Indrit
I pandreqshem.
Regjistruar: 01/04/2004
Vendbanimi: I ulur ne zemren e nenes.
Mesazhe: 1814
|
Shkodra, pronė e moralit musliman dhe atij katolik
E quajta në këtë mënyrë, pjesën e fundit të këtij shkrimi, sepse këto dy besime janë prezent dhe që dominojnë të gjithë jetën shpirtërore të këtij qyteti së bashku me rrethinat e tij. Shkodra, ky qytet me historinë më të vjetër, më aktive dhe më interesante në Shqipëri, pushon e ankoruar në juglindje me lumin Drin. Spirancën tjetër e ka hedhur në veriperëndim, pikërisht në liqenin që mbanin emrin e saj, si një simbol i përjetshëm bashkëjetese. Ndërsa Buna e shkurtër, mbyll kufijtë jugperëndimor të qytetit. Kështu që Shkodra shëmbëllen si një gadishull, ku pjesa verilindore e saj, kufizohet me malet Cukal dhe Maranaj. Mbi kokë, si një gjerdan i artë, prej qindra vjetësh, qëndron në roje kalaja e Rozafës. Nuk besoj që të ketë qytet tjetër në botë që Zoti e ka vendosur në një pozicion kaq të volitshëm për të mbijetuar. Ballkanologia angleze, zonja Edith Durham, në librin e saj, "Brenga e Ballkanit", e vlerëson në këtë mënyrë qytetin e Shkodrës: "Shkodra më mrekullon. Kur nuk jam atje, jam pothuajse gati të betohem se ai është qyteti më i mirë në botë."
Kalaja legjendare e Rozafës është ndërtuar rreth shekullit të katërt para Krishtit. Nga fundi i shekullit të 14-të, qyteti i Shkodrës u la në dorë të venedikasve prej sundimtarit të saj, Gjergj Balsha. Vetëm në vitin 1479 turqit osmanë arritën ta merrnin qytetin. Me marrjen e Shkodrës nga turqit, popullsia e krishterë u largua pothuajse totalisht për në Itali. Në qytet mbetën shumë pak familje katolike. Fillimi i shekullit të 19-të e gjeti Shkodrën me një popullsi muslimane rreth 90% të saj. Ky konvertim i shqiptarëve në fenë Islame, nuk u realizua në mënyrë spontane, por në bazë të logjikës së egzistencës të mëtejshme të Kombit Shqiptar. Dy faktorë të rëndësishëm ishin ato që e imponuan shqiptarin që të përqafojë Islamin: Lidhja shpirtërore me të, si dhe konstatimi që Islami u konsiderua një mbrojtës i sigurtë kundrejt rrezikut imediat të shpërbërjes kombëtare nga nacionalizmi shovinist serbo-grek. Prifti i lartë katolik, njëkohësisht edhe poeti i madh shqiptar Fishta, te vepra e tij e madhe "Lahuta e Malcis", duke parë rrezikun e këtij asimilimi u drejtohet shqiptarëve: "... Por, pse na të vogjël jemi/ Pse kend fis e vëlla nuk kemi/ Na sod Shkjaut smund ti bajmë ballë/ Qi po do tna përpijë gjallë/ Prandej, thom se e lyp e mara/ Qi dhe sod na, si përpara/ Të rrim njit me mbret të Stambollit/ Për me i bamun ballë Nikollit..."
Pra edhe vetë poeti i madh, françeskani Gjergj Fishta, e shikonte Turqinë në atë periudhë të vështirë për fatet e kombit, si një faktor i unitetit kombëtar. Ky unitet u ruajt fare mirë, ashtu siç e tregoi edhe vetë historia, kur shqiptarët përqafuan Islamin, i cili u bë pjesë e pandarë e botës së tyre shpirtërore dhe nacionale.
Megjithëse shqiptarët e përqafuan Islamin në mënyrë masive, turqit nga ana e tyre, nuk treguan ndonjë interesim të mjaftueshëm që institucionalizimi i kësaj feje në Shqipëri, të funksiononte mbi baza të shëndosha të teorisë së Islamit.
Ndryshe nga shkathtësia dhe përkushtimi i Vatikanit, për propagandën e krishterë në Shqipëri, Turqia nuk i kushtoi ndonjë vëmendje të veçantë kësaj baze të rëndësishme teorike. Për të vertetuar sa thamë më lart, kujtojmë se prej vitit 1991, kur u lejua ushtrimi i fesë, e deri në vitin në vazhdim, janë botuar aq shumë literaturë fetare sa që Turqia e atëhershme, jo për 500 por as për 1000 vjet, nuk do të mund ti realizonte këto arritje të viteve të fundit. Ndryshon puna me Turqinë e sotme, ajo ka dhënë një ndihmesë të çmuar në rikonstruksionin tërësor të Islamit në Shqipëri. Turqia e sotme, ndryshe nga të gjitha shtetet e tjera që kanë interesat e tyre me Shqipërinë, në këto ditë tepër të vështira për ne, na u gjend shumë afër.
