Muhejminu
Anetar i regjistruar
Regjistruar: 23/11/2006
Vendbanimi: www.erasmusi.org
Mesazhe: 193
|
A u kryqezua Jezusi? Nese po, ne cfare ore ju lutem dhe ne cfare dite?
Të krishterët proto-ortodoks të shekullit të dytë, shumë dekata pasi shumica e librave të Dhjatës së Re ishte shkruar, pohonin se ungjijtë e përzgjedhur prej tyre ishin shkruar nga dy dishepuj, Mateu-tasksa mbledhësi, Gjoni, disheulli I preferuar, si dhe nga dy shoqërues të apostujve, Marku sekretari I Pjetrit dhe Luka, shok udhëtimi I Palit. Teologët sot, gjithsesi, e shohin të vështirë të besojnë në këto tradita për disa arsye.
Së pari, asnjë nga këta ungjijtë nuk e pretendon këtë gjë për veten e tyre. Të katër autorët kanë zgjedhur ta mbajnë indentitetin e tyre të fshehur. A do ta kishin bërë ato këtë nëse do të kishin qenë me të vërtetë dëshmitarë okular? Kjo mund të ketë qenë e mundur, por së paku do kish qenë e pritshme që një dëshmitarë okular apo një shok i tij të ketë dëshiruar ta mbështesë argumentimin e tij duke u bazuar në dijen e tij në vetë të parë për ngjarjet, duke e rrëfyer historinë në vetë të parë njëjës (Ditën kur unë dhe Jezusi shkuam në Jeruzalem
").
Ndoshta aspekti më I rëndësishëm lidhur me autorësinë e ungjijve është fakti se ato duket se kanë përdorur dhe ruajtur histori të cilat kanë qenë në qarkullim për shumë kohë. Kjo vërejtje zbatohet, natyrisht, ndaj atyre ngjarjeve për të cilat nuk mund të sigurohet dëshmia e një dëshmitari okular. Përshembull, nëse Pilati dhe Jezusi kanë qenë të vetëm në sallën e gjyqit sipas rrëfimit të Gjonit 18:28-19:16, e Jezusi menjëherë pas kësaj është ekzëkutuar, kush I tha ungjillorit se çfarë ka thënë Jezusi në atë rast? Të krishterët e hershëm natyrisht kanë formuar rrëfime për këtë ngjarje. I njëjti princip zbatohet edhe ndaj rrëfimeve të tjera në ugjij. Të gjitha këto duket se kanë qarkulluar në mënyrë gojore nga të krishterë të konvertuar përgjatë gjithë mesdheut.Marku nuk e kishte dëgjuar e as nuk e kishte parë ndonjëherë Jezusin; më vonë, ai filloi të shoqëronte Pjetrin, I cili e kishte zakon të përshtaste mësimet e tij nevojave (të momentit apo të audiencës), por jo me dëshirën për të përpiluar një rrëfim të organizuar të thënieve (logia) të Zotit (Lord). Prandaj Marku nuk ka bërë asnjë gabim se I ka shkruar ato sipas asaj që mbante mend, për arsye se ai kishte si qëllim që të mos linte jashtë asgjë nga ajo që kishte dëgjuar si dhe për të mos thënë asgjë të pavërtetë.
Sipas mendimit të shumicës së teologëve të Dhjatës së Re, ka gjasa që në përpjekje e sipër për të ruajtur përmbledhje të sakta historike lidhur me atë që Jezusi kish thënë e kish bërë, këto autorë, gjithashtu, kanë rrëfyer histori të cilat kanë qenë modifikuar, madje edhe shpikur, gjatë procesit të rrëfimit.
Por le të vijmë menjëherë tek ngjarja jonë e shumë pritur të cilën po e diskutojmë këtu, orën e kryqëzimit të Jezusit dhe ditën e tij, meqënëse ti u habite kur thashë që Jezusi sipas Markut është kryqëzuar një ditë më pas se Jezusi i Gjonit. Le të shikojmë këtë moment.
