Astriti
Anetar i ri
Regjistruar: 24/03/2003
Vendbanimi: Tirane
Mesazhe: 17
|
Po dergoj nje shkrim te mare nga revista Klan :
Per disa miliona fuci me shume
Iraku zoteron ne nentoken e tij sasine e dyte ne bote te rezervave te naftes. Dhe amerikanet e kane bere te qarte se c'do te ndodhe kur te vendoset paqja: Vetem vendet aleate me SHBA ne lufte, mund te shpresojne te marrin nje cope nga torta qe do ndahet
Nje stacion nafteperpunues ne Irak
Nje lufte per naften? Xhorxh Bush mbrohet dhe pohon, me nje ton bindes, se qellimi i vetem i amerikaneve eshte te sjellin ne Lindjen e Mesme ne pergjithesi dhe ne Irak ne vecanti, te mirat e demokracise. Fatkeqesisht, askush nuk e beson. Ne keto kohera te konsumit te shfrenuar te energjive, nafta irakene sigurisht qe i intereson Amerikes. Ajo i intereson ne fakt gjithe botes. Te mos kesh parasysh kete thesar perrallor ari te zi, do te ishte, per cilendo qeveri, nje akt i papergjegjshem ose vetevrases. Prova: qe nga fillimi i sulmit, drejt kujt po perparojne trupat elitare britanike dhe amerikane? Drejt zonave naftembajtese te Irakut te jugut (Al-Fao, Oum Qasr, Bassora) dhe atij te veriut (Kirkouk, Mossoul) me qellim "mbrojtjen" e tyre. Objektivi ishte sigurisht te pengoheshin irakenet t'u vinin flaken puseve te tyre. Rezultati duket se u arrit, perderisa vetem shtate puse u dogjen ne Bassora, pothuajse asgje per nje vend qe numeron afro 2.000 puse te shperndara ne nje territor te madh gati sa Franca. U evitua keshtu, nese keto te dhena jane te konfirmuara, nje katastrofe e krahasueshme me ate te vitit 1991, kur ne Kuvajt, 700 puse u dogjen pergjate 220 diteve ne nje zhurme ferri duke sjelle per pasoje nje humbje globale te pakten nje miliard dollare.
Megjithate, digjen ose jo puset irakene, kjo lufte do te jete ne radhe te pare lufta per naften. Dhe te gjitha vendet e industrializuara do te perballen me pasojat e menjehershme, afatmesme dhe afatgjata. Fillimisht, ne pasojat e menjehershme, cmimi i naftes ka te ngjare te mos preket shume, pasi ai varet jo nga rrisqet militare, por nga ekuilibri boteror mes kerkeses dhe ofertes. Kur ky ekuiliber prishet dhe prodhimi bie ose ndalet, atehere kerkesa rritet dhe eshte e qarte qe cmimi kercen. Kjo ka ndodhur gjate krizes se 1973-it, kur cmimi i nje fucie nafte u trefishua si pasoje e embargos arabe.
Por sot situata eshte ne kahun e kundert. Kerkesa boterore eshte ne renien sezonale per shkak te pranveres. Ajo do te zvogelohet me dy milion fuci ne dite midis muajve shkurt dhe maj. Oferta, ne te kundert, duket ne nje pike per te fluturuar shume lart. Duke i paraprire luftes, te gjitha shoqerite e naftes krijuan ne fillim te vitit stoqe te rendesishme dhe shumefishuan transaksionet spekulative te "naftes leter", domethene kontratat e blerjes, te kaluara ne tregjet me afat. Ne te njejten kohe, OPEK-u, duke dashur te deshmoje vullnetin e tij te mire, u angazhua te kompensonte, ne rast fatkeqesie, humbjet eventuale te prodhimit ne Irak, sic kishte vepruar me pare gjate greves ne Venezuele. Perballe kesaj psikoze, cmimi i naftes i fryre nga nje praglufte me 4 deri 7 dollare per fuci, u rrit sa hap e mbyll syte. Per te rene menjehere me pas, nje renie rekord me 25%, sapo bombat e para ndricuan qiellin e Bagdadit. Kontradikte? Jo, llogjika e naftes! Kete here, u parashikua nje fitore e shpejte e amerikaneve duke patur parasysh disproporcionin derrmues te forcave ne luftim. Balanca u kthye keshtu ne anen tjeter dhe u pa qe ne pese dite cmimi i naftes amerikane ra nga 40 ne 26.50 dollare per fuci. Menjehere reagoi OPEK-u. Organizata qe furnizon 47% te te gjitha eksporteve te brutos dhe produkteve te perpunuara ne bote, sigurisht qe synon te ndale naften te kaperceje shtratin e arsyeshem qe varion nga 22 ne 28 dollare per fuci. Lufte ose jo, tregu duhet mbajtur duke qendruar ne limitet e percaktuara. Dhe OPEK do tentoje te ule prodhimin per te rritur kerkesen. Cfaredo qe te mendojne amerikanet, qe do te rrisin cmimin e miliona litrave karburant te gelltitura perdite nga trupat e tyre, avionet, tanket, anijet, bombat, nese OPEK-u mbahet mire, cmimi nuk duhet te levize shume.
