mund të shpjegohet arsyeshëm me rreth tre shekuj sundimi dhe administrate bullgare dhe sërbe në trojet shqiptare nga shekujt IX-XIV. Ky arsyetim mbështetet edhe nga fakti që format e emrave sllavë në jug të Shqipërisë janë të tipit bullgar kurse në veri – sërb, në pajtim me faktin që sundimi serb ishte më i gjatë në veri të Shqipërisë e ai bullgar në jug. Shumë emra fshatrash a krahinash ende sot mbajnë një emër shqiptar e një sllav. Kështu, sipas Selishçevit, Fushgjana e shekullit XIX sot quhet Velipojë, Plakonia sot quhet Starovë dhe krahina që përmetarët e quajnë Prapamal, në Gjirokastër quhet Zagori.

Siç ka vënë re dhe argumentuar E. Çabej, këtu Weigand-i ka rënë në një gabim metodologjik, duke mos bërë dallim midis emrave të qyteteve, maleve dhe lumenjve (të ashtuquajturave makrotoponime), të cilat dalin në burimet e shkruara të lashtësisë, nga emrat e fshatrave që nuk dalin në ato burime. Të parët kanë një vlerë të madhe njohëse sepse, duke ndjekur evolucionin e tyre nga lashtësia deri në kohën tonë, është lehtë të përcaktohet edhe se rregullat fonetike të cilës gjuhë e kanë përcaktuar atë evolucion. Përkundrazi, emrat e fshatrave të sotëm nuk dalin në burimet e lashta, ndaj nuk na thonë asgjë për identitetin etnik të banorëve të trojeve shqiptare në lashtësi dhe, veç kësaj, ngulimet fshatare në Shqipëri janë jetëshkurtëra dhe emrat e tyre i përkasin kohës së re ose mesjetës.

Shqyrtimi gjuhësor i emrave të qyteteve, maleve dhe lumenjve të Shqipërisë (Butrint, Vlorë, Ballsh, Peqin, Durrës, Shkodër, Drisht, Ulqin, Sazan, Tomor, Drin, Shkumbin, Ishm, Mat, Vjosë, etj.) tregon, sa s’bëhet më qartë, se ato emra kanë kaluar pa ndërmjetësi nëpër gojën e shqiptarëve, se evolucioni i tyre ka ndodhur në pajtim vetëm me regullat fonetike të shqipes, e të asnjë gjuhe tjetër.

– Po të ishin shqiptarët pasardhës të ilirëve ata do të kishin terminologjinë e tyre të detarisë. Lidhur me këtë, gjuhëtari amerikan Eric Hamp theksonte se kjo nuk vërteton ndonjë gjë (Hamp, 1963) dhe E. Çabej provoi me shembuj të mjaftueshëm, se terminologjia shqipe e detarisë dhe e lundrimit ishte, p.sh., jo më pak e pasur se sa ajo e një populli të njohur detar si gjermanët, megjithë faktin që shumica e qyteteve bregdetare të Shqipërisë u bënë koloni greke dhe romake.

– Nuk ka gjurmë të dalmatishtes së vjetër (që është folur në Dalmacinë fqinje me trojet e sotme shqiptare) në gjuhën shqipe dhe gjuhëtari bullgar Vladimir Georgiev shtonte se huazimet me të lashta të shqipes janë nga latinishtja vulgare lindore e jo nga latinishtja vulgare që flitej në Iliri nga shekulli III. Ky argument bie në kundërshtim të hapët me faktin e vënë re rreth dy shekuj më parë (1829) nga gjuhëtari slloven Jernej Kopitar, e shumë të tjerë pas tij, se huazimet e hershme të shqipes i përkasin periudhës augustiane para fillimit të erës së re, para lindjes së latinishtes vulgare ballkanike të perëndimit e të lindjes. Le të shtojmë këtu se fakti që terminologjia kishtare e shqipes rrjedh nga latinishtja dalmate (prift, murg, kishë, ungjill, kungim etj.) tregon se në kohën e përhapjes së krishterimit shqiptarët ishin në trojet e tyre të sotme, sepse po të ishin më në lindje ajo terminologji do të ishte kryesisht greke, siç është në rumanisht e bullgarisht.

