Forumi Horizont Forumi Horizont > Bota Shqiptare > Figura tė shquara > Kujtime per labin e madh te poezise shqipe
Gjithsej 3 faqe: « 1 2 [3]   Tema e mėparshme   Tema Tjetėr
Autori
Titulli Hap njė temė tė re    Pėrgjigju brenda kėsaj teme
kurt
.........

Regjistruar: 29/12/2007
Vendbanimi: ......
Mesazhe: 5021

Re: Kujtime per labin e madh te poezise shqipe

Citim:
Po citoj ato që tha sarandaebukur
Poeti plak,e quante fat te madh dhe ndjehej teper krenar qe Ismail Qemali, duke çmuar vlerat e tij intelektuale dhe morale, e kishte marre prane tij si sekretar i Presidences se Keshillit te Ministrave. Nje vit e pak qe kishte punuar me te, thoshte se kishte perfituar aq shume patriotizem nga plaku i Vlores, nda shqiptarizimin qe i njihte vetes ia detyronte ne radhe te pare atij.

Nga Prof. Nasho Jorgaqi

Nuk e mbaj mend mire se kur jam takuar per here te pare me Ali Asllanin. Ka mundesi qe kjo te kete ndodhur nga fundi i viteve '50-te, kur sapo kisha kryer studimet e larta dhe punoja ne shtepine botuese "Naim Frasheri". Fakti qe nuk e mbaj mend takimin e pare me poetin, shpjegohet me rrethanat dhe mentalitetet e kohes. Ndoshta nuk i kam dhene rendesi, nuk e kam marre per gje te madhe, jo vetem se isha i ri, por edhe sepse brezi yne, i edukuar me frymen militante te kohes, nuk tregonte ndonje vemendje te veçante ndaj shkrimtareve te gjalle te tradites. Ata na dukeshin si etapa te kapercyera, kur lidhjet tona shpirterore i kishim kryesisht me letersine bashkekohore. Por ka edhe nje shpjegim tjeter se perse takimi i pare me poetin me ka kaluar pa lene gjurme. Ne shtepine botuese "Naim Frasheri" ku punoja, kisha te beja perdite me disa personalitete te kultures shqiptare te se kaluares. Ata punonin aty si perkthyes dhe pavaresisht trajtimit politik qe iu behej, qe nje fat ogurmire per kulturen tone. Por fat ishte edhe per ne te rinjte qe na takoi te punonim dhe te mesonim prej tyre. Por ne redaksine e "Naim Frasherit" nuk pergatiteshin per botim vetem vepra te perkthyera, por edhe letersi origjinale. Kjo bente qe te trokisnin ne dyert e zyrave tona edhe shkrimtare te brezit te vjeter. Keta te fundit, mesa mbaj mend une, do te vinin nga fundi i viteve '50-te. Me kujtohet mire Milto Sotir Gurra, qe solli nje vellim me tregime te shkruara ne kohen e Rilindjes, apo Nexhat Hakiu me poezite e tij. U dha atehere orientimi qe te botohen vepra te tradites ne baze te disa kritereve, ndaj keshtu ne botuam romanin "Sikur te isha djale" te Haki Stermillit dhe librin "Trendafila qe s'çelin per ne" te Helenaut. Ne keto rrethana shkeli ne dyert e shtepise sone botuese edhe Ali Asllani. Ne qofte se nuk me kujtohet takimi i pare, nuk me kane dale nga mendja takimet e herepashershme ne zyrat tona per disa kohe. E kam parasysh si tani, kur trokiste lehte dera, shfaqej pamja e poetit plak, shtrat mesatar, me trup te ronitur, por te drejte e me fytyre te rrudhosur, me ca sy te vegjel, por teper te gjalle e plot drite, ashtu i ndrojtur, hiqte kapelen republike dhe na zgjaste doren. Kishte ne kontaktin me te jo vetem nje miresjellje te theksuar, por edhe elegance e