Forumi Horizont (http://www.forumihorizont.com/index.php3)
- Nga Pavarsia në Clirimin e Shqipërisë nga Nazi-Fashizmi (1912-1944) (http://www.forumihorizont.com/forumdisplay.php3?forumid=255)
-- Shqiperia nen Pushtimin Gjerman (http://www.forumihorizont.com/showthread.php3?threadid=2249)

Mesymja armike e qershorit.

Kongresi i Permetit dhe kalimi i Ushtris Nacionalclirimtare ne Kundermesymje per clirimin e Shqiperise se Mesme dhe te Veriut.

Ne pranvere te viti 1944 komanda gjermane vendosi te ndermerte nje mesymje tjeter te pergjithshme, me forca me te medha se ne mesymjen e dimrit. Qellimi i saj ishte asgjesimi i Ushtrise Nacionalclirimtare. Sipas planit ne mesymje do te mernin pjese forca nga kater divizjone, gjithsej 40 mije ushtare. Kurse rreth 10mije forca kolaboracioniste vendase, do te ktyenin kryesisht veprime ndihmese. Keshtu armiku kisht dy here me shume forca dhe nje epersi te pa krahasueshme ne mjete e teknike luftarake.
Pikerisht ne kete kohe, Kryesia e Keshillit te Pergjithshem Nacionalclirimtar vendosi te theriste Kongresin e I Antifashist Nacionalclirimtar. Kongresi zhvilloi punimet ne qytetin elire te Permetit nga data 24-28 maj, me pjesmarjen e delegateve nga i gjithe vendi. Kongresi mori nje numer vendimesh me rendesi. Ai zgjodhi Keshillin Antifashist Nacionalclirimtar (KANC), si organ me telarte legjislativ dhe ekzekutiv ne Shqiperi, si perfaqsuesin e sovranitetit te popullit e te shtetit Shqiptar. Keshilli Antifashist, nga ana e tij formoi Komitetin Antifashist Nacionalclirimtar me atributet e qeverise se perkoheshme. Kongresi i Permetit vendosi:
1. Te ndertohet Shqiperia e re demokratike popullore sipas vullnetit te popullit.
2. Ti ndalohet ishmbretit Zog kthimi ne Shqiperi.
3. Te mos njihet asnje qeveri tjeter qe mund te krijohet kunder vullnetit te popullit.
4. Te vazhdohet lufta kunder pushtuesit dhe bashkepunetoreve e tij deri ne shkaterimin e tyre dhe ne clirimin e plote te vendit.
Ne perputhje me orjentimet qe dha Kongresi, Keshilli Antifashist mori vendimin per njesimin e Komandes se Ushtrise Nacionalclirimtare. Keshili i Pergjithshem emeroi Enver Hoxhen si kryetar te Komitetit Antifashist dhe Komandant te Pergjthshem te Ushtris Nacionalclirimtare . Keshilli vendosi gjithashtu dhenjen e gradave ne ushtri, si dhe krijimin e formacioneve te medha te Ushtris Nacionalclirimtare, te divizjoneve e te korparmatave.