– Po të ishin shqiptarët në trojet e tyre të sotme qysh në lashtësi shqipja sot nuk do të kishte kaq pak huazime nga greqishtja e lashtë (gjithsej rreth 40 fjalë të dialektit dorik). Së pari, siç theksonte E. Çabej, Weigandi dhe të gjithë pasuesit e tij duhet të shpjegonin se si mund t’i huazonin këto 40 fjalë greqisht shqiptarët po të mos kishin qënë në trojet e tyre të sotme në Ballkanin perëndimor. Po të kishin qenë kudo tjetër në lindje të trojeve të tyre të sotme, shqiptarët nuk do të huazonin dot nga dialekti i dorëve, të cilët jetonin në pjesën perëndimore të Greqisë ose nuk do të kishin fare huazime nga greqishtja e lashtë, siç nuk kanë, p.sh., rumunët ose bullgarët. Është e rëndësishme të mbahet mënd edhe se sundimi shumëshekullor romak, që shpuri në humbjen e një pjese të madhe të fjalorit të trashëguar ilir të shqipes, sigurisht që do të eliminonte më parë mbishtresën e huazimeve greke.



Pa u ndalur në argumentet e dobëta të lidhjeve gjuhësore shqiptaro-rumune, këto ishin katër argumentet themelore gjuhësore te hipotezës së prejardhjes trake të ilirëve, mosmbështetja e të cilave e çlerëson hipotezën e Weigand-it.

***

Përballë kësaj tabloje fragmentare, të vjetëruar e të çvlerësuar, sot ne kemi një teori të plotë të prejardhjes ilire të shqiptarëve, të mbështetur në të dhëna shumëdisiplinare jo vetëm nga fusha e gjuhësisë por edhe nga ato të historisë, arkeologjisë, mitologjisë, etnografisë, folklorit, gjeografisë historike, etj. Kjo teori i është nënshtruar verifikimit shkencor gjatë tre shekujve të fundit, por njëkohësisht është e hapur për zgjerim e pasurim të mëtejshëm.

Në prapavështrim mund të thuhet se deri në vitet 50-të të shekullit të kaluar hipoteza e Weigandit për prejardhjen trake të shqiptarëve ishte e përligjur shkencërisht ,sepse shtronte edhe çështje të cilat gjuhësia e kohës ende nuk u kishte dhënë përgjigje. Por pas rëzimit përfundimtar të hipotezës së Weigandit, nga fillimi i viteve 60-të të shekullit të kaluar, pikëpamja mbi prejardhjen trake të ilirëve përfaqëson një atavizëm në historishkruarje. Po të na lejohej të përdornim stilin e Kantit, në rastet e Pauli-t, Hirt-it dhe Weigand-it do të thuhej se ata ranë në mbretërinë e paralogjisë, duke qënë të pavetëdishëm që po gënjenin veten dhe lexuesin, kurse autorët që iu përmbajtën asaj pikëpamje pas viteve 60-të, kaluan vetë në truallin jashtëshkencor të sofizmës, ku predikimi synon të gënjejë vetëm lexuesin/dëgjuesin.







REFERENCAT



Pauli, C. (1886). Altitalische Forschungen II, J.A. Barth, Leipzig, p. 200: “Die Albanesen sind keine Nachkommen der alten Illyrier.”

Hirt, H. (1898). Die sprachliche Stellung des Illyrischen. In Beiträge zur alten Geschichte und Geographie. Reimer, Berlin, p. 187.

Hirt, H. (1905). Die Indogermanen: Ihre Verbreitung, ihre Urheimat und ihre Kultur I. Trübner, Strassburg, f. 140.

Çabej, E. (2008). Hyrje në historinë e gjuhës shqipe. Çabej, Tiranë, f. 175.

Weigand, G. (1927). Sind dieAlbaner die Nachkommen der Illyrer oder der Thraker?Balkan-Archiv 3, 227-251.

Селищев, А. 1931. Славянское Население в Албании. София.

Hamp, E. (1963). The position of Albanian. In Ancient Indo-European Dialects: Proceedings of the Conference on Indo-European Linguistics Held at the University of California, Los Angeles, April 25-27, Ed. H. Birnbaum and J. Puhvel, California University Press, p. 98: “the mere absence of inherited maritime vocabulary can prove nothing.”