delikatese, qe me kohe do ta kuptoja se kjo nuk vinte ngaqe kishte qene diplomat, por nga shpirti i artistit. Ai kishte nje natyre te afrueshme, pa kurrfare sqime, me nje ze te bute dhe veshtrim ngahere dashamires, gati prekes. Dinte te komunikonte me te gjithe, por sidomos me te rinjte ndjehej çuditerisht ne mjedisin e tij. Me pas ai do te thoshte se, "vertet ju te rinjte do te fitoni nga ne pleqte, por ne te moshuarit fitojme me shume nga ju, nga energjia dhe freskia e verses se re, nga risia e mendimeve dhe sentimenteve. Mes jush ne ndjehemi me te rinj dhe kjo eshte gje e madhe kur ke shume mote mbi kurriz". Kuptohet se perse brenda nje kohe te shkurter u krijuan raporte dashamirese dhe komunikuese, kjo fale ne radhe te pare poetit, i cili dinte te hynte natyrshem ne psikologjine dhe interesat e ne te rinjve qe aspironim te hynim ne dyert e artit. Qene keto raporte te ngrohta njerezore, qe ai perftonte, te cilat te benin te harroje moshen dhe te mos kishe thuajse asnje kompleks, siç ndodhte jo rralle me te tjeret. Me Ali Asllanin zhdukeshin jo vetem kufijte e moshes, por edhe kufijte mes jetes dhe artit, dhe kete gje e bente krejt origjinal, te veçante ne kuptimin e vertete te fjales. Erdhi ne dyert e shtepise botuese per nje liber me vjersha, por botimi per te nuk ishte gje e lehte. Me gjithe dashamiresine qe tregonim une apo Drago Siliqi, drejtori i shtepise botuese ndaj poetit, botimi i nje libri me vjersha te tij nuk varej prej nesh. Nderhyrja dhe perçapjet tona prane Lidhjes se Shkrimtareve, edhe pse atje ishte Shefqet Musaraj, ndjekes i hershem i poezise se tij dhe nje nga drejtuesit e saj, nuk na dhane asnje rezultat. "Biografia" e poetit perbente pengesen e vetme qe ai te rihynte ne letersi dhe te shfaqej rishtazi para publikut. Plaku i mire ishte i ndergjegjshem per kete gje, dhe ashtu siç dinte te fliste ai me nje çiltersi prekese, morem vesh prej tij se kishte qene diplomat ne Trieste, Sofje dhe Athine deri ne vitin 1932, pastaj kryetar Bashkie ne Vlore dhe ne fund, gjate pushtimit fashist, anetar i Keshillit te Shtetit. Por nderkaq, edhe pse keto i tregonte jo pa ndonje ndjenje fajesie (!) nuk rrinte pa folur edhe per disa merita te tij, kur na kujtonte se kishte qene sekretar i Pergjithshem i Qeverise se Ismail Qemalit apo qe ne kohen e Luftes se Vlores, ku u ishte kundervene pushtuesve italiane, duke u bashkuar me kryengritesit. Keshtu kishte lindur marshi i fitores, kenga "Vlora-Vlora". Madje thoshte me krenari, se kur qe vrare Perlat Rexhepi ne Shkoder, kishte shkruar nje vjershe per te. Per me teper te qenit anetar i Keshillit te Shtetit me 1942, nuk e kishte penguar te shkruante vjershen kunder pushtuesve italiane, "Hakerrime". Mbaj mend se edhe keto argumente nuk mjaftonin t'i hapej drita jeshile vellimit me vjersha qe poeti kishte sjelle prej muajsh ne redaksi. Atehere nuk kishte rruge tjeter. Nje dite, kur erdhi ne redaksi i thashe miqesisht, "Dergo nje leter lart. Pa nje miratim prej andej nuk behet gje". Poeti plak u mendua, veshtroi nga dritarja dhe, duke me pare pastaj ne sy, me tha shkurt: "Mire more bir, u befte!".