Megjithë këto vështirësi, Kombi Shqiptar si në çdo fushë tjetër të jetës edhe në fushën e teologjisë islame, nxorri mjaft dijetarë, që me erudicionin e tyre, me përkushtimin në rrugën e Zotit, e mbushën në mënyrë të kënaqshme atë boshllëk të trashëguar nga mungesa e theksuar e literaturës Islame në gjuhën shqipe. Ndër këta teologë muslimanë nga Shkodra mund të përmendim: Sheh Ahmet Shkodrën, sheh Muhamet Shkodrën (gjyshi dhe babai i shkruesit të këtyre radhëve), Daut Boriçi, Ibrahim Kaduku, Hafiz Halit Bushati, Haxhi Hafiz Muhamet Bekteshi, Hafiz Shefqet Boriçi, Hafiz Ali Ulqinaku, sheh Qazim Hoxha etj. Kemi thënë vetëm të vërtetën kur pohojmë se Shkodra, ndër qytetet më të mëdhenj të Shqipërisë, ka qenë dhe vazhdon të jetë, kryeqendra e Islamit në Shqipëri. Pas shkatërrimit të institucioneve fetare në vitin e mbrapshtë 1967, regjimi komunist nuk la asnjë xhami në këmbë, u rrafshuan të gjitha nga themelet, ndërsa për çudi, kishat nuk pësuan të njëjtin fat, përkundrazi, ato u maskuan nën hijen e modifikimit. U shfrytëzuan si teatër për fëmijë, kinema, shtëpi kulture, pallat sporti, shkollë etj. Viti 1991 që mundësoi riaktivizimin e fesë, e gjeti Komunitetin Musliman në Shkodër pa as më të voglën bazë materiale. Populli i Shkodrës i etur për mungesën e ushqimit të shpirtit të tyre, muslimanë dhe katolikë, ju vunë punës për ringjalljen e fesë. Po ashtu nje ndihme te madhe per ringjaljen e Islamit dhane shume bamires nga Turqia edhe vendet e ndryshme Arabe.
Mjafton të kujtojmë me këtë rast, ndihmën që na dha familja El Zamil nga Arabia Saudite për ndërtimin e xhamisë më të madhe në vendin tonë. Ajo ka "pushtuar" qendrën e qytetit, nga ku me madhështinë e saj fton muslimanët për paqë dhe nënshtrim ndaj Zotit gjithëmëshirshëm. Kjo xhami mban emrin e Kalifit të parë Islam, njeriut që shkriu gjithçka për Islamin, shokut më të ngushtë të Muhametit a. s., Ebu Beker. Po me ndihmën e vëllezërve tanë nga bota arabe, në Shkodër janë ndërtuar edhe pesë xhami të tjera, në qytet. Në Shkodër funksionon medreseja nga ku dalin teologë të rinj. Ata përgatiten nga pedagogë të kualifikuar nëpër universitete islame në vendet arabe. Gjejmë rastin këtu të përmendim dhe të falënderojmë këta teologë që me punën dhe përkushtimin e tyre, kanë fituar një simpati popullore të veçantë te besimitarët muslimanë shkodranë. Të gjithë këta besimtarë kanë patur rastin të dëgjojnë nëpër xhamitë e Shkodrës, ligjëratat interesante dhe me një nivel tepër të lartë profesional të teologëve, Muhidin Ahmeti, pedagog në Medrese, Ethem Haliti, pedagog dhe Imam i xhamisë "Ebu Beker", Ajni Sinani, pedagog i porsaardhur në Medresenë e Shkodrës. Kemi bindjen se me këta kuadro dhe me të tjerë më të rinj, e ardhmja e Islamit në Shkodër është më se e sigurt. Por ende kemi shumë për të bërë. Duhet që muslimanët të ndërgjegjësohen akoma më shumë, duke rritur nivelin e përkushtimit në rrugën e Zotit. Ka akoma nga ata muslimanë që mendojnë se obligimi ndaj fesë së tyre, mbaron me ardhjen e tyre në xhami vetëm një të xhuma, ose më keq akoma, dy herë në vit, në ditët e Bajramit. Për muslimanin e përkushtuar, obligimi në rrugën e Zotit nuk duhet të jetë me fushata, sepse edhe vetë jeta fillon e mbaron pa ndërprerje, domethënë ajo ecën dhe konsumohet ritmikisht e pa fushata. Islami i ka të qarta e të mirëcaktuara shtyllat e besimit, të cilat nuk kanë mundur ti përkulin as të 1400 vjetët që kanë kaluar, nga koha kur Zoti na udhëzoi në besim.
