Enri
Student
Regjistruar: 07/07/2003
Vendbanimi: Athens
Mesazhe: 80
|
Sigurimi i ujit tė pijshėm- sfidė globale
Sipas statistikave të OKB-së miliarda njerëz në botë jetojnë pa ujë të pijshëm dhe të paklorifikuar
Si dhe sa duhet të investojnë qeveritë e vendeve të ndryshme mbi ujin e pijshëm që të shmangen mungesat dhe sëmundjet
Uji i pijshëm mbetet një nga sfidat e së ardhmes.
Sipas statistikave, rreth 1.1 miliardë njerëz jetojnë pa ujë të pijshëm. Rreth 2.4 miliardë njerëz jetojnë pa ujë të paklorifikuar. OKB ka premtuar se do ta zgjidhë këtë problem, por e vërteta është se në çdo 15 sekonda në botë vdes një fëmijë nga sëmundjet që kanë lidhje me ujin e pijshëm. Çfarë duhet të bëjnë vendet e pasura që të arrijnë ato që kanë premtuar dhe sa do të kushtojë kjo sfidë? Këto pyetje ngrihen në një artikull të gazetës britanike The Guardian, e botuar ditën e djeshme. Artikulli ngre 10 pyetje të cilave duhet tu përgjigjet Perëndimi. Janë bërë një sërë samitesh, ku janë përfshirë edhe problemet e ujit të pijshëm. Kryesisht janë vendet e varfra ato që kanë edhe mungesat më të mëdha të ujit të pijshëm.
Mungesa e dëshirës politike
Shumica e qeverive kanë firmosur qëllimet e zhvillimit të këtij mijëvjeçari, dhe kanë përcaktuar një sërë objektivash ambicioze për mjedisin, shëndetin dhe arsimin. Këto objektiva përfshijnë edhe përgjysmimin deri në 2015 të njerëzve që nuk kanë ujë të pastër të pijshëm. Vitin e kaluar në samitin e tokës në Johanserburg (afrika e Jugut) liderët e botës ranë dakord që të përgjysmonin në të njëjtin vit edhe numrin e popullsisë që nuk ka prani të ujit të klorifikuar ose higjienikisht të kontrolluar. Por ka pak shenja që qeveritë ti arrijnë këto objektiva. Edhe vendet e pasura të botës përballen me problemet e ujit. Nëntë shtetet më të pasura kanë bërë publike tashmë planet e tyre të veprimit mbi ujin, por asnjë burim ekstra nuk është investuar për ujin e pastër apo higjienizimin e tij.
Burime të pashfrytëzuara?
Sipas OKB-së, rreth 20 % e popullsisë së botës në 30 shtete përballet me kufizime të mëdha të ujit të pijshëm. Ky numër pritet të rritet deri në 30% të popullsisë së botës në 50 vende deri në 2025. Ndërkohë, 1 miliard njerëz nuk kanë ujë vetëm 15 minuta në ditë. Disa rajone, si Azia juglindore, ka ujë të bollshëm në disa periudha të vitit dhe shumë pak në periudha të tjera. Rajone të tjera furnizohen me pak ujë gjatë gjithë vitit. Marrja e më shumë uji nga lumenjtë mund të shkaktojë probleme për bujqësinë; marrja e sasisë më të madhe të ujit nga burimet e nëndhenshme mund të mos jetë një zgjidhje afatgjatë. Në shumë zona të Kinës dhe Indisë niveli i ujit bie në mënyrë alarmante dhe nuk zëvendësohet me të njëjtat ritme.
A mund të përmirësohet cilësia e ujit?
Mundet, por me një farë çmimi. Uji i pijshëm i pakontrolluar është vrasësi numër një në botë, që çon sipas OKB-së në afërsisht 250 milionë raste sëmundjesh që kanë lidhje me ujin çdo vit dhe nga këto në 5 milionë deri 10 milionë vdekje në vit. Të dhënat e OKB-së gjithashtu tregojnë se në çdo kohë, më shumë se 50 % e gjithë njerëzve në botën e zhvilluar vuajnë nga një ose më shumë prej 6 sëmundjeve kryesore, që lidhen me furnizimin e ujit dhe klorifikimin e tij (si: diarreja, askaris, drakunkuliasis, hukuorm, skistosomiasis dhe trahoma). Është e lehtë të filtrosh ujin, por mund të jetë financiarisht e pamundur në një numër të madh vendesh.
Problem me kanalizimet?
Sigurisht. Rreth 2 miliardë njerëz nuk kanë tualete apo WC. Mungesa e higjienës pra e klorifikimit është shkak për mungesën e sigurisë së ujit të pijshëm. Çdo vit rreth 2.2 milionë vetë vdesin nga sëmundjet e diarresë dhe reth 90 % e këtyre vdekjeve janë mes fëmijëve, shumica në vendet e zhvilluara dhe kryesisht nëpër qytete. Një numër i rëndësishëm i njerëzve bie pre e një tipi bakteriesh të quajtur shigella, që shkakton dizanterinë apo diarre me gjak. Është e lehtë të kontrollohet duke përmirësuar higjienën, furnizimin e ujit dhe klorifikimin. Edhe në vendet e Mesdheut një në dhjetë persona që shtrohen në spital janë me sëmundjet e diarreve. Akti më i thjeshtë i larjes së duarve me sapun dhe ujë redukton shigellën dhe tipet e tjera të diarresë në 35 %. Edukimi i popullsisë në këtë zonë është tepër i rëndësishëm. Shumë qytete janë zgjeruar në 20 vitet e fundit, duke u mbushur me njerëz që vijnë nga zonat rurale dhe që kurrë nuk kanë ditur gjë për higjienën.
A mund të reduktohet ndotja?
Ndotja e ujit është duke u rritur në mënyrë shumë serioze dhe kushton një thesar për ta pastruar. Të gjithë shtetet janë fajtorë në një farë mënyre duke derdhur mbeturinat industriale në rrjedhat e ujit. Mikrobet, kripërat dhe ndotja nga bujqësia dhe industria kontribuojnë tek ky problem, që është ende duke u rritur në vendet e zhvilluara të industrializuara. Uji i tokës nga burimet e nëndheshme është veçanërisht më i vështirë për tu pastruar. Ndonjëherë problemet janë të paparashikuara. Më shumë se 100 milionë njerrëz në Bangladesh, Indi, Kamboxhia dhe Laos ka mundësi të preken nga helmimi me arsenik i ujit nëntokësor, për shkak të gërmimeve që synojnë ruajtjen e ujërave të lumenjve.
A mund të kursehet uji?
Sigurisht. Shumica e ujit të pijshëm në botë përdoret në bujqësi dhe tokat e vaditura japin 40 % të ushqimit botëror. Kjo dëshirë rritet ndërsa popullsia do të vazhdojë të shtohet në vendet e varfra në 40 vitet e ardhshme. Duke bërë një krahasim, një familje mesatare afrikane harxhon 23 litra ujë në ditë, ndërsa një familje amerikane më shumë se 100. Në vendet e zhvilluara njerëzit nuk e kanë aspak idenë se sa ujë harxhojnë në ditë, dhe as se sa ujë përdoret në proceset që u garanton atyre gjithë të mirat dhe shërbimet e nevojshme. Mbushja e pajisjeve që ruajnë ujin mund të të reduktojë konsumin e ujit në shtëpi. Por nëse gjithë bota do të dinte se nuk duhej vënë dorë në tokat me ujë dhe të mos priteshin pyjet, atëherë do të kishte shumë më tepër ujë për këdo në botë.
A ka lidhje me varfërinë?
Njerëzit e varfër në Azinë juglindore dhe Afrikë paguajnë 12 herë më shumë për çdo litër se ata që janë të lidhur me sistemet publike. Një në katër persona në popullsinë që jeton në qytetet e vendeve të zhvilluara mund ta blejë ujin e pijshëm duke shpenzuar 10% deri në 20 % të të ardhurave të tyre vetëm për ujë. Të varfrit janë më të ekspozuar nga sëmundjeve që vijnë nga uji kështu që ata qëndrojnë të varfër. Ndërsa blerësit kërkojnë gjithnjë e më shumë ujë.
Zgjidhjet ekologjike?
Injoranca ekonologjike ka çuar në shumë probleme ekzistuese në gjithë botën. Fakti i thjeshtë është se marrja e ujit nga gjithçka nga lumi, burimet apo rezervuarët- do të çojë në mënyrë të pashmangshme në probleme. Nëse reduktoni rrjedhjet e lumenjve, prodhimi i ushqimeve do të bjerë. Marrja e më shumë uji nga nëntoka do të rrëzojë nivelin e ujit duke e bërë më të shtrenjtë thithjen e tij dhe lumenjtë nuk do të mund të funizohen. Ndërkohë krijimi i kanaleve për disa vende që pajisen gjithnjë me ujë të pijshëm, mund të ndikojë në reduktimin e llojeve të peshqve e në probleme të tjera ekologjike.
A mundet ta shpëtojë këtë problem teknologjia?
Teknologjia mund të kontribuojë por jo si një shkop magjik. Agrokultura dhe industria duhet të modernizohen, në mënyrë që njerëzit të reduktojnë nevojat individuale me të paktën një të tretën e atyre që kanë sot. Projektet gjigante të ujit çojnë në po aq probleme sa ato zgjidhin dhe më shumë ndihmojnë të pasurit, ndërsa zgjidhjet e vogla nuk janë gjithmonë efektive nëse nuk financohen dhe menaxhohen mirë.
Nga duhet të rrjedhin paratë?
OKB llogarit se më shumë se 20 miliardë dollarë në vit nevojiten për më shumë se një dhjetëvjeçar që të sigurojnë minimumin e ujit të pastër dhe klorifikimin për të varfrit. Dhe kjo është vetëm në botën e zhvilluar. Mijëra qytete në gjithë botën janë të pajisur me sisteme të vjetra të ujit. Mbi 70% e gjithë projekteve të ujit dhe higjienizimit- dështojnë brenda pak viteve, disa prej tyre sepse nuk ka shumë para për ti mbështetur. Institucionet globale shpresojnë se sektori privat duhet të investojë shumë, por kjo është politikisht antagoniste, pasi uji është parë gjithnjë si shërbim e investim publik. Privatizimi i ujit ka një të kaluar të hidhur, e mbushur me skandale politike dhe financiare. Sektori publik beson se ka ekspertët, por nuk ka paratë. Qeveritë e vendeve të varfra thonë se nuk mund të tërheqin fonde globale, ato ende vazhdojnë të financojnë mbi armatimin, dhe vendet e pasura që paguajnë më lehtësisht për reformat e ujit, nuk investojnë pa përfituar kompanitë e tyre. Prioritetet duhet të ndryshojnë që të përmirësohet kjo situatë krize globale mbi ujin e pijshëm.
__________________
FEJA E SHQIPTARIT ESHTE SHQIPTARIA
Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar
|