__________________
Kush i ben qejfin vetes, eshte
budall!

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Mesazh i vjetėr 22 Shtator 2017 20:11
robert nuk po viziton aktualisht forumin Kliko kėtu pėr Profilin Personal tė robert Kliko kėtu pėr tė kontaktuar me robert (me Mesazh Privat) Kėrko mesazhe tė tjera nga: robert Shto robert nė listėn e injorimit Printo vetėm kėtė mesazh Shto robert nė listėn e monitorimit Ndrysho/Fshij Mesazhin Pėrgjigju Duke e Cituar
robert
Veteran ne forum

Regjistruar: 08/05/2010
Vendbanimi: Gjermani
Mesazhe: 871

Nga une:
Artikulli i botuar disa ditë më parë, 30 gusht 2017, tek gazeta DITA “Rreth miteve të prejardhjes joilire të shqiptarëve” nga Dr. Nelson Çabej, tregon edhe një herë erudicionin e gjërë dhe punën mjaft studimore të këtij autori të njohur shqiptar, (i mirnjohur të paktën nga brezi im “socialist”), por megjithkëtë, a e provon të kundërtën ky shkrim, (pra prejardhjen tërësore të shqiptarve nga ilirët), -kjo mbetet në këtë artikull jo vetëm e dyshimtë, por as edhe mund të merret në konsideratë –për mendimin tim– për shkak të trajtimit mjaft metafizik të kësaj çeshtje, asaj të origjinës së një populli të caktuar, si ky yni, apo dhe kujdo populli tjetër, nga x- dhe y- popull i antikitetit. (Pa dashur rashë edhe unë në batakun e metafizikës, teksa emërtesat e fiseve-popujve-shoqërive antike i baraz-vendosa si emërtimet e popujve-kombeve të sotëm! Por të kuptohemi, pa kategoritë, pa ndarjet metafizike, ne nuk mund të bëjmë. Le të vazhdojmë e të sqarohemi me mirë më poshtë! Dhe para se të vazhdojmë, sqarojmë edhe këtë tjetrën, atë që unë njihem me dy nga librat e Nelson Çabejt, atë mbi Gjenetikën, me bashkautor në mos gaboj, dhe atë mbi Historinë e Shkencës Shqiptare, libra me mjaft vlerë e që duhet të jenë në bibliotekën e çdo njeriu, siç ndodhen edhe në bibliotekën time; pra kundërvënia që unë do ti bëj artikullit të tashëm të Nelsonit nuk ka të bëjë me atë si person, për të cilin ndjej respekt si studjues dhe shkencëtar, por ka të bëj me kërkimin dhe orientimin e kujdo studjuesi drejt të VËRTETËS.)

Si teoritë mbështetëse të prejardhjes së shqiptarve nga ilirët, ashtu dhe toritë kundërshtuese të kësaj teze nisin jo me herët se 200 vjet më parë, (biles jo më herët se 150 vjet më parë), po të mos llogarisim një thënie të Lajbnicit, që është edhe nja 100 vjet më e vjetër, -gjithë këto na i sjell bukur të radhitura artikulli i Nelson Çabejt. Tani, pyetja e të gjitha pyetjeve, pyetja më e thjeshtë, pyetja më e parë është: a duhet ti konsiderojmë ne ilirët siç konsiderojmë sot një popull të caktuar, i cili dallon prej një populli tjetër mbi të gjitha nga gjuha, e pastaj nga veshja, zakonet, etj.-etj.? Pra, a është emërtimi “ilir” ekuivalent me emërtimin “shqiptar”, apo dhe me çdo emërtim tjetër kombi të sotëm, si “serb”, “grek”, “italian”, etj? Pra, a janë ilirët një popull me një gjuhë të caktuar dhe të ndryshme nga popujt përreth tyre?

Dhe, kur themi “ilirët”, e njëjta pyetje e mësipërme duhet shtruar edhe për “helenët”, për “keltët”, për “pellazgët”, për “albanët”, për “etruskët”, për “jonianët”, për “trojanët”, për “thrakasit”, për “dardanët”, për “akejt”, etj! A janë të gjithë këta popuj të kohrave të lashta dhe antike njëlloj të konsiderueshëm siç popujt e sotëm? Apo, karakteristikat e some dalluese të një populli nuk mund të barazvlerësohen (ekuivalohen) me karakteristikat dalluese të popujve të lashtë dhe antikë?