Ne fakt parashikohet qe tregu te behet disi nervoz dhe cmimet te levizin sipas informacioneve te dites. Mjafton qe paniku te zere pronaret e rreth 400 milion makinave ne vendet e industrializuara, qe kerkesa dhe cmimet te rrezojne te gjitha tavanet. Nese lufta zgjatet, nuk perjashtohet skenari i nje katastrofe, me atentate kunder rafinerive, terminaleve dhe mbi te gjitha tubave transportues te naftes, qe jane krejtesisht te pambrojtshem. Nje tub i keputur eshte nje prodhim i nderprere automatikisht. Ne fund, udheheqesit arabe deri me tani as nuk e kane permendur armen e naftes, te vetmen qe ata disponojne. Por a do te munden ata ta evitojne perdorimin e saj nese eshte i vetmi mjet qe kane per te qetesuar zemerimin popullor qe ndihet te rritet kudo?
Ne fakt, pasojat me te renda do te shfaqen ne nje periudhe afatmesme. Menjehere pas luftes do te shtrohet problemi i se ardhmes se naftes irakene. Iraku, sic dihet, ka ne nentoken e tij rezerva te vleresuara ne 113 miliard fuci, qe e bejne ate numrin dy ne bote, pas Arabise Saudite. Kjo sasi bruto, qe nuk eshte shume thelle, mund te nxirret me kosto po aq te ulet (2 deri 3 dollare fucia) sa ne Arabine Saudite dhe eshte e gatshme per t'u shfrytezuar: nga 73 burime te zbuluara vetem 15 jane ne shfrytezim. Te tjerat presin. Me shume se sa prodhimi aktual, qe eshte i dobet per shkak te embargos, eshte ky thesar i fshehte qe grish tashme karvanet e shoqerive te naftes amerikane, britanike, franceze, ruse e kineze.
Shoqerite amerikane, tashme te instaluara ne Kuvajt, i kane paraprire nje gjeje te tille ne nje shenim per Banken Amerikane me 31 janar: "Hapja e zonave naftembajtese, e kombinuar me fundin e pasigurise ne rajon, do te ishte pozitive per shoqerite amerikane te ketij sektori". Me troc, Xhejms Vulsej, ish drejtor i CIA-s, ben te qarte se "vetem vendet aleate me SHBA ne lufte, mund te shpresojne te bashkepunojne ne te ardhmen me grupet amerikane te naftes ne Irak". Exxon- Mobil, Chevron- Texaco dhe te tjerat, megjithese afer me administraten aktuale amerikane, nuk e vleresojne medoemos kete te folur perandorake. Ato e dine, sepse punojne ne vendet arabe, qe nuk duhet nenvleftesuar nacionalizmi naftetar, ne Irak e me tej. Politika e Bushit mund t'u sherbeje atyre, por edhe mund t'i fuse ne ngaterresa.