Përsa i përket marrëdhënieve që muslimanët e Shkodrës kanë me besimtarët katolikë në qytetin e tyre, mund të themi fare të bindur, se ato janë mjaft të mira. Asnjëherë nuk ka ndodhur ndonjë konflikt i provokuar me qëllime të paracaktuara për prishjen e harmonisë fetare. Por nga ana tjetër, duhet të pranojmë pa xhelozi se kleri katolik punon me një intensitet të madh, investon për të ardhmen e tij, veçanërisht në qytetin e Shkodrës.
Pak histori nga aktiviteti i Kishës Katolike në Shkodër.
Siç kemi theksuar edhe më lart, kur Perandoria Osmane në vitin 1479 mori Shkodrën, pjesa dërrmuese e qytetit, që ishin të gjithë katolikë, u larguan përtej detit. U larguan me mendimin e gabuar se turqit, me ardhjen e tyre, do ti keqtrajtonin duke i kthyer me forcë në muslimanë. Në njëfarë mënyre kishin të drejtë këta katolikë që u larguan të frikësuar nga vendi i tyre. Duke mos e njohur Islamin dhe ligjet e tij, mendonin se edhe turqit do të ishin misionarë të fesë, ashtu siç ishin në të vërtetë misionarët e krishterë. Këta misionarë me zjarr e me hekur, u impononin krishtërimin popujve të tjerë, siç ka ndodhur me popujt e Amerikës së Jugut apo të Afrikës e gjetkë. Por ata ishin të gabuar, sepse në ligjësinë islame është rreptësisht e ndaluar imponimi i besimit për këdo qoftë. Këtë fakt e vertetojnë më së miri edhe shumë kisha të ndërtuara gjatë pushtimit osman, një pjesë e të cilave jetojnë edhe sot. Po ashtu mund të përmendim se ishte toleranca fetare e muslimanëve të Perandorisë Osmane, ajo që në vitin 1856 u ndërtua Katedralja e Shkodrës. Ajo vazhdon të pozojë edhe sot shumë e bukur, ku besimtarët katolikë vazhdojnë të kryejnë ritet e tyre fetare. Kush mund ti pengonte turqit që së paku në Shqipëri, të mos e lejonin kultivimin e fesë së krishterë, apo aq më tepër, ndërtimin e një katedraleje aq të madhe siç është kjo që u ndërtua në Shkodër? Askush nuk mund ti ndalonte përveç ligjësisë islame, e cila bazohet në lirinë e besimit individual apo kolektiv. Duke përfituar nga hapësirat që lejon ligjësia islame, katolikët këtu në Shkodër u organizuan në më-nyrë të përsosur. U ndërtuan shumë objekte kulti jo vetëm në qytet, por edhe nëpër fshatra ku jetonin pjesa më e madhe e besimtarëve katolikë.
Në vitin 1861 u përurua shkolla Françeskane. Megjithëse nën sundimin turk, ajo vazhdoi normalisht punën e saj për edukimin dhe përgatitjen e kuadrove të rinj të klerit katolik françeskan. Në vitin 1878 u hap shkolla e parë e fretënve jezuit e cila vazhdoi punën deri në ardhjen e komunizmit në Shqipëri. Në vitin 1898 filloi botimin revista katolike "Lçia e zemrës së Jezu Krishtit". Në vitin 1899 krijohet shoqëria letrare "Bashkimi", me drejtor të saj abatin e Mirditës, klerikun Prengë Doçi. Në vitin 1907 françeskanët krijojnë teatrin e parë në Shkodër por edhe në të gjithë Shqipërinë. Në vitin 1912 doli në qarkullim e përkohëshmja "Zani Shna Ndout", drejtor i të cilës ishte Gjergj Fishta. E të mendosh se të gjitha këto aktivitete i zhvillonte Kisha Katolike pa dijeninë e qeverisë turke në Shqipëri, është një naivitet foshnjor. Edhe pas largimit të turqve nga Shqipëria, kleri katolik në Shkodër vazhdoi punën e tij me një intensitet dhe këmbëngulje për tu lavdëruar, por njëkohësisht edhe për të mësuar nga eksperienca e tyre. Në vitin 1913 doli në qarkullim e përkohshmja "Hylli i Dritës", drejtor i saj i kudondodhuri Gjergj Fishta. Në këtë kohë Shkodra gjendej e pushtuar nga ushtria ndërkombëtare. Në vitin 1916 u formua "Komisia Letrare" nga personalitete të klerit katolik. Në këtë vit Gjergj Fishta themeloi dhe drejtoi fletoren "Posta e Shqypnisë". Në vazhdim të vitit 1916 u krijua shtypshkronja françeskane. Në vitin 1921 u themelua Liceu Françeskan, i cili përgatiste klerikë të rinj, etj.