Këtyre pyetjeve shkenca e tre shekujve të fundit, kryesisht ajo pasuese e botes greko-romake, e vazhduar në vendet e gjuhës romane (Itali, Francë, etj.), i ka dhënë përgjigje negative; çfarë kemi mësuar edhe ne në shkollën tonë shqiptare, ashtu dhe një serë vendesh të tjera, kryesisht të bllokut lindor, ku dialektika materialiste të tregonte orë e çast ndryshimet e parreshtura të natyrës dhe shoqërisë, etapat e tyre, relativitetin e gjithanshëm. Pra, emërtesat e popujve të kohrave antike e të lashta nuk janë të barazvlershme me emërtesat e popujve të sotëm, të cilët quhen kombe, apo popuj me baza nacionale. Ndërsa shkolla e ashtuquajtur anglo-saksone, (Gjermani-Amerikë, paksa edhe Angli, etj.), në një formë si (gjoja) të pavetëdijshme i barazvlerëson emërtesat e popujve antikë me emërtesat e popujve të sotëm, gjë që do të thotë se ilirët, helenët, thrakasit, maqedonët, keltët, dardanët, trojanët, akejtë, albanët, etruskët, etj-etj. nuk ishin as më shumë e as më pak por po njëlloj popuj si popujt e sotëm, pra kombe me dallim gjuhe, pra nacione! Mos u çudisni, por të gjitha trajtimet gjuhësore dhe historike të kësaj shkolle (anglo-saksone, ku kanë mësuar edhe studjuesit e shquar shqiptarë, Eqerem Çabej, Aleks Buda, etj.) nuk bëjnë as edhe një dallim midis karakteristikave dalluese të kombeve të sotëm dhe karakteristikave dalluese të fiseve-shoqërive-popujve të kohrave antike! Pikërisht kësaj shkolle i janë ngjitur tashmë edhe disa studjues të nderuar shqiptarë, si Nelson Çabej, pse jo edhe Shaban Demiraj, -ndonëse dy-tre librat e fundit të gjuhëtarit shqiptar unë akoma nuk i kam lexuar. (Nuk përmenda këtu pseudo-historianët shqiptarë, si E. Kocaqi, A. Spahiu, etj, me të cilët jam marrë më parë e të cilët nuk ia vlen më ti përmendësh!)

E ç’më vlen mua gjithë ai erudicion i artikull-shkruesit (N.Ç.), kur ai bazohet tërësisht në autorë të së ashtuquajturës shkollë anglo-saksone, të këtyre dy shekujve të fundit, kohë kjo kur nacionet e këtyre autorëve u rritën më shpejt se trupi i Braço Ferrës pas ngrënies së spinaqit, gjë që zhvilloi më tepër jo vetëm konkurrencën e tyre, por edhe konkurrencën e studimeve të këtyre intelektualëve, duke i vënë automatikisht dhe pavetëdije ata në krye të kësaj konkurrence, si dhe bashkshoqërueses së saj të heshtur, komplekseve të inferioritetit, që prezantonte sejcili grup prej tyre, gjë që dha aq natyrshëm lidhjen e këtyre kombeve me fiset-shoqëritë-popujt antikë, (siç kish dhënë më parë edhe për vetë mbretërit me figura mitollogjike), e më pas, me ecjen e mëtejshme të civilizimit dhe ftohjen e konkurrencës, i kaloi kjo lidhje (ky gabim thuaj) edhe popujve më të vegjël, si bie fjala atij boshnjak, atij shqiptar, etj.. Dhe ky gabim vazhdon sot e kësaj dite si për inerci nga shumë e shumë studjues, dominuar nga e ashtuquajtura shkollë anglo-saksone, si më e pasura kjo në buxhetet financiare, si e tillë edhe më dominuesja në botën e shkencës. Por, a i shërben shkencës, a i shërben të vërtetës ky barazvlerësim emërtesash popujsh të kohrave të ndryshme?! Unë mendoj se jo!