Nuk kaloi shume kohe dhe nje mengjes me del perpara ne rruge, kur shkoja per ne zyre dhe i ngazellyer me thote: "Doli per mire ajo leter. I shkrova Hysni Kapos dhe m'u pergjigj pozitivisht. Te faleminderit!", dhe mori e me perqafoi. Me ka mbetur ne mend qe ishte aq i gezuar, sa i gjithe trupi i dridhej nga emocioni. Me pas me treguan se mbi letren e poetit, Hysni Kapoja kishte vene shenimin: "T'i plotesohen te dyja kerkesat kengetarit te Luftes se Vlores". Kerkesat e tij kishin qene: T'i jepej e drejta e botimit dhe te behej pjese e Klubit te Shkrimtareve.

Keshtu, ne muajt e pare te vitit 1960 u botua permbledhja "Vidi, Vidi pellumbeshe" dhe "Hanko Halla", paraqitur dhe redaktuar nga Remzi Brahimi. Libri u prit shume mire dhe kjo, veç te tjerash, edhe per arsyen se poezia e Ali Asllanit ishte nje poezi krejt tjeter nga kjo qe shkruhej e botohej ne ate kohe. Poeti i Vlores i preku lexuesit e brezit te ri me lirizmin dhe sinqeritetin e thelle te verbit te tij poetik. Ne kopjen e librit qe me dhuroi me ka shkruar keto fjale: "Te dashurit Nasho Jorgaqi, shkrimtar te kam gjetur me pak poezi e shume dashuri, Ali Asllani - Tirane, 20 gusht 1960". Nderkaq, poeti u be i pranishem edhe fizikisht ne rrethet letrare. Filloi te hynte e te dilte lirisht ne Klubin e Shkrimtareve. Do te vinte edhe ne mbledhjet e debatet qe zhvilloheshin here pas here dhe ajo qe nuk me harrohet, xha Aliun e shihje çdo dite ne sallen e Klubit, duke pire kafe ose nje gote te vogel rakie a konjak perpara. Zakonisht poeti nuk qendronte ne shoqerine e shokeve te moshes se tij, sesa me ne te rinjte. Ne te rinjve na terhiqte e na bente per vete me shume se me kulturen e gjere (siç ndodhte ta zeme me Lasgushin apo Kutelin, ose per mendimet e guximshme dhe elokuencen e fjales si me S. Luarasin), me natyren e tij te bute dhe fjalen e embel, me psikologjine e holle te artistit te vertete, me thjeshtesine dhe humorin e kendshem. Ai ishte burim i pashtershem ngjarjesh nga jeta dhe historia shqiptare, nje bashkebisedues i shtruar dhe teper i sinqerte dhe ç'ishte e veçante tek ai per ne, e intimiteti qe dinte te perfitonte ne raste te caktuara, harroje qe kishe te beje me nje plak te shtyre, por te dukej sikur bisedoje me nje mik te moshes tende. Perpiqem tani, pas tridhjete e ca vitesh, te sjell ndermend disa nga momentet qe me kane mbetur prej sa e sa takimesh e bisedash te paharruara me poetin. Mbaj mend se thoshte qe vjershat e hershme i kishte shkruar ne turqisht, kur ishte student ne Stamboll dhe i kishte botuar ne revistat letrare te kryeqytetit te Perandorise. Veç gezimit te publikimit, kishte ndjere nje boshllek. Kishte dashur te komunikonte doemos me bashkatdhetaret e tij, sepse shpirti i kendonte kenge labe dhe aty nga vitet 1913-'14, shkroi vjershat e para ne shqip. Jane dufet atdhetare te kohes. Keto nuk arriti t'i botonte, veç pas shume vitesh. Te tjera shqetesime dhe interesa me te rendesishme mbushin asokohe jeten e poetit te ri. Ai kishte kryer studimet e larta per shkencat politiko-shoqerore dhe administrata e re shqiptare kishte nevoje per nje kuadro te formuar, siç qe ai. Poeti e quante fat te madh dhe ndjehej teper krenar qe Ismail Qemali, duke çmuar vlerat e tij intelektuale dhe morale, e kishte marre prane tij si sekretar i Presidences se Keshillit te Ministrave. Nje vit e pak qe kishte punuar me te, thoshte se kishte perfituar aq shume patriotizem nga plaku i Vlores, nda shqiptarizimin qe i njihte vetes ia detyronte ne radhe te pare atij. Poeti kujtonte me dhembje momentin historik te ndarjes, kur me 22 janar 1914, Ismail Qemali nen presionin e reaksionit vendas e te huaj, i detyruar te largohej nga Shqiperia, kishte thirrur Aliun dhe i kishte diktuar telegramin e doreheqjes qe i drejtohet Komisionit Nderkombetar te kontrollit dhe lamtumiren e popullit te tij. Me pas, Ali Asllani nuk ishte larguar nga administrata shqiptare. Lufta e Vlores e kishte zene kryetar te bashkise se qytetit. Per 10 vjet kishte sherbyer ne diplomaci si konsull dhe minister Fuqiplote i Shqiperise ne Trieste, Sofje dhe Athine. Ne kryeqytetin grek ai e kishte mbyllur karrieren e vet diplomatike, ne kundershtim me deshiren e tij. Zogu e kishte ngarkuar me detyren, qe si perfaqesues i shtetit shqiptar te interesohej dhe te fillonte bisedime per fatin e pasurive te bejlereve qe ndodheshin ne Greqi. Greket qe e konsideronin kete gje nje çeshtje teper te ndjeshme, nuk jepeshin kollaj dhe perdoren te gjitha menyrat per t'iu shmangur ose per ta shtyre ne nje kohe te papercaktuar. Xha Aliu tregonte se me kete çeshtje u mor vete kryeministri Venizellos. Ai e priti ministrin Fuqiplote te Shqiperise jo ne seline e tij zyrtare, por ne mjediset e nje anijeje ushtarake. Ishte ky nje presion psikologjik qe i bente politikani dinak grek dhe fakti se bisedimet nuk rrodhen ne favorin tone. Bejleret u zemeruan aq shume, sa nderhyne te Zogu dhe mbreti nuk ia fali diplomatit te tij deshtimin e bisedimeve. Ali Asllanin e kthyen urgjentisht dhe pasi ndenji pak kohe pa pune, u zgjodh kryetar bashkie ne Vlore, ku qendroi ne kete detyre deri ne pushtimin fashist.

Poeti e kujtonte kete kohe jo pa keqardhje dhe shtonte se çdo e keqe e ka nje te mire. Me keto fjale ai kishte parasysh se, me mbylljen e karrieres diplomatike, iu hap vetvetiu karriera letrare, sepse pikerisht ne fillim te viteve '30-te, emri i tij u shfaq ne shtyp. Nje here me solli gazeten "Miku i popullit", ku kishte botuar vjershat "Vajza shqiptare" dhe "Dasma" dhe revisten "Minerva" me disa fragmente te poemes "Hanko Halla". E pyeta: "Xha Ali, ju kishit shume kohe qe shkruanit dhe si shpjegohet qe dolet para publikut ne moshen kur po i afroheshit te pesedhjetave?". Ai tundi koken dhe me nje buzeqeshje te hidhur m'u pergjigj: "Sipas mentalitetit te kohes, nuk ishte e hijshme qe nje funksionar i larte te merrej me vjersha. Aq me teper te ishe poet e t'i kendoje dashurise, siç beja une. Eproreve te mi nuk para u pelqente kjo gje, prandaj une per vite e vite shkruaja, si te thuash per vete dhe per nje rreth te ngushte miqsh qe ua lexoja me raste".

Ne te vertete poeti para çlirimit nuk arriti te botoje asnje liber, me perjashtim te vellimit "Hanko Halla", ku veç poemes perfshiu edhe vjersha te gjata si "Vajza shqiptare" dhe "Dasma". Gjate okupacionit fashist verejme nje vershim te poezise se tij, sidomos ne revisten letrare "Tomori i vogel". Jane vjersha erotike, por nuk mungojne edhe vjersha me fryme te fuqishme atdhetare. Nje pjese e ketyre te fundit i kishte shkruar ne vitet '20-te, por qe duke u botuar ne kohet e rezistences antifashiste, merrnin nje tingellim aktual patriotik. Poeti ne ato vite ishte anetar i Keshillit te Shtetit, nje post gati formal, megjithate zemra e tij ishte e shqetesuar per fatin e rende te atdheut. Kush e njohu nga afer, s'kishte sesi mos te besonte kur ai rrefente se pikerisht ne kete kohe, kishte shkruar vjersha kunder pushtuesve. Tek fliste per kete gje te veshtronte ne sy, valle a do ta besonim ne te rinjte qe nuk mungonim te ishim skeptike dhe me paragjykime ndaj te vjeterve? Ishte fjala kryesisht per vjershat "Perlat Rexhepi" dhe "Hakerrime", dy krijime poetike teper te ndjera qe mund te lindnin ne zemren e poetit vete ne atmosferen e pushtimit. Nuk do ta harroj kurre shkelqimin e syve te tij, qe shkreptinin nga nje ngazellim i brendshem, kur nje dite, tek rrinin ne Klubin e Shkrimtareve i thashe: "Xha Ali, nje poet qe ka shkruar marshin "Vlora-Vlora", nuk kishte sesi te mos shkruante keto dy vjersha. Ishin po ata breshkaxhinj qe zotrote i njihje mire si ne vitin 1920, ashtu edhe ne 1940, apo jo?". Ai ne vend qe te me pergjigjej, me perqafoi. Shoqerimi me Ali Asllanin sado e çuditshem qe mund te duket, kishte si bosht bisedat per dashurine. Ai