Të katër ungjijtë e biblës pohojnë se Jezusi është kryqëzuar diku gjatë javës së Pashkës, në Jeruzalem, sipas urdhërit të guvernatorit romak Ponc Pilatit. Në kohën e Jezusit, Pashka ishte festa më e rëndësishme për hebrenjtë. Ajo përkujtonte eksodin e bijve të Izraelit prej skllavërisë së plotë që kishin përjetuar në Egjipt. Shkrimet hebraike e përkujtojnë vetë këtë ngjarje (Eksodi 7-12). Sipas rrëfimit të hershëm, Perëndia e ngriti Moisiun për të shpëtuar popullin e tij e përmes tij i solli dhjetë plagë tokës së egjiptit në mënyrë që të bindte faraonin që të linte të lirë popullin e Izraelit. Plaga e dhjetë ishte me e rënda: vdekja e çdo të parëlinduri, qoftë njeri apo kafshë, në qytet. Në përgatitije të këtij sulmi të furishëm Perëndia e udhëzoi Moisiun duke i kërkuar që çdo familje Izraelite të bënte një kurban e përhapte gjakun e tij në qemerin dhe pragun e shtëpisë. Në këtë mënyrë, engjëlli i vdekjes kur të vinte për të zbatuar dënimin, do të shihte gjakun në dyert e shtëpive të Izraelitëve dhe do të kalonte pa bërë gjë duke shkuar më pas në shtëpitë e Egjiptianëve.
Bijve të Izraelit i urdhërohet të hajnë një vakt të shpejtë e të përgatitjen për ikjen. Nuk kishte kohë as për të pritur që zihej buka, ato duhet ta konsumonin atë të ndormtë. Izraelitët vepruan siç ju tha; engjëlli i vdekjes erdhi dhe iku. Faraoni iu lut bijve të Izrealit që të iknin, ato u arratisën drejt detit të kuq, ku ato kryen ikjen e fundit përmes detit të hapur.
Izraelitët u udhëzuan nga Moisiu për ta përkujtuar këtë ngjarje çdo vit. Qindra vite më vonë, në kohë të Jezusit, festimi i pashkës sillte një numër shumë të madh pelegrinësh një Jeruzalem, ku ato merrnin pjesë në sakrificat në Tempull dhe më pas hanin një vakt të shenjtë me ushqime domethënëse për ngjarjen, përfshi kurbanin e qingjit, barishte të hidhura si përkujtim e vuajtjeve në Egjipt, bukën e ndormëve, e disa kupa me verë. Renditja e ngjarjeve zakonisht ishte e tillë: qengji dërgohej në tempull ose blihej atje, për tu bërë kurban i asistuar nga një prift. Më pas ato përgatiteshin për darkën e Pashkës duke e rrjepur, i drenazhuar nga gjaku i tij dhe i ndarë në pjesë. Mbrëmja në të cilën pjestari i shtëpisë merrte mishin e qengjit të bërë kurban dhe e dërgonte në shtëpi konsiderohej darka e pashkës e cila inaguronte festën e fundjavës që quhej festa e ndomëve. Siç mund ta dish, numërimi i ditëve sipas hebrenjve fillon kur bie muzgu (kjo është arsyeja përse sabati hebre sipas numërimit tonë fillon të premten në mbrëmje). Kështuqë qengji i sakrificës duhej përgatitur për festën e Pashkëve në mesditën e një dite më parë se të konsumohej darka. Një ditë më parë, sipas Markut 14:12, dishepujt e kanë pyetur Jezusin se ku dëshironte ai që të bëheshin përgatitjet për pashkën. Kjo, thuhet se ka ngjarë, gjatë ditës ku priftërinjt "kryenin ritin e sakrificës së qengjit", ose ndrysha në ditën e përgatitjes së Pashkës (një mesditë para konsumimit të ushqimit). Atë mbrëmje-fillimi i ditës së re për ta- ata kremtuan së bashku darkën e Pashkës (14: 17-25). Më pas, ai shkoi me dishepujt e tij në kopshtin e Getsemanisë ku u tradhëtua nga Juda e u arrestua. (14:32,43). Menjëherë më pas ai u vendos për gjykim para Sanhedrinit, këshilli hebraik (14:53). Natën e kaloi në burg; herët në mëngjes Sanhedrini e dorëzoi atë tek Pilati (15:1). Pas një gjyqi të shkurtër, Pilati e dënoi me vdekje. Më pas filloi kalvari i kryqëzimit, dhe e vendosën në kryq në 9:00 të paradites (15:25). Kështuqë sipas ungjillit të Markut Jezusi është kryqëzuar mëngjezin pas ngrënies së darkës së Pashkës. Përveç shumë pyetjeve që ngrihen mbi vërtetësinë e kësaj historie, që sduhe harruar kurrë, a je dakord me evidencat Biblike?