Kështu, të gjitha referimet e autorit tonë shqiptar (N.Ç.) nuk vlejnë as edhe një grosh në mbështetje të tezës “së tij”, nëse e vërteta do të vlerësohej me grosh! Që, shqiptarët kanë lidhje me të ashtuquajturit “ilirë”, kjo nuk ka diskutim, por jo se shqiptarët si komb rrjedhin tërësisht nga ilirët si komb i caktuar! Pra, ata që quheshin nga helenët si “ilirë” (i lir, të lirë), ndoshta nga fakti se nuk i përkisnin kulturës fetare helene, (hënore –sipas mendimit tim), -gjë që parakupton gjithashtu se greqishtja antike kishte më shumë lidhje me shqipen se me greqishten e sotme-, duhet të kenë përbërë një tërësi fisesh dhe kulturash të ndryshme fetare, pa diskutim edhe me gjuhëra të ndryshme, (çfarë asaj kohe nuk përbënte dallimin parësor, si sot); dhe këta ilirë të jugut duket se janë parakaluesit e një pjese të mirë të shqiptarve të sotëm gegë, pra atyre veriorë, e ndoshta edhe të një pjese të shqiptarve të Shqipërisë së Mesme. Por këtu diskutimi hyn në hollësira që kërkojnë punë më të detajuar, gjë që nuk është qëllimi i këtij shkrimi.

E përfundoj këtë lloj “replike” të shkurtër, (e futa në thonjza, sepse nën emrin e studjuesit tonë të nderuar, N. Çabej unë lidh të gjithë ata që i marrin ilirët si një kombësi e caktuar), duke i kujtuar autorit të sapopërmendur ato udhëtimet kërkuese dhe eksploruese të europianëve të lashtë, të cilët kishin si orientim yllin polar; kështu duhet edhe sot të kenë kërkimet dhe studimet e kujdo studjuesi, të VËRTETËN si pikë orientimi!
7.9.2017

__________________
Kush i ben qejfin vetes, eshte
budall!

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Mesazh i vjetėr 22 Shtator 2017 20:13
robert nuk po viziton aktualisht forumin Kliko kėtu pėr Profilin Personal tė robert Kliko kėtu pėr tė kontaktuar me robert (me Mesazh Privat) Kėrko mesazhe tė tjera nga: robert Shto robert nė listėn e injorimit Printo vetėm kėtė mesazh Shto robert nė listėn e monitorimit Ndrysho/Fshij Mesazhin Pėrgjigju Duke e Cituar
robert
Veteran ne forum

Regjistruar: 08/05/2010
Vendbanimi: Gjermani
Mesazhe: 871

Harrova te sqaroj, se tema permblidhet ne ate, nese jane iliret, helenet, thraket, drudet, trojanet, etrusket, jonianet, akejt, dardanet, etj-etj., popuj ne kuptimin nacional te sotem, sic jane shqiptaret, serbet, italianet, greket, turqit, ceket, spanjollet, etj-etj.?

__________________
Kush i ben qejfin vetes, eshte
budall!

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Mesazh i vjetėr 22 Shtator 2017 20:16
robert nuk po viziton aktualisht forumin Kliko kėtu pėr Profilin Personal tė robert Kliko kėtu pėr tė kontaktuar me robert (me Mesazh Privat) Kėrko mesazhe tė tjera nga: robert Shto robert nė listėn e injorimit Printo vetėm kėtė mesazh Shto robert nė listėn e monitorimit Ndrysho/Fshij Mesazhin Pėrgjigju Duke e Cituar
Ora tani: 22:33 Hap njė temė tė re    Pėrgjigju brenda kėsaj teme
Gjithsej 4 faqe: « 1 2 3 [4]   Tema e mėparshme   Tema Tjetėr

Forumi Horizont Forumi Horizont > Tema Shoqėrore > Historia > Antikiteti > Sa e njohin shqiptaret historine antike?

Pėrgatit Kėtė Faqe Pėr Printim | Dėrgoje Me Email | Abonohu Nė Kėtė Temė

Vlerėso kėtė temė:

Mundėsitė e Nėn-Forumit:
Nuk mund tė hapni tema
Nuk mund ti pėrgjigjeni temave
Nuk mund tė bashkangjisni file
Nuk mund tė modifikoni mesazhin tuaj
Kodet HTML nuk lejohen
Kodet speciale lejohen
Ikonat lejohen
Kodet [IMG] nuk lejohen
 

 

Kliko pėr tu larguar nese je identifikuar
Powered by: vBulletin © Jelsoft Enterprises Limited.
Materialet qė gjenden tek Forumi Horizont janė kontribut i vizitorėve. Jeni tė lutur tė mos i kopjoni por ti bėni link adresėn ku ndodhen.