Në ditët e sotme qyteti gumëzhin nga lëvizjet dhe puna e tyre e pandërprerë. Me një disiplinë ushtarake dhe me investime të pakursyera nga Vatikani, ata e kanë konsoliduar pozitën e tyre në Shkodër si asnjëherë tjetër në këto 500 vitet e fundit... Më ndiqni me vëmendje, ju lutem! Jo vetëm që i kanë marrë pronat e tyre, por kishat e maskuara në ambjente të tjera, siç kemi thënë më lart, i kanë rindërtuar në mënyrë të shkëlqyer. Mund të themi pa e tepruar se godinat më të bukura e më estetike të qytetit, janë kishat dhe ambjentet e tyre të shumta në qytetin e Shkodrës.
Sot në Shkodër veprojnë françeskanët, jezuitët, stigmatinët, Misionaret e Dashurisë, meshtarë të ndryshëm, si dhe Motra nga shumë kongregata. Aktualisht në Shkodër zhvillojnë aktivitetin e tyre fetar 7-8 kisha, 3 qendra sportive, 2 qendra kulturore, 5 seminare shkollore, 4 ose 5 kopshte e çerdhe, dy prej tyre janë vendosur në lagje muslimane që frekuentohen nga familje muslimane (!).
Gjithashtu në qytet qarkullojnë shtatë revista fetare e kulturore të klerit katolik: "Mbas Teje", "Rrezja e Jonë", "Familja e krishterë", "Drejt Jetës", "Kumbona e së Diellës", "Hylli i Dritës", "E ardhmja", etj. Radio Shkodra transmeton çdo ditë nga 15 minuta emisione fetare të Radio Vatikanit në gjuhën Shqipe. Gjithashtu, kishat katolike po bëjnë përpjekjet e nevojshme për hapjen e radiotelevizionit privat.
Pas gjithë këtyre aktiviteteve të kishës katolike, ska si të mos mendosh mirë për punën dhe përkushtimin e misionit që këta kanë marrë përsipër për edukimin e besimtarëve e veçanërisht të brezit të ri, me ndjenjat e tyre fetare.
Po ashtu edhe bashkesia Islame e Shqiperise ka punuar me cdo mundesi per te rikuperuar demet e sjella nga sistemi i mbrapshte komunist.
Nga të 36 xhamitë që qyteti i Shkodrës ka patur para shkatërrimit të tyre nga barbaria komuniste, sot ka vetëm tetë, dy prej të cilave janë mesxhide. Po ashtu organizohen edhe aktivitete të tjera kulturore e sportive për rininë. Rinia, kjo pasuri e pashterrur e së nesërmes për fatet e Islamit, duhet të trajtohet me vëmendje dhe kujdes të veçantë.
Përpjekjet e lavdërueshme të myftiut të Shkodrës, zotëri Haxhi Faik Hoxha dhe aktivitetin e tij të gjithanshëm në drejtim të rigjallërimit të Islamit në qytetin tonë, kemi përshtypjen se ka gjetur mirëkuptimin e nevojshëm nga Komuniteti Musliman në Qendër,.
Është një krenari më se e ligjshme për shumicën absolute të kombit shqiptar, që i vetmi nga të gjitha shtetet e tjerë të Evropës, zgjodhi alternativën islame të besimit në masën 90% të popullsisë së tij. Kjo arritje, pa dyshim është një tregues me anë të cilit, njëherazi verteton dhe ekspozon, mençurinë kolektive të kombit tim. Duke pranuar Islamin si fenë kryesore kombëtare, u përzgjodh më e mira e mundshme, qoftë në drejtimin shpirtëror, qoftë në drejtimin e mbrojtjes së identitetit kombëtar.
Duke përfunduar, i lutem Zotit të plotfuqishëm e mëshirëmadh të na shtojë obligimet tona në rrugën e Tij, në mënyrë që me punën tonë dhe me përkushtimin tonë, të mbajmë lart flamurin tone kombetar.
__________________
Duro, duro...
Denonco kėtė mesazh tek moderatorėt | IP: e regjistruar
|