Regjistruar: 27/11/2007
Vendbanimi: EU
Mesazhe: 8928

Dialektet

Gjuha shqipe ka dy dialekte kryesore që janë Gegë në veri dhe Toskë në jug, të ndara ashpër nga Lumi Shkumbin. Gegërishtja dhe Toskërishtja janë degëzuar për së paku një mijëvjeçar, dhe format e tyre më pak ekstreme janë të kuptueshme reciprokisht. Gegërishtja ka nën-variantet më të dallueshme, prerjet të cilat janë lloje më veriore dhe lindore, që përfshinë ato të qyteteve të Shkodrës, rajonin e Ish Republikës Jugosllave të Maqedonisë verilindore, Kosovën (në ish Jugosllavi), dhe fshatin e izoluar Arbanasi (jashtë Zarës) të bregut të Kroacisë, Dalmacisë. “Arbanasi” i themeluar në fillimin e shekullin XVIII nga refugjatët nga rajoni rreth qytetit bregdetar të Malit të Zi, Tivarit, ka rreth 2,000 folës të gjuhës shqipe.

Të gjitha dialektet e folura shqipe në enklavat italiane dhe greke janë variantet e toskërishtes dhe duket se janë të lidhura më së afërmi me dialektin e Çamërisë në jugun e largët të Shqipërisë. Enklavat Italiane- rreth 50 fshatra të shpërndarë - me siguri janë gjetur nga emigrantët nga sundimi i Turqisë në Greqi. Disa dialekte të largëta dhe të izoluara të origjinës jugore të Toskërishtes fliten në Bulgari dhe Trakinë Turke por nuk kanë datë të saktë. Gjuha ende përdoret në Madritsa, Bulgari, në kufirin afër Edirnesë, dhe në përfundim të këtij fshati që po mbijeton në Mandres, afër Kilkis në Greqi, që daton nga Lufta Ballkanike. Një enklavë Toskërisht afër Melitopolit në Ukrainë shfaqet vendosja e fundme nga Bullgaria. Dialektet Shqiptare nga Istria, për të cilin ekziston një tekst, dhe nga Sreim, për të cilin nuk ekziston asnjë tekst janë zhdukur.
Jane gjetur fshatra qe flasin shqip deri ne Irkuckun e larget

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 21/06/2007
Vendbanimi: .....
Mesazhe: 3612

Punetori urime per temen, shkruan me shume objektivitet.

Doja te shtoja se gjuha shqipe si edhe ajo greke, apo latine dikur nuk fliteshin, por kendoheshin, imitim i kenges se zogjve, njerezit komunikonin shekuj me pare me teper me tinguj se sa me germa.  Kete e verteton me se miri edhe historia Homeriane e cila me shume eshte poezi e kenduar se sa histori ne vargje, prandaj edhe ajo mbeti e gjalle.

Duke patur parasysh kete perhapje kaq te madhe te gjuhes shqipe ne Ballkan, Italy dhe Turqi do te thoja se eshte bere shume pak ne studimin dhe tonizimin e gjuhes shqipe.  Por duke menduar qe edhe Albanollogjia kerkon fonde te nevojshme per te bere invenstimet e duhura ne kete fushe, e justifikoj me zemer te thyer, meqenese jane gjera te tjera me akute per Shqiperine tani per tani.

__________________
Nuk mjafton te mendojme se duhet vepruar ndryshe...duhet te fillojme te mendojme ndryshe... dhe vetem atehere fillojme te veprojme ndryshe.

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 14/09/2004
Vendbanimi: mbi kete planet
Mesazhe: 4934

Citim:

---

Po citoj ato që tha kotka

Doja te shtoja se gjuha shqipe si edhe ajo greke, apo latine dikur nuk fliteshin, por kendoheshin, imitim i kenges se zogjve, njerezit komunikonin shekuj me pare me teper me tinguj se sa me germa

---

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 21/06/2007
Vendbanimi: .....
Mesazhe: 3612

Citim:

---

Po citoj ato që tha kontinenti

Kotka, kjo nuk eshte e vertete.
Kur thua; me tinguj, e ke fjalen se njerzit benin si zogjte....cerr cerr ?

