Forumi Horizont (http://www.forumihorizont.com/index.php3)
- Shkrimtare te huaj (http://www.forumihorizont.com/forumdisplay.php3?forumid=296)
-- "Shqipëria një dhe njëmijë." Indro Montanelli (http://www.forumihorizont.com/showthread.php3?threadid=13596)

DYNDJET BARBARE

Me dyndjet barbare të shekullit III fillon Mesjeta shqiptare. Janë pikësëpari pretime kalimtare avarësh, mandej është trusnia, më kërcënuese, e serbëve të thirur prej perandorit Herakli në ndihmë kundër avarëve. Këta perandorë bizantinë nuk meritojnë ndonjë mirënjohje të madhe shqiptare. Shqipëria luftoi për Bizantin, por Bizanti nuk bëri po aq për Shqipërinë. Përballë serbëve që përhapeshin drejt bregut dalmat dhe malazias, ku shkatërruan fiset ilire, shqiptarët mbetën të vetëm. Por kjo nuk i bëri të nënshtroheshin. Të ndërthyer mbas shkëmbinjve të tyre, çdo fis e çdo bari duke bërë luftën e vet, e ndalën suvalën serbe. U tërhoqën pak drejt jugut, por vetëm pak, dhe u kthyen shpejt në kufijtë e tyre të vjetër.
Mandej qe radha e bullgarëve, të zbritur ortek nga veri-lindja dhe të shtrirë në pushtim të Durrësit. Durrësi qëndroi, por gjithë pjesa tjetër e Shqipërisë u përmbyt nga hordhitë e car Simeonit të Madh. Këtij pushtimi bullgar - që zgjati përtej vdekjes së Simeonit edhe për rreth një shekull, të dhjetit - i detyrohet çfarë ka mbetur sllave, sidomos në punë toponomastike, në Shqipëri. Por e gjithë periudha është shumë e errët: në Shkodër një principatë serbe, në Durrës një hije pavarësie nën sundimin teorik të Bizantit, në gjithë pjesën tjetër të vendit bullgarët, vënë në pusi të rebelëve dhe duke u zvetënuar pak nga pak në takim me bizantinët që me martesa dhe joshje ua borën virtytet luftarake. Erdhi një çast dhe sundimi bullgar nuk u përmbys, por ra vetiu, ndërsa ndikimi sllav u shkapërda pa i pasë lënë Shqipërisë asnjë mbresë të qëndrueshme. Qendër e qëndresës së pamposhtshme kombëtare qenë, si gjithnjë mandej në historinë e këtij populli, fiset luftëtare të veriut, që e kaluan luftën edhe në fushën fetare, duke u ngritur si kështjellë e katolicizmit perëndimor kundër ortodoksisë greke. Mbas besnikërisë ndaj Romës së cezarëve, besnikëria ndaj Romës së papëve. Ndërsa të gjitha provincat e Ilirikut të lashtë, të përmbytura nga sllavët, tërhiqen nga ortodoksia, shqiptarët e veriut mbeten të dhënë mbas besimit të tyre katolik duke e njëjtësuar atë me besimin kombëtar sot kundër serbësh, malaziasish dhe bizantinësh, nesër kundër turqve trashëgimtarë të Bizantit. Shqipëria merr përsipër prej këtij çasti rolin e saj historik: atë të fushëbetejës mes Perëndimi dhe Lindjeje.