Perballe arrogances amerikane, Franca, Rusia dhe Kina, te pranishme edhe ato ne terren, shqetesohen gjithashtu. Shoqeria franceze Total ka negociuar me Bagdadin dy marreveshje perrallore qe i japin asaj akses ne burimet gjigande te Bin Umar dhe Majnoun (rezerva qe vleresohen nga 15- 17 miliard fuci), qe jane sa gjysma e rezervave te Shteteve te Bashkuara ose dyfishi i rezervave qe vete Total kontrollon aktualisht ne bote. Fatkeqesisht, kjo kontrate e shekullit nuk mund te hyje ne fuqi deri sa te hiqet embargoja. Rusia kishte nenshkruar me 1997 me qeverine irakene nje kontrate te madhe, por qe u anullua nga Iraku janarin qe shkoi. Pas renies se Sadamit, cfare do te ndodhe me keto angazhime? Ceshtje themelore per Parisin dhe Mosken.
A duhet pranuar nenshtrimi ndaj vendimeve te zoterve te rinj te Bagdadit? Ahmed Chalabi, ne emer te opozites irakene, e ka bere tashme zgjedhjen e tij: "Shoqerite amerikane do te kene nje rol dominues". Por Ahmed Chalabi nuk ka ardhur ende ne pushtet, madje eshte larg. Ruset bazohen ne faktin qe aksesi tek nafta e tyre eshte nje kerkese e rendesishme e SHBA dhe qe keshtu mund te merren vesh. Francezet ngushellohen duke shpjeguar se per te restauruar dhe vene ne shfrytezim burimet irakene, do te duhen disa dhjetra miliarde investime, do te duhet kohe dhe teknologji. Dhe keshtu te gjitha kontributet do te ishin te kerkueshme. Shtetet e Bashkuara qendrojne ne heshtje, te bindura qe do te jene ato vete qe do ta ndajne torten. Parashikimi i vetem realist eshte ai i celjes, ne muajt qe do vine, i nje tregu gjigand shfrytezimi rrotull Irakut post Sadam, ku te kene akses shoqerite e huaja dhe per ta shnderruar ate ne nje element kyc ne raportet e reja te forces qe po vizatohen ne kete prag te shekullit te XXI. Sepse po vihet re ajo qe vendet prodhuese te naftes po perpiqen ende ta fshehin: cilido te jete rezultati i luftes ne Irak, statuskuoja qe mbizoteronte ne planetin e naftes, tashme eshte thyer. Gara per kontrollin e zonave te fundit te medha naftembajtese ka nisur, ashtu si atehere, para dhe pas Luftes se Pare boterore kur fuqite e medha ndane burimet e naftes te Lindjes se Mesme. Arsyet e kesaj gare jane gjithnje te njejtat: industrializimi, konsumi i shfrenuar, demografia boterore galopante, diktatura e perfitimit. Vendet e industrializuara, te paafta per t'u kufizuar, vazhdojne te shpenzojne energji dhe burimi i kesaj energjie do te jete akoma, te pakten edhe per dy dekada, nafta. Per te kenaqur keto kerkesa te reja, duhet te kalohet nga 77 milion fuci ne dite qe ka qene prodhimi i brutos ne 1990 tek 120 milion ne 2030, pra 43 milion fuci qe duhen gjetur. Kjo do te thote dyfishi i asaj qe prodhojne aktualisht pese prodhuesit me te medhenj te Gjirit (Arabia Saudite, Irani, Iraku, Kuvajti, Emiratet e Bashkuara Arabe).
Atehere ku duhet gjendur "ushqim" i sigurte, nderkohe qe ari i zi po zhduket? Konkurenca midis vendeve importuese do te jete e pameshirshme. SHBA, qe ruajne 600 milion fuci nafte si rezerve strategjike per nje dite te keqe, po lujane tashme, ashtu si ne Irak te gjithe peshen e hiperfuqise se tyre. Por ato nuk do te jene per nje kohe te gjate vetem. Te tjere aktore po vijne: Rusia, India, Kina, Lindja aziatike. Problemi, atehere, nuk eshte me te blesh nafte me cmim te ulet, por te kontrollosh naften tek burimi i saj, pra te zoterosh direkt ose indirekt vendburimet. Te behesh njekohesisht shites dhe bleres. Ne nje periudhe afatgjate, nuk do te flitet me per tregeti por per mbijetese. Ja pra se cfare eshte ne loje ne luften qe po zhvillohet sot ne Irak.
Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar
|