Tregimi më i vonshëm, nga katër ungjijtë tanë, lidhur me këtë ngjarje gjendet në ungjillin e Gjonit. Duhet theksuar së tepërmi se ungjilli sipas Gjonit ndryshon nga çdo pikëpamje me ungjllin sipas Sinoptikëve(të cilët janë bazuar tek njëri tjetri për të shrkuar këtë histori, që do të thotë se Marku ka qenë i pari që ka shkruar ungjillin Luka është bazuar tek ai dhe Mateu tek të dy. Ndërsa përsa i përket Markut ai u bazua tek thëniet e pergamenit Q quelle, nga gjermanishtja, që ka pasur disa parabola të Jezusit por jo kryqëzimin). Sipas Gjonit, priftërinjtë nuk hynë tek salla e gjykimit të Pilatit, sepse nëse do hynin atyre do tu prishej pashka dhe do të bëheshin të papastër (18:28-19)[ kujto, se për Markun ato e kishin ngrënë këtë darkë një natë më parë!]. Po kështu na habit fakti, që Gjoni paska marrë vesh se çfarë ka ndodhur në atë sallë ku ndodhej vetëm Pilati dhe Jezusi se çka thënë njëri apo tjetri??????????? Veç të tjerash sduhet harruar se Jezusi i tij ndryshon edeh në vijën Cruxis, a e takon vallë Simonin të atin e Rufit Jezusi??? Këtë se dimë, unjgillorët nuk na tergojnë një version të saktë.
"tani ishte dita e përgatitjes së Pashkës, dhe ishte afërsisht ora 12:00 paradite..." (Gjoni 19:14). Më pas Jezusi u dërgua menjëherë për kryqëzim (19:16).
Dita e përgatitjes së Pashkës, si ka mundësi? Kjo është dita para se të konsumohet darka, dita kur priftërinjtë fillojnë rreth orës 12:00 të përgatisin kurbanët. Por, tek Marku Jezusi dhe dishepujt e tij ishin duke përgatitur Pashkët atë ditë, e më pas ai e konsumoi këtë ushqim në mbrëmjen pasuese para se të binte krejtësisht darka, për tu kryqëzuar më vonë. Në rrëfimin e tij Jezusi nuk ka dhënë asnjë udhëzim për dishepujt e tij në lidhje me përgatitjen e Pashkës, njësoj sikur ai të mos e kishte ngrënë atë një ditë më parë me dishepujt e tij (ai, psh., nuk e ka marrë ushqimn simbolik e të ketë thënë: "Ky është trupi im" dhe "ky është gjaku im"). Arsyet e këtij dallimi duhet të jetë të qarta tashmë: në ungjillin e Gjonit, Jezusi ka qenë në varr gjatë kohës kur konsumohej pashka. Siç shihet gjendemi përballë një dallimi të vështirë për tu harmonizuar. Si Marku ashtu edhe Gjoni përcaktojnë ditën dhe orën e kryqëzimit të Jezusit, por rrëfimet e tyre janë kundërshtuese. Në rrëfimin e Gjonit, ai është ekzekutuar pak kohë pas mesditës në ditën e përgatitjes së Pashkës kur po zhvilloheshin të gjitha aktivitetet për të ngrënë darkën e Pashkës. Në rrëfimin e Markut, ai është vrarë ditën pasuese, në mëngjesin vijues pas ngrënies së darkës së Pashkëve, diku rreth orës 9:00. Nëse e pranojmë që kjo është një kundërthënie, çfarë shpjegimi do ti japim asaj?
Të takon ty përgjigja!
p.s Ky postim, ose me sakte ripostim eshte per Bariun dhe per delen qe eshte nje sherbetor i Perendise, pres nje pergjigje per kete postim nese doni te debatoni.
Paqaj me ju dhe meshria qofte mbi ata qe kane zemren e hapur per te verteten.
Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar
|
01 Mars 2007 08:53
[IMG]
Forumi Horizont > Tema Shoqėrore > Besimi Fetar > Feja krishtere > A ishte Jezusi ai qe u kryqezua.....