Mesymja armike e qershorit

Sapo perfundoj punimet Kongresi me 28 maj armiku filloj mesymjen e tij . Ne fazen e pare, qe vazhdoj deri ne 5 qershor, luftimet u luftimet u zhvilluan kryesisht ne zonen Korce-Elbasan-Permet. Kurse nga data 10 deri me 24 qershor luftimet u zhvilluan ne teritorin e zones se pare operative Vlore-Gjirokaster. Kudo armiku ndeshi ne qendresen e forcave artizane. Pas luftimesh te pergjakshme, mesymja e pergjithshme e pranveres, ashtu si dhe ajo e dimrit, deshtoi plotesisht. Vet komanda gjermane pranonte se nuk kishte mundur te arinte objektivat e saj.
Me 25-26 qershor1944 forcat e Divizjonit I sulmues kaluan Shkubinin dhe kaluan ne kundrmesymje te pergjithshme. Divizjoni kishte mare detyre te shkateronte trupat gjermane dhe kolaboracioniste, te clironte krahinat e Cermenikes e Zaranices, rrethin e Tiranes, Matin e Dibren, te rimekemte dhe te forconte pushtetin e keshillave nacionalclirimtare dhe te mobilizonte popullin e ketyre krahinave ne lufte.
Ne kete kohe forcat kryesore te hitlerjaneve ndodheshin ne jug, te angazhuara me operacionin qe ende nuk kishte mare fund. Armiku i zene ne befasi, nuk qe ne gjendje ti bente ball mesymjes. Qe diten e pare, forcat e divizjonit I S u futen ne zonat e Zaranikes, Cermenikes dhe te Librazhdit dhe vazhduan marshimin ne drejtim te Tiranes, Matit dhe Dibres.
Me 13korik forcat naziste dhe kolaboracioniste nisen nje mesymje ne shkalle te gjere nga pese drejtime kunder Divizjonit I ne zonen Mat-Diber. Forcat partizane, pas luftimesh te repta, dolen nga rrethimi dhe u hodhen ne kundermesymje. Me luftime te ashpra u arit te clirohej Peshkopia dhe te goditen rende forcat ushtarake te pushtuesit ne qytetin e Dibres.
Sukseset e Ushtrise Nacionalclirimtare i tronditen thelle armiqte. Ne keto rrethana ata vendosen te benin edhe nje prpjekeje tjeter per te asgjesuar forcat partizane, por pa sukses. Nisma e veprimeve kaloi shpejt ne duart e Divizjonit I, i cili u hodh ne kundermesymje. Me 2shtator u clirua Dibra. Me pas forcat partizane, duke ndjekur armikun ne Mat, Lure e Mirdite, hyjne ne Orosh. Me kalimin e forcave partizane ne Veri kishte nisur mesymja e pergjithshme e Ushtris Nacionalclirimtare per clirimin e plote te vendit.

Misjonet ne Shqiperi

Ne perputhje me mardhenjet e vendosura me Fuqit e Medha Aleate, qe kryesonin Koalicionin Antifashist, ne mesin e viti 1943 e me pas, ne Shqiperi erdhen misjonet e tyre ushtarake. Ato u vendosen prane Shtabit te Pergjithshem te Ushtrise Nacionalclirimtare dhe disa shtabeve partizane te qarqeve, zonave e grupeve. Misjone gjithashtu u vendoser edhe prane organizates se Ballit Kombetar dhe te Partise se Legalitetit. Qellimi i ardhjes se misjoneve ushtarake aleate ishte vendosja e lidhjeve te drejtperdrejta me Levizjen Nacionalclirimtare, njohja me gjendjen ne vend, me zhvillimin e luftimeve dhe me nevojat qe kishte per luften. Misjoni i pare ushtarak anglez, i kryesuar nga major B. Maklini, erdhi ne Shqiperi ne maj 1943. Ne tetor qeveria britanike dergoj gjeneralin E. Dejvis ne krye te misjonit ushtarak angles. Me vone nje misjon i sjon te tille ushtarak dergoi dhe qeveria amerikane. Kurse misjoni ushtarak sovjetik erdhi ne Shqiperi ne gusht te vitit 1944.
Misjonet e vendeve aleate i percillnin qendres te dhena per zhvillimin e luftimeve ne Shqiperi, per nevojat ne veshmbathje, ne ushqime, ne armatime qe kishin forcat partizane, duke kerkuar plotesimin e tyre. Ato, gjithashtu, u perpoqen te ndikonin mbi organizatat e Ballit Kombetar dhe Legalitetit, duke i keshilluar udheheqjet e tyre qe te angazhonin forcat ne lufte kunder ushtrive okupatore fashiste e naziste