fliste per te me nje gjalleri dhe ngazellim qe te kujtonte gati nje adoleshent dhe jo si te ishte nje plak 80-vjeçar. Kush i kishte lexuar vjershat e tij, e dinin se dashuria ishte tema zoteruese, zemra e gjithe krijimtarise se tij. Shpirti i digjej pjeserisht nga dashuria. Gjithe kohes fliste per te, tregonte ngjarje, recitonte vargje, orvatej te pyeste e te merrte vesh nga te fshehtat tona, kishte nje kureshtje te pervuajtur te merrte vesh diçka nga dashuria e brezit tone. Ne kete rast ai behej delikat, here i menduar e here shperthente ne dufe te permbajtura, por gjithnje dinjitoze. Gjithe kuptimi i jetes per te ishte dashuria. Jashte saj, siç thoshte ai, vinte shkretetira. Bukuria e gruas ishte mbi çdo gje. Ishte Meka e poezise, e poeteve pra, me e shtrenjta gje e njeriut. Por ky perkushtim i xha Aliut, kjo lidhje e gjithepushtetshme qe ai kishte me dashurine e me bukurine e gruas, shfaqej ne rrethana te caktuara ne disa momente, te cilat vete poeti dinte t'i krijonte. Nuk mbaj mend asnjehere qe biseda per dashurine e per bukurine e gruas te banalizohej prej tij. Ai dinte ç'thoshte e ç'kerkonte. Ishte siç thashe, sa dinjitoz, aq edhe delikat.

Poeti e mbante veten per malesor dhe krenohej qe vinte nga malet e Laberise. Nje here me tha: "Ju fusharaket ne dashuri jeni ca qaramane. Ja, degjo kenget e fushes per dashurine. "Ku me ishe o shpirt, o xhan/ te prita mbreme ne stan... aman, aman". Burri nuk duhet te qahet kurre, - shtonte, - edhe ne dashuri. Bile lipset te tregohet i ashper. E di zotrote si i drejtohet labi te dashures: "Ku me ishe moj qen' e qenit/ te prita te guri i lemit/ me ngriu era e shkembit". Qene e quan dhe i drejtohet me nje inat, qe i rrefen dashuri"!

Kur e sjell ndermend Ali Asllanin, gjithmone me kujtohet ne Klubin e Shkrimtareve, ulur ne kolltuk, me ate goten e vogel perpara, duke pare perkarshi nga gjendej dera. Klubi atehere gjendej prane Teatrit Popullor. Dhe kjo rrethane nuk qe pa kuptim per poetin. Aty rrine kohe pas kohe, sidomos pasditeve aktoret e teatrit, per te pire kafe e per te pushuar mes provave. Poeti picerronte syte e mundohej t'i sodiste nga larg e nga afer. Dhe ishte nje ngazellim i vertete per te, kur i ulej ne tavoline ndonje nga aktoret qe atij i pelqente ne menyre te veçante. "Eja, - me thoshte mua here pas here, - eja te gezojme shpirtin, se prane do kemi bukurine". Dhe une ne ate kohe qe isha i ri e qe kisha me shume shanse per t'u afruar me ndonje aktore e bukur, ulesha prane xha Aliut dhe atij i behej vertet qejfi, se ne tavolinen tone vinin e uleshin aktore dhe jo vetem aktore. Atehere vetem ta shikoje fytyren e poetit.

Ali Asllani nje nga djemte e kishte shkrimtar, por i vinte keq per dy gjera: Se pari e kishte larg, te merguar prej kohesh ne Kanada, se dyti vertet kishte arritur te behej shkrimtar, por ishte autor romanesh policeske, bile kishte fituar edhe çmime kombetare. Te atit i behej shume qejfi per kete, e megjithate i vinte keq qe nuk ishte bere poet dhe te kendonte si ne anet e tij. Ai shkruante ne fakt ne gjuhe te huaj.

Kujtimi i fundit qe kam nga poeti, eshte nje poezi qe ai ma dhuroi para se te shtrohej ne shtrat dhe u lut nje dite ta botoja. Nuk e harroj ate takim, kur ne nje tavoline te Klubit, tek rrinim perballe, ai ma recitoi me nje ze te zvargur. Ishte amaneti i poetit ne pak vargje. U drejtohej vajzave: "Gjithe jeten ju ndoqa pas, dhe tani qe po iki, me ndiqni ju". Ky eshte kuptimi me nje thelb teper njerezor e human, kulmi i sinqeritetit. Poeti nuk dinte te koketonte e te mashtronte. Ai i qendronte deri ne fund besnik vetes, natyres se tij, shpirtit poetik qe i jepte jete dhe e mbante gjalle.

Dhe une ia mbajta fjalen. Ia botova, por jo menjehere pas vdekjes, pasi dikush e quajti teper intime dhe mund te cenonte imazhin e autorit. Ajo u botua, me duket se 5-vjetorin e vdekjes ne nje cep te gazetes "Drita". Kenaqesia ime ishte e madhe, jo vetem se plotesova nje amanet te poetit, por edhe sepse poezia u pelqye, si nga me te sinqertat e shkruara prej tij.

 

Korrieri

------------------























shume shume faleminderit per ket informacion dhe story shume te bukur.

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Mesazh i vjetėr 02 Janar 2008 11:30
kurt nuk po viziton aktualisht forumin Kliko kėtu pėr Profilin Personal tė kurt Kliko kėtu pėr tė kontaktuar me kurt (me Mesazh Privat) Kėrko mesazhe tė tjera nga: kurt Shto kurt nė listėn e injorimit Printo vetėm kėtė mesazh Shto kurt nė listėn e monitorimit Ndrysho/Fshij Mesazhin Pėrgjigju Duke e Cituar
Ora tani: 20:45 Hap njė temė tė re    Pėrgjigju brenda kėsaj teme
Gjithsej 3 faqe: « 1 2 [3]   Tema e mėparshme   Tema Tjetėr

Forumi Horizont Forumi Horizont > Bota Shqiptare > Figura tė shquara > Kujtime per labin e madh te poezise shqipe

Pėrgatit Kėtė Faqe Pėr Printim | Dėrgoje Me Email | Abonohu Nė Kėtė Temė

Vlerėso kėtė temė:

Mundėsitė e Nėn-Forumit:
Nuk mund tė hapni tema
Nuk mund ti pėrgjigjeni temave
Nuk mund tė bashkangjisni file
Nuk mund tė modifikoni mesazhin tuaj
Kodet HTML lejohen
Kodet speciale lejohen
Ikonat lejohen
Kodet [IMG] lejohen
 

 

Kliko pėr tu larguar nese je identifikuar
Powered by: vBulletin © Jelsoft Enterprises Limited.
Materialet qė gjenden tek Forumi Horizont janė kontribut i vizitorėve. Jeni tė lutur tė mos i kopjoni por ti bėni link adresėn ku ndodhen.