kontinenti
Blujtes
Regjistruar: 14/09/2004
Vendbanimi: mbi kete planet
Mesazhe: 4934
|
Re: I nderuar Konte
Citim: Po citoj ato që tha IQVLORA
a) terbaçik-femij apo burre/grua i shkurter.
b) xhydam-po i njejti kuptim
c) sojsez-njer nga nga nje fis i dobet e me cene
d) Qoftela-emer vendi ku kane jane pronat e stergjysherve te mij dhe stanet e tyre.
e) Mishkarte-perseri nje emer vendi i ne formen e nje harku, i cili eshte i veshur me peme ullinjsh
f) Trepe-emer vendi
g)-Shamogjil-emer vendi
h) Mila-emer vendi
Faleminderit edhe njehere
Kemi terbaçik .
Kur emertojme nje njeri sipas vend-lindjes apo vend-banimit te tij, kete gje e bejme me lehtesi te madhe, por, kjo nuk do te thote se, kur bejme kete emertim, mbaresat duhet te jene te njejta.
Psh; durrsak - elbasanlli - tironc - tiranas etj.
Ketu kemi mbaresa te ndryshme nga njera tjetra.
A mund te kete kjo fjale lidhje me fshatin e Terbaçit? (tërë baçe, kopshte)
Qe ketu mund te dalim se ne kohen qe doli kjo fjale (qe mund te jete fjale relaitivisht e re ne krahasim me fjalet e tjera mijera e mijera vjecare) ndoshta tek ai fshat mund te kete qene mbizoteruese nje rrace e shkurter, por qe sot, mund te mos korrespondoje aspak nje rrace e shkurter ne banoret e asaj zone, sepse jane martesat ato (martesat zakonisht behen me te huaj, fshat tjeter apo qytet) qe bejne ndryshimin e rraces.
Ne qoftese xhaxhai eshte i shkurter, nipi del i gjate sepse eshte dhe geni apo gjaku i nenes, vajzes qe erdhi nuse ne ate fshat.
Mjaft te thuhet nje here emri apo percaktimi dhe mjaft ta perdorin dhe dy njerez te tjere kete emer apo percaktim, dhe ai ngjiste.
Kurse per fjalen Xhydam meqe qenka i njejti kuptim, kjo fjale afrohet me fjalen zhytje - zhytem dhe perderisa jep kuptimin e nje rrace te shkurter, (nje rrace te zhytur) mund te jete e dale nga kjo folje, si psh fjala qe percakton nje njeri te gjate eshte dhe ''gjatosh'' eshte dhe fjala ''pellë''.
Por, te mos harrojme se tek fjala xhydam kemi dhe nderhyrjen e fjales xhuxh, por me qe nuk di turqisht (kam mesuar se ka dhe turqishte te vjeter) ndoshta ajo fjale mund te kete dhe ndikim nga turqishtja.
Tek fjala sojsez se pari kemi fisin qe shprehet dhe me fjalen soj por mos te harrojme se kjo fjale sipas trevave te ndryshme nuk thuhet kudo me germen s por edhe me germen ll.
Pra kemi soj - lloj .
Ne sot fare lehte mund te themi; Ajo eshte njesoj si i vellai.
Por ne po kaq lehte mund te themi; Ajo eshte njelloj si i vellai. .
Ne Shqiperine e mesme, dikur ka qene perdour fjala; asoj - acoj
Kjo fjale edhe sot perdoret nga shume njerez te vjeter.
Psh; Ai eshte asoj djali qe te jep uje ne bisht te luges.
Asoj dhe Acoj, tregojne sojin, llojin, faren, rracen etj.
Kurse tek fjala sojsez nuk kemi asgje tjeter vetem se sojin e zi ne kuptmin e keq te fjales, pra ashtu sic dhe vete ke dhene sqarimet perkrah kesaj fjale.
Tek fjala Qoftela.
Se pari ke dhene sqarimin se kane qene stanet etj.
Por, stanet zakonisht beheshin diku ne lartesira, pllaja malesh, prane pyllit etj. atje ku kishte kullota per bagetine.
Vete fjala ''qoftela'' shpreh per lindjen e saj pikerisht kerkimin e lartesise.
Do jete qesharake sikur kete fjale ta ngatarronim me ''qoftet'' qe hame sepse nuk ka asnje lidhje.
Qoftela, sipas meje zberthehet me qofte e larte dhe pikerisht kjo ndarje fjalesh, jep te kuptoje se ky emer, ka qene ende pa lindur objekti, ashtu psh sic bejne disa prinder qe gjejne dy emra, nje emer femre dhe nje emer mashkulli, kur ende gruaja nuk ka lindur, pra i kane gati sipas seksit te femijes.
Por, nuk e di se sa e di mire historine e stergjysherve, sepse jam i detyruar te them se nga kjo fjale lind dhe nje arsyetim tjeter.
Mos valle ata i kane braktisur keto stane, apo marrjen me dhente, ne nje periudhe kohe ta caktuar? Ndoshta nga rrethanat, ndoshta nga luftrat apo per ndonje arsye tjeter?
Sepse vete fjala qe vjen nga thellesite e kohes, flet per dy arsyetime, pasi as ti vete nuk di me shume se sa ke thene, sepse cdo gje e ke te degjuar dhe jo te dokumentuar.
Qoftela, mund te na jape dhe arsyetimin e lënies pra, qofte e lënë.
Une per vete pranoj arsyetimin e pare dhe jo kete te lenies, sepse dy germat e fundit jane la gje e cila i perket dielktit gege (e lanë - la etj) keshtu qe sado i vjeter te jete emertmi i atij vendi perseri nuk kemi te bejme me nje qender te madhe, por me nje stan, i cili ka qene formuar aty dhe, qe te formoje nje stan, kjo nuk eshte nje pune e veshtire, sepse stanet edhe leviznin sipas stines apo kullotave, pra per mua tek fjala qoftela kemi lartesine, e kerkuar. Ne kete rast, vete ''ndermarrja'' pra stani ka qene i nen kuptuar, por te gjendet ''e larta'' apo keshillimi i me te madhit, (babait te madh) per ''qofte te larten''. (vendin, pozicionin etj.)
Tek fjala Mishkarte .
Ne themi mish pra nenkuptojme mishin e lopes, te vicit, te deles, dhise etj.
Ne themi Çupë por ne themi dhe çupkë .
Ku eshte ndryshimi ndermjet çupes dhe çupkes?
Çupa mund te jete dhe 25-30 vjec.
Kurse çupka, nuk eshte kurre 25-30 vjec, por ajo eshte nga 6 - 14 vjec.
Tek fjala mishkarte kemi pikerisht kete zvogelim.
Sepse ma lart thame fjalen mish qe e kemi nga lopa qe eshte dicka e madhe.
Kurse fjalen mishk duke u ndihmuar dhe nga arsyetimi me Çupen dhe çupken, pra ajo mishk, na del jo nga lopa e nga vici, por na del nga qenie me te vogla se keto.
Ne fjalen Mishkarte po ta ndajme kemi;
Mishk + artë .
Ti vete thua qe aty qenka nje vend me ullinj.
Por aty ku ka ullij ka dhe shume zogj sidomos ne stinen e dimrit, ku mullenjat e hane shume ullirin.
Te mos harrojme se, zogjte kane mishin me te shijshem se cdo gje tjeter.
Sidomos mellenjat, por cdo lloj zogu i eger ka nje mish te pa krahasueshem me lopen, vicin dhine, delen, pulat etj.
Sipas meje tek ai vend duhet te kemi patur pikerisht nje vend gjuetie, prej te cilit gjuetaret siguronin mishkë te arte.
Por me qe kemi te bejme me zogj, ajo germa k ne fund te fjales, nuk na transmeton asgje tjeter por vetem vogelsine e mishit.
Zogjte psh nuk kane trup, por kane trupke. Prej ketej kemi dhe fjalen mishk dhe jo mish.
Ky percaktim u shkon egazkt zogjve.
Fjala f) eshte trepe .
Ka mundesi te jete nje vend i xhveshur, por une nuk mund te flas me siguri sepse cdo gje po e shkruar duke marre parasyshe ato qe ti ke shkruar ketu.
Trepe nuk eshte asgje tjeter vetem se tre peme pra vendi ku kane qene vetem tre peme.
Ne qoftese sot kemi nje fshat aty, apo ne qoftese sot ka jo tre, por 100 peme, emri i vendit nuk ka lidhje me kete, sepse emri i vendit, eshte me baze te fjaleve dhe percaktimeve te fillestareve, te atyre qe e shkelen ne fillim, apo te atyre qe aty pane vetem tre peme. Apo ne kohen qe ai vend ka patur vetem tre peme.
Por eshte dhe dicka tjeter, Une nuk i di emrat e te gjithave veglave bujqesore, apo te mjeteve te tjera ne fushen e bylmetit, sepse ky emer, mund te jete dhe emri i nje vegle e cila perdorej shume ne ate vend dhe ne qoftese toka ka qene e bute psh. aty kurre nuk eshte perdorur kazma, por nje tjeter vegel. Edhe sikur t'i dija te gjitha emrat e veglave bujqesore, perseri kjo nuk me ndihmon shume, sepse para 200-300 vjetesh, kush me siguron mua qe ka qene nje vegel e cila ka patur kete apo ate emer dhe, ky emer sot eshte zhdukur.
Mund te jete dhe emri i nje bime e cila ka qene rritur me shumice ne ate pllaje apo vend.
Ne nuk e dime mire historine e njerzve te krahines, por nuk dime mire dhe biografine e tokes, pllajes, lugines etj. per te cilen po flasim.
Fjala Shamogjil .
Shume variante me rrotullohen per kete fjale.
Te pakten sipas asaj qe thote fjala, duket se kjo fjala eshte e lindur nga nje pakenaqesi.
Pjesen gjil nuk dua ta ngatarroj me kuptimin e gjelit, dhe deri tani, nuk mund ta gjej se ku rreh ajo fjale.
Por edhe si fjale e tere, mund te kete kuptimin e nje mjeti shtepiak, ao dickaje tjeter. Fjalet e vjetra, si te tilla jane per ne, por per kohen qe perdoreshin nuk ishin aspak te vjetra dhe jo vetem kaq, por keto fjale ne kohen e tyre ishin te normale dhe nuk duhet te harrojme se, ato fjale kane qene te formuara nga te tjera fjale shume me perpara kohes se tyre. Ato fjale pra, nuk kan ardhur tek ne.
Deri tani me del si kuptimi i sharjes se gjelles. Duhet marre parasyshe se ne nuk dime asnje histori ne lidhje me ate vend. Keshtuqe gabimi im mund te gjendet ne cdo cast nga dikush qe e di mire historine apo bemat ne ate vend.
Ajo qe me veshtireson eshte vetem pjesa gjil.
Fjala Mila.
A ka ndonje perrua aty prane?
Sepse tek mila mund te kemi dhe larjen sepse si fjale ajo del me ngjeshjen e natyrshme qe kane mijera fjale te tjera dhe ndahet ne kete forme' mila = me i la ku germa e eshte e ngrene ashtu tek mijera fjale te tjera shqipe qe ne te folur shume germa nuk shqiptohen fare.
Por ashtu si tek fjala ne postimin tjeter qe ishte kallogjer = plakut te mire apo murgut. dhe ketu mund te jete huazimi nga gjuha e re qe lindi, pra ajo greke, por ndodh qe nje fjale shqipja e ka dhene ne origjinalin e saj dhe e ka marre perseri te perpunuar dhe po vete shqipja e perdor ate fjale me nje shqiptim tjetrer, ashtu sic ka ndodhur p.sh me fjalen magnet qe shqipja e ka marre te perpunuar sepse fillimisht ua dha ketyre gjuheve ne origjinalin e saj pellazgjik. Kjo fjale nuk eshte asgje tjeter vetem se fjala mahnit - mahnitje dhe ne sot i perdorim te dyja dhe te vjetren dhe te perpunuaren qe eshte magnet .
Me kete dua te them se, tek emri i vendit, apo tek fjala Mila mund kemi menyren dialektore te emrit te molles. Ndoshta vendi ka qene me molle, apo diku ka qene nje molle e vjeter etj. dhe shprehja ''tek molla'' ka qene e zakonshme. Perseri dalim tek mos dijenia jone per bemat ne ate fshat, apo ajo qe i detyroi njerzit t'i jepnin kete emer.
Modifikuar nga kontinenti datė 04/04/2007 ora 17:05
Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar
|