leopardi
Anėtar Aktiv
Regjistruar: 07/06/2005
Vendbanimi: itali
Mesazhe: 220
|
E drejta Natyrale
Ne radhe te pare duhet stabilizuar perkufizimin e se drejtes naturale, c'eshte ajo?
Rraportet e para qe kane lindur midis drejtes naturale dhe drejtes pozitive i perkasin pikerisht epokes Klasike, (Greqia e lashte) ne kte periudhe jetonte poeti i madh Sofocle rreth 500 para krishtit. Filosofia e se drejtes, lind pikerisht nga pena e poetit tragjedik Sofocle. Nje nder tragjedite e shkruar nga ky poet ishte edhe ajo e Antigones, e cila simbolizonte superioritetin e drejtesise; te drejtesise natyrale mbi te drejten pozitive, mbi te drejten e bere nga njerzit. Antigone varrose vllain e saj Polinice, i cili kishte vdek ne fushe betejen e Tebe-se. Veprimi i Antigones bie ne kundershtim me ligjin e mbretit, Creonte, i cili kishte dhene urdher qe trupi i Polinices mos te varrosej sepse kishte perdorur arme kunder atdheut te vet. Antigonen e dergojne perpara Creontes, dhe ky i fundit mbreti i qytetit, dhe e pyet pse thyeve rregullat e mija. Antigona pergjigjet:
"po, sepse nuk ishte Zeusi qe i kishte vendosur. As drejtesia qe gjendet atje poshte midis Zotave te dheut, ka stabilizuar kto ligje per njerzit. Une nuk besoja, pastaj, qe rregullat e tua ishin kaq te forta, aq te forta sa ti lejojne nje mortali (te vdekshem) te permbysi ligjet e pa shkruara te qendrueshme te dhene nga Zotat: kto nuk jetojne qe sot, as jane te djeshme, por jane te perhershme, eternite: kto qe asnjeri nuk e din qe kur kane dale per here te pare" (Sofocle, Antigone, rreshtat 450-457)
Antigona denohet me vdekje. AJO E PERBALLON ME QETESI DHE KTHJESLLTESI VDEKJEN SEPSE E DIN QE, DUKE THYER LIGJET E CREONTES, I ESHTE BINDUR IMPERATIVITET ABSOLUT TE KOSHENCES SAJ.
E drejta naturale ne Antigonen ishte shume me e madhe dhe me e forte se e drejta pozitive ajo e prodhur nga njerzit, E cila ben apel ligjeve jo te shkruara dhe ligjeve mbinaturale.
Tani duhet kuptuar se cilat ishin ligjet ne specifik ku Antigone bente apelimin, jane normat e pashkruara si referim i normave hyjnore si nje vullnet i pergjithshem i qendrushem i pandryshueshem dhe i perjetshem qe mund te jete vetem ai i Zotit. Antigone bente thirrje normave hyjnore kundrejte normave te mbretit Creonte. Apelimi i Antigones shprehej edhe ne besimin e zerit qe koshenca e vet i thoshte, duhet te varrosesh Polinice. Ne qofte se ne e sforcojme koshencen e Antigones mund te na dali nje interpretim dhe ta lidhim me Arsyen e Antigones pra: eshte Arsya njerzore, te qenit njerzor, qe mund ta interpretojme si llogjiken superiore permbi ligjet dhe normat e shkruara pozitive, qe parashikonte nadalimin e varosjes te Polinicit. Me aq sa thame me siper Antigone bente apelim ne te drejten hyjnore, dhe ne te drejten personale dhe ne koshencen e interpretuar si arsye superiore. Antigone ben apelim edhe ne instinktin te vet, pra te qenit moter, te qenit femer, pra i ben apelim origjines se njeriut, ku akoma asnje ligj nuk kishte dale akoma qe te ndalonte dhe te ndante rrjedhjen e nje gjaku.
Qe mos te zgjatem shume.
Nje rryme e mendimtareve lidhin te drejten natyrale me te drejten hyjnore, dhe kto koncepte interpretohen dhe zhvillohen me shume nga autore me veshje religjoze. P.sh sipas Occam-it e drejta naturale eshte e drjeta e Vete Zotit. Zoti eshte prodhues dhe modifiukes i tekstiteve normative. Zoti te miren e ben te keqe dhe anasjelltas. Por ky autor me bindje fetare ne fund thote qe e drejta pozitive duhet te jete konform se drejtes naturale.
Ne qofte se do mendojme ne termat e Occam-it, atehere e drejta hyjnore paraprin dhe vendose nje rregull te pergjithshem ku edhe e drejta naturale se bashke me pozitiven duhet ti neneshtrohen. Ktu ka nje kalim i cili nuk kuptohet mire persa i perket diferences se drejtes naturale dhe se drejtes hyjnore, ky atuore ne kte pike nuk eshte i qarte. Gjithsesi synimi i tij ishte qe cdo interpretim per se i perket drejtesise duhet ti nenshtrohet ligjit hyjnore, duke menduar ne kte forme, ligji hyjnore ne del se eshte i Vullnetshem; eshte vullneti i vete Zotit; eshte moralisht i detyrueshem pasi eshte vullneti i Vete Zotit. Dhe po te kthehemi tek tema e Antigones ne rastin tone sipas se drejtes hyjnore Polinici duhej varrosej. Antigona eshte e lidhur me ligjet e pashkruara te cilat jane ne koshencen e saj, dhe Moralisht eshte e Detyrueshme qe ti respektoje Pavrsisht nga e drejta dhe vullneti i se drejtes pozitive qe ne rastin tone perfaqesohet nga Creonte.
E drejta naturale si fakt dhe koncept e forces se natyrese
Deri tani shikuam si si koncepohej dhe se si mund te konceptohet e drejta narurale hyjnore tani do te shikojme si se konceptohet e drejta naurale e interpretuar si forca e natyres. Sipas ktij koncepti i cili quhet Naturalizmi qe identifikohet me te drejten natyrale ku bazohet ne instinktet e natyres biollogjike.
"e drejta natyrale (natyralizmi) eshte ajo qe natyra na ka mesuar te gjitheve atyre qe marrin fryme, ne fakt kjo e drejte nuk eshte vetem e njerezeve, por eshte e te gjitheve dhe te gjithckaje qe jeton ne toke ne uje dhe ne ajer.
__________________
e harrova.
Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar
|