---

__________________
Nuk mjafton te mendojme se duhet vepruar ndryshe...duhet te fillojme te mendojme ndryshe... dhe vetem atehere fillojme te veprojme ndryshe.

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 14/09/2004
Vendbanimi: mbi kete planet
Mesazhe: 4934

Hahahaha...sidoqofte Kotka, ne komunikimin e thjeshte me njeri tjetrin, njerzit kurre nuk kane kenduar.
Te kenduarit eshte gje tjeter dhe ne ambiente te vecanta kishte lindjen e tij, por jo se njerzit kane kenduar.
E di pse them keshtu?
Te kenduarit, kerkon me shume fryme se te folurit, keshtuqe me nuk ka qene e nevojshme te kenduarit...asnje here.

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 21/06/2007
Vendbanimi: .....
Mesazhe: 3612

Citim:

---

Po citoj ato që tha kontinenti
Hahahaha...sidoqofte Kotka, ne komunikimin e thjeshte me njeri tjetrin, njerzit kurre nuk kane kenduar.
Te kenduarit eshte gje tjeter dhe ne ambiente te vecanta kishte lindjen e tij, por jo se njerzit kane kenduar.
E di pse them keshtu?
Te kenduarit, kerkon me shume fryme se te folurit, keshtuqe me nuk ka qene e nevojshme te kenduarit...asnje here.

---

 

Mos me ler pa pune tani konte, se nga inati jot do ti futem google dhe do ta vertetoj kete qe shkrujta me lart.

__________________
Nuk mjafton te mendojme se duhet vepruar ndryshe...duhet te fillojme te mendojme ndryshe... dhe vetem atehere fillojme te veprojme ndryshe.

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 10/06/2007
Vendbanimi: asgjekundi
Mesazhe: 1119

Historia

Gjuha zyrtare, e shkruar me gërma latine dhe që u adaptua në vitin 1909, ishte e bazuar në dialektin e Gegërishtes Jugore të qytetit të Elbasanit nga fillimi i shtetit të Shqipërisë deri në Luftën e dytë botërore. Deri në vitin 1968 shqiptarët e Kosovës, Ish Republikës Jugosllave të Maqedonisë dhe Malit të Zi përdorën Gjuhën Letrare Gege si gjuhë zyrtare. Ne Shqipëri me ardhjen në fuqi të komunistëve gjuha Gege u ndalua institucionalisht prej vitit 1944 deri ne vitin 1967 dhe de-fakto prej vitit 1972 deri sot. Gjuha e sotme zyrtare shqipe jo vetëm që bazohet në toskërisht, por edhe fjalët e shprehjet qe huazohen prej gegërishtes konvertohen në morfologjinë, fonologjinë dhe sintaksën e të folmes toskë. Shqiptarët që jetojnë edhe sot nën administrimin e sllavëve e pranuan gjuhën toskë si gjuhë zyrtare. Ky vendim politik i marrë në Prishtinë në vitin 1968 sot po sfidohet nga shkrimtarë, gazetarë dhe sidomos rinia që shkruan në internet si jo frutdhënës dhe diskriminues ndaj gegëve, në veçanti ndaj kosovarëve të cilët tingëllojnë si emigrantë kur flasin gjuhën standarde shqipe.

Vetëm disa të dhëna të shkruara shkurt janë ruajtur nga shekulli i 15-të. E para ishte një formulë pagëzimi e vitit 1462. Shpërndarja e librave të prodhuar nga shekujt 16 dhe 17 kanë buruar shumë në zonën e Gegërishtës (shpesh në Scutarene Gegërisht veriore) dhe reflektuan aktivitetet misionare të Katoliçizmit Romak. Një rrymë shumë më e vogël e literaturës në shekullin e 19-të ishte prodhuar nga të mërguarit. Ndoshta punimet e literaturës më të hershme dhe të pastra të çfarëdo niveli është poezia e shekullit të 18-të të Jul Varibobës, të enklavave në S. Giorgio në Kalabri. Disa prodhime të literaturës vazhduan në shekullin e 19-të në enklavat Italiane, por asnjë aktivitet i ngjashëm nuk është ruajtur në zonat e Greqisë. Të gjitha këto dokumente të hershme historike tregojnë për një gjuhë e cila dallon pak nga gjuha e tanishme, sepse këto dokumente nga krahina dhe kohë të ndryshme paraqesin karakteristikat e shënuara të dialektit. Sidoqoftë, ato shpesh kanë një vlerë për studimet e linguistikës që janë shumë më të rëndësishme në meritën e tyre të literaturës.

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

   Piktor

Regjistruar: 03/02/2007
Vendbanimi: larg & afer
Mesazhe: 10972

Kotka flm per komplimentat.

Konti ne fakt kenga eshte e lashte biles me perpara se ajo e shkruar, keshtu qe edhe shkrimi ka lindur si domosdoshmeri per te perkujtuar ose mos harruar kenget ose baladat edhe vete fakti se shkrimet me te vjetra i referohen kengeve ose vajeve tregon se kenga ka qene mjaft e perdorur dhe e perhapur. Nje fakt tjeter i kenges eshte edhe fakti qe shume gjera ne sot i dime sepse i trasheguam me kenge dhe jo me shkrime per fatin tone te keq. Veprat e lashta jane te gjitha kenge e keshtu me rradhe edhe fakti se kemi ne veglat e thjeshta muzikore te trasheguara e te ruajtura me se miri si , lahuta, çiftelia dhe fyelli tregojne se ne kemi tradite ne kete zhvillim boteror te kenges, edhe fakti tjeter i polifonise isopolifonise se jugut pa vegla muzikore tregon se e kemi nje trashegemi kulturore dhe per ta mbyllur do shtoja se nese nuk ke pasur fatin te degjosh nje kenge " maje krahut" nga anet tona te malcise do kuptosh rendesine e kenges.

Kenga- kanga. kajka ka lindur ne fillim nga vaji etimologjikisht e shpjegoj keshtu meqe perdoret pothuajse ne te gjithe boten ashtu sikurse kur shpjegova kukuvajken me te vertete ajo ben kuku por tek ne perdoret akoma shprehja "kuku per mu". Me kete rast po shtoj dhe diçka tjeter
Superior- ka rrenjen sup pra siper pra mbi supe nje i tille eshte superior apo jo, aty vihen dhe gradat ne sup per te treguar superioritetin.

Modifikuar nga Piktor datė 30/11/2007 ora 18:11

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 21/06/2007
Vendbanimi: .....
Mesazhe: 3612

Konti une kur permend te kenduarit me kenge kam parasysh te folurit me rrime dhe kjo eshte shume tradite nga jugu sidomos.  Grate dghe burrat i benin replikat si gurgullimat e nje perroi, kaq shume ishte e pranishme rima ne te folur.  Nuk kam shume dijeni ne gegerishte, por nuk ma do mendja te mos ekzistoje edhe atje rima ne te folur, duke patur parasysh poetet e veriut.

__________________
Nuk mjafton te mendojme se duhet vepruar ndryshe...duhet te fillojme te mendojme ndryshe... dhe vetem atehere fillojme te veprojme ndryshe.

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar

Regjistruar: 14/09/2004
Vendbanimi: mbi kete planet
Mesazhe: 4934

Puntori..nje minute se po keq kuptohemi.

Kotka thote se, njerzit nuk flsnin si ne sot...pra ne menyre te natyrshme, por ata flisnin ne formen e kenges, pra me rime.
E si mund te flasesh ti 24 ore me rime?
Ku do t'i gjesh rimat per mijera e miejra fjale te perditshme?
Un te them, me jep pak buken.....kurse ti ma kthen me rime.
Kete po thote Kotka. Pra e folura e perditshme ka qene si kenge apo me rime.
Sa per vajin dhe kengen....nuk qe fjala